Ομιλία Παναγιώτη Δουδωνή στην Ειδική Συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής εις μνήμην Γρηγορίου Λαμπράκη.
Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
την 21η Απριλίου 1963, ο Σύνδεσμος για τον πυρηνικό αφοπλισμό και την ειρήνη που έφερε το όνομα του μεγάλου Άγγλου φιλοσόφου και μαθηματικού Μπέρτραντ Ράσελ διοργάνωσε στην Ελλάδα την πρώτη πορεία ειρήνης. Ήταν μια πορεία που συμβάδιζε με αντίστοιχες πορείες που γίνονταν παντού στη Δυτική Ευρώπη με κύριο αίτημα την ειρήνη, τον πυρηνικό αφοπλισμό, την καταλλαγή των παθών μεταξύ των λαών. Αυτή την πορεία η κυβέρνηση Καραμανλή την απαγόρευσε ως, κατά την δήλωση του Υφυπουργού των Εσωτερικών, συνδεόμενη με κομμουνιστικά στοιχεία, ενώ τίποτα τέτοιο δεν συνέβαινε φυσικά.
Ήταν μια ακομμάτιστη πορεία, στην οποία συμμετείχαν βέβαια και τα κόμματα της Αριστεράς και του Κέντρου, αλλά χωρίς παρωπίδες. Αυτό, λοιπόν θεωρήθηκε ως κομμάτι του κομμουνιστικού κινδύνου και απαγορεύθηκε. Μπλόκα στήθηκαν σε όλη την Αθήνα, παρακρατικοί περιφέρονταν, στοιχεία του υποκόσμου, τα οποία λειτουργούσαν ως δήθεν εθνικόφρονα, για να αποτραπούν οι πολίτες από το να πάνε σε αυτή την πορεία, από το να γίνει αυτή η μαραθώνια πορεία ειρήνης.
Ένα αυτοκίνητο όμως, περνούσε όλους τους ελέγχους λέγοντας «βουλευτικό» ή άλλοτε πάλι πατούσε γρήγορα τον γκάζι και τους ξεπερνούσε. Μέχρι το τελευταίο μπλόκο, στο οποίο μετά από διαπραγμάτευση, ένας άνθρωπος βγήκε από το αυτοκίνητο και του επετράπη να φτάσει μέχρι τον Τύμβο του Μαραθώνα, όπου εκεί, μπροστά σε ένα πλήθος χωροφυλάκων και δημοσιογράφων, έβγαλε ένα λόγο υπέρ της ειρήνης λέγοντας «ζήτω η ειρήνη». Ο άνθρωπος αυτός, που έκανε την πορεία μόνος του, μέχρι να έρθουν πάλι τα στοιχεία δήθεν της επιβολής της τάξης και να τον περιφέρουν όλο το βράδυ, γιατί δεν μπορούσαν να τον οδηγήσουν πουθενά αλλού, καθώς ήταν βουλευτής, ο άνθρωπος αυτός, ο οποίος μόνος του, με ένα πανό που λίγες μέρες πριν είχε ξετυλίξει στο Λονδίνο, το οποίο έγραφε «Ελλάδα» και είχε το σήμα της ειρήνης, ο άνθρωπος αυτός που τα αψήφισε όλα και στάθηκε μόνος του, μπροστά στους αστυνομικούς, μιλώντας για την ειρήνη, ήταν ο Γρηγόρης Λαμπράκης.
Και το τόλμημά του αυτό που ενέπνευσε τόσες και τόσες εκατοντάδες χιλιάδες Ελλήνων, οδήγησε στη θανατική του καταδίκη ένα μήνα μετά.
Γιατί θανατική καταδίκη από το παρακράτος που λειτουργούσε υπό το καθεστώς του ιδιότυπου παρασυντάγματος του 1952, ήταν αυτό το οποίο συνέβη στο Λαμπράκη. Στη Θεσσαλονίκη βρέθηκε για να μιλήσει για την ειρήνη, όπως πολύ σωστά ελέχθη. Και να μιλήσει για την ειρήνη με την ιδιότητα τόσο του βουλευτή, όσο και του γιατρού.
Γιατί νομίζω ότι ο Λαμπράκης είναι η απόλυτη απόδειξη του ρητού που λέει ότι η ιατρική είναι ένας εφαρμοσμένος ανθρωπισμός. Και αυτό έκανε ο Λαμπράκης και ως γιατρός και ως βουλευτής και ως αθλητής που δόξασε την Ελλάδα, όντας τόσες φορές Βαλκανιονίκης.
