Φίλες και φίλοι,
Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση. Η παρουσία μου εδώ, στο συνέδριο της ΟΝΝΕΔ, δεν είναι απλώς μια τυπική υποχρέωση μεταξύ πολιτικών νεολαιών. Είναι μια πράξη πίστης στη Δημοκρατία – στο δικαίωμα του διαλόγου, της αντιπαράθεσης, της σύγκρουσης με επιχειρήματα, μια διαδικασία από την οποία όλοι βγαίνουμε ισχυρότεροι.
Σήμερα, αν έπρεπε να συνοψίσω το κεντρικό δίλημμα της εποχής μας σε μία φράση, θα έλεγα: Δημοκρατία ή Απολυταρχισμός.
Μπορεί να μοιάζει αυτονόητη η επιλογή. Όμως κοιτάξτε γύρω μας. Από τις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι την Ουγγαρία, από τη Γαλλία μέχρι την Τουρκία, μέχρι και την χώρα μας την Ελλάδα, βλέπουμε το ίδιο μοτίβο: την αμφισβήτηση των θεσμών, την υποτίμηση της λογοδοσίας, την ισχυροποίηση της εκτελεστικής εξουσίας εις βάρος της νομοθετικής και της δικαστικής.
Η Δημοκρατία, που ιστορικά είναι το πολίτευμα των ισορροπιών, δυσκολεύεται να σταθεί σε κοινωνίες που γίνονται όλο και πιο ανισόρροπες. Και εδώ βρίσκεται η ρίζα του προβλήματος: οι ανισότητες.
Η γενιά μου, η γενιά μας, ζει αυτές τις ανισότητες στο πετσί της.
- Ανισότητα στον χρόνο: όταν δουλεύεις 12 και 13 ώρες και δεν έχεις δυνάμεις να ζήσεις.
- Ανισότητα στη στέγη: όταν η κατοικία από θεμελιώδες δικαίωμα μετατρέπεται σε εμπόρευμα για λίγους και σε ακριβό αξεσουάρ για τους πολλούς.
- Ανισότητα στη γνώση: όταν η παιδεία χωρίζεται σε παιδιά προνομιούχων και σε παιδιά της περιφέρειας, των λαϊκών στρωμάτων.
Εδώ θέλω να είμαι ξεκάθαρος: ο νόμος για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, που με τόση θέρμη υποστηρίξατε, αποδομήθηκε πλήρως και απαξιώθηκε από την κοινωνία.
Γιατί δεν είναι απλώς εκπαιδευτικό ζήτημα· είναι βαθιά πολιτικό και δημοκρατικό. Η γνώση δεν μπορεί να είναι ταξικό προνόμιο. Το πανεπιστήμιο πρέπει να είναι δημόσιο, ελεύθερο, ποιοτικό, με ισχυρές υποδομές, με προσωπικό που να στηρίζεται και όχι να απαξιώνεται, με φοιτητικούς συλλόγους που συμμετέχουν ενεργά στη συνδιοίκηση, με το άσυλο προστατευμένο χωρίς να υπονομεύει την ασφάλεια όλων.
Αντί να ενισχύσουμε ένα παράλληλο σύστημα που θα λειτουργεί με όρους αγοράς, ας επενδύσουμε στη δημόσια ανώτατη εκπαίδευση, ώστε να είναι ανταγωνιστική και ισχυρή. Αυτό είναι το όραμα της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ. Γιατί η παιδεία χωρίς ελευθερία είναι απλώς εκπαίδευση. Και η εκπαίδευση χωρίς ισότητα αναπαράγει ανισότητες.
Η νεολαία δεν πρέπει να είναι πια διακοσμητικό στοιχείο στα κόμματα. Είναι η πρώτη ύλη της δημοκρατίας. Και σήμερα οι νέοι και οι νέες αμφισβητούν, διεκδικούν, ψάχνουν τρόπους να εκφραστούν έξω από τα παραδοσιακά κανάλια. Εμείς οφείλουμε να ανοίξουμε δρόμους:
- για δουλειά με δικαιώματα και αξιοπρέπεια,
- για κοινωνική κατοικία και αξιοπρεπές ενοίκιο,
- για ισότητα φύλων και συμπερίληψη,
- για πράσινη ανάπτυξη με δίκαιη μετάβαση,
- για αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης με όρους δημοκρατίας, διαφάνειας και δικαιωμάτων.
Αν δεν τα κάνουμε αυτά, τότε θα κυριαρχήσει η λογική της «ισχυρής εκτελεστικής εξουσίας» εις βάρος της δημοκρατικής ισορροπίας. Τότε, αντί για ενεργούς πολίτες, θα έχουμε followers ισχυρών ηγετών.
Η γενιά μας, λοιπόν, πρέπει να δώσει τη μάχη της επανεφεύρεσης της Δημοκρατίας.
Για να μην παγιδευτούμε στο ψεύτικο δίλημμα «ελευθερία ή ασφάλεια».
Για να μην δεχτούμε το «δίκιο του ισχυρού» αντί για την «ισχύ του δικαίου».
Για να μη θυσιάσουμε το κοινωνικό κράτος στα εξοπλιστικά προγράμματα.
Για να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα των μειονοτήτων, των μεταναστών, των προσφύγων.
Ξέρω ότι όλα αυτά ακούγονται δύσκολα. Κι είναι. Ξέρω επίσης ότι η ΟΝΝΕΔ ιστορικά υπηρετεί ένα διαφορετικό δρόμο, αλλά είμαστε εδώ για να πούμε ότι διαφωνούμε ριζικά με αυτόν. Η ιστορία μάς διδάσκει ότι η Δημοκρατία ξαναγεννιέται μέσα από κρίσεις, μέσα από συγκρούσεις, μέσα από ανηφόρες. Και το καθήκον μας δεν είναι να προσαρμοστούμε σε μια κοινωνία που υποχωρεί στον αυταρχισμό, ούτε να αποδράσουμε σε έναν πιο εύκολο τόπο. Είναι να μείνουμε εδώ, να συγκρουστούμε, να μιλήσουμε με θάρρος, να πείσουμε.
Θα κλείσω με μια εικόνα που συχνά επικαλείται ένας καλός πολιτικός φίλος. Την ιστορία με το κολιμπρί: όταν το δάσος καίγεται, όλα τα ζώα τρέχουν να σωθούν, εκτός από το μικρό κολιμπρί που παίρνει μια στάλα νερό στο ράμφος του και την ρίχνει στη φωτιά. «Ξέρω ότι δεν θα τη σβήσω μόνο μου», λέει. «Αλλά κάνω αυτό που μου αναλογεί».
Και αυτό είναι το χρέος μας. Να γίνουμε όλοι, σε κάθε συνέδριο, σε κάθε πλατεία, σε κάθε γειτονιά, το κολιμπρί της Δημοκρατίας. Γιατί αν το κάνουμε, αν δώσουμε το παράδειγμα, τότε οι πολλοί θα ακολουθήσουν. Και η φωτιά θα σβήσει.
Φίλες και φίλοι,
Η Δημοκρατία είναι η μητέρα των μαχών της εποχής μας. Ας τη δώσουμε με γενναιότητα, με σχέδιο και με πίστη ότι το μέλλον μπορεί και πρέπει να είναι καλύτερο από το παρόν.
Καλή επιτυχία στο συνέδριο σας.
Λευτεριά στην Παλαιστίνη. Στην κατεχόμενη Κύπρο και σε κάθε ελεύθερο Ισραηλινό που μάχεται απέναντι στην ακροδεξιά κυβέρνηση Νετανιάχου.