Και χαίρομαι πολύ που είναι και παιδιά στο ακροατήριό μας και είναι σημαντικό που είναι εδώ σε αυτή τη συζήτηση για να ακούσουν γι’ αυτά τα παραδείγματα της δημοκρατίας, παιδιά, που έδωσαν τη ζωή τους για την Ελλάδα, για την κοινωνική δικαιοσύνη και για τη δημοκρατία.
Και νομίζω ότι πιο καλύτερο παράδειγμα υπάρχει από το να διαβάστε, να ανατρέξετε μετά από αυτήν την κουβέντα, παρά ο Γρηγόρης Λαμπράκης. Τον Γρηγόρη Λαμπράκη, τον οποίον χτύπησαν πριν μπει να μιλήσει για την ειρήνη και αυτός μετά την ομιλία του που πράγματι τελείωσε λέγοντας «Μακάριοι οι ειρηνοποιοί» βγήκε έξω αντιμετωπίζοντας περήφανος, γενναία το εκτελεστικό απόσπασμα του παρακράτους. Πάνω από εξήντα χρόνια μετά, νομίζω ότι η παρακαταθήκη του Λαμπράκη είναι πιο σημαντική από ποτέ.
Και αυτό γιατί πρέπει να ανατρέξουμε στους λόγους για τους οποίους δολοφονήθηκε. Δεν δολοφονήθηκε γιατί ήταν σκληρός, γιατί ήταν ακραίος, γιατί ήταν φοβερά εναντίον της καθεστηκυίας τάξης όπως έλεγαν τότε οι παρακρατικοί. Κάθε άλλο: δολοφονήθηκε γιατί πίστευε βαθιά στην ειρήνη και στη συνύπαρξη που είναι η ουσία της δημοκρατίας.
Και αυτή είναι ακριβώς τη συνύπαρξη, αυτη την ανάγκη να αναγνωρίζουμε την ύπαρξη, τις αγωνίες, το λόγο του πολιτικού μας αντιπάλου είναι που εκπροσωπούσε ο Λαμπράκης. Σε μια σκληρή εποχή, την οποία η δική μου γενιά, η δική σας γενιά παιδιά δεν την έχει ζήσει και ευτυχώς και στην οποία υπήρχε η μονοκρατορία της μίας αντίληψης, της δεξιάς, της κλειστής σκέψης, του κλειστού συστήματος.
Αυτό το άνοιγμα στην ανάγκη της καταλλαγής των παθών, της συνεννόησης, της συνύπαρξης στα πλαίσια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας εκπροσωπούσε ο Λαμπράκης. Γι’ αυτό αγωνίστηκε, γι’ αυτό πήγε στην πορεία, γι’ αυτό μίλησε, γι’ αυτό πέθανε, γι’ αυτό δολοφονήθηκε. Όμως, νομίζω ότι οι δολοφόνοι του δεν μπορούσαν να υπολογίσουν τι σήμαινε ο Λαμπράκης ως σύμβολο.
Γι’ αυτό και η νεολαία Λαμπράκη, οι Λαμπράκηδες υπό τον Μίκη Θεοδωράκη αποτέλεσαν ένα τεράστιο νεολαιίστικο κίνημα, γι’ αυτό και το όνομά του έγινε παγκόσμιο σύμβολο με το βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού, που επίσης τίμησε τη Βουλή ως Βουλευτής Επικρατείας και από την ταινία του Κώστα Γαβρά, το “Ζ”. Έτσι όλος ο κόσμος έμαθε το Λαμπράκη και ο Λαμπράκης έγινε ένα σύμβολο. Και τα σύμβολα, ξέρετε, έχουν μια πολύ συγκεκριμένη, δυνατή σημασία στη δημοκρατία.
Γιατί μας δείχνουν το ιδανικό της αυτοθυσίας και του αγώνα προς το οποίο πρέπει να τείνουμε, το οποίο πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας όλοι εμείς εδώ, που απολαμβάνουμε τις προνομίες της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Η δημοκρατία είναι συνεχής αγώνας, η ειρήνη είναι συνεχής αγώνας, το αίμα του Λαμπράκη αποτελεί πάντα το σύμβολο αυτής της διαρκούς προσπάθειας για περισσότερη ειρήνη στον κόσμο σε αυτή τη δύσκολη στιγμή που η ειρήνη απειλείται, αλλά και για περισσότερη και πιο βαθιά δημοκρατία. Σας ευχαριστώ πολύ.
