Σημεία ομιλίας Δημήτρη Μάντζου, Εισηγητή ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής στο Σ/Ν Υπουργείου Εξωτερικών «Γραφείο Ελληνικής Προεδρίας Συμβουλίου ΕΕ»
*Για τη συνέντευξη του Πρωθυπουργού
Λέμε πάντοτε ότι η σχέση με την Τουρκία οφείλει να στηρίζεται σε επίγνωση των πραγματικών γεγονότων. Αλήθεια, όμως, πώς μπορεί κανείς να σχολιάσει το ότι ακούσαμε σήμερα τον Πρωθυπουργό να ισχυρίζεται σε συνέντευξή του στη Δημόσια Τηλεόραση ότι δεν υπάρχουν παραβάσεις και παραβιάσεις από την Τουρκία στο Αιγαίο; Όταν από την αρχή του έτους, σύμφωνα με στοιχεία του ΓΕΕΘΑ, μετρούμε 175 παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου, ενώ μόνο χθες 17.11.2025 καταγράφηκαν 5 παραβάσεις και 7 παραβιάσεις!
Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ότι ο Πρωθυπουργός και ο Υπουργός Άμυνας διαφωνούν πολιτικά, τώρα μάθαμε ότι διαφωνούν και στα πραγματικά δεδομένα!
Αλήθεια, δεν γνωρίζει ο Πρωθυπουργός ότι τα στοιχεία αυτά είναι δημόσια αναρτημένα στην ιστοσελίδα του ΓΕΕΘΑ; Τι υποτιμά; Την ικανότητά μας να τα βρούμε; Ή την ίδια τη νοημοσύνη μας;
*Για το ζήτημα της Ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ το 2027
Η Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ -η έκτη που αναλαμβάνει η χώρα μας- δεν είναι ένα απλό στοίχημα, αλλά εθνικός στόχος. Δεν είναι αμιγώς διοικητικό ζήτημα αλλά πολιτικό.
Δεν μπορεί και δεν επιτρέπεται κανείς να το βλέπει με κομματικά κριτήρια ή στο πλαίσιο μιας τρέχουσας κυβερνητικής θητείας. Άλλωστε, εκ των πραγμάτων, το έργο της Προεδρίας θα κληθεί να το φέρει εις πέρας μια επόμενη Κυβέρνηση.
Στην πραγματικότητα, ιστορικά, δεν έχει υπάρξει ούτε μία Ελληνική Προεδρία ΕΕ χωρίς τη «σφραγίδα» του ΠΑΣΟΚ (τέσσερις Κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και μία συμμετοχή σε συγκυβέρνηση). Ίσως να λέει κάτι αυτό για το 2027; Δεν γνωρίζω, είμαι όμως βέβαιος ότι οι πολίτες γνωρίζουν.
Το ΠΑΣΟΚ, από θέσεις κυβερνητικής ευθύνης, διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο και εξασφάλισε όχι μόνο την απρόσκοπτη αλλά και την επιτυχή ολοκλήρωση ανάλογων προεδριών στο παρελθόν. Από το 1983 έως το 2014, με σημαντικά επιτεύγματα από τον κοινωνικό χάρτη και τα προγράμματα συνεργασίας της Ευρώπης με άλλες περιοχές του κόσμου, έως και τη μεγάλη διεύρυνση του 2003, την είσοδο της Κύπρου στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Από θέση αρχής, επομένως, αλλά και ιστορική παρακαταθήκη, για εμάς στο ΠΑΣΟΚ είναι σαφές ότι η Ελληνική Προεδρία οφείλει να επιτύχει όχι μόνο διοικητικά, στο οργανωτικό της σκέλος, αλλά και ουσιαστικά, πολιτικά.
Οι προκλήσεις θα είναι τότε ήδη πολλές και πολύ σοβαρές:
α) η κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας σε αυτό το διεθνές περιβάλλον της ανασφάλειας, η αναγνώριση και αντιμετώπιση του αναθεωρητισμού, ρωσικού αλλά και τουρκικού, ένα νέο πλαίσιο ευρωτουρκικών σχέσεων, το Νέο Ελσίνκι, που θα βασίζεται σε ρεαλιστική επίγνωση των δεδομένων,
β) η εξισορρόπηση ανάμεσα στις αμυντικές δαπάνες και τις κοινωνικές δαπάνες, το κοινωνικό κράτος,
γ) ο προϋπολογισμός και το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ που πρέπει να κατατείνει στη θεραπεία περιφερειακών ανισοτήτων, στην προστασία του περιβάλλοντος, την ενεργειακή και επισιτιστική ασφάλεια, μακριά από σκάνδαλα κακοδιαχείρισης ανάλογα του ΟΠΕΚΕΠΕ, που μας στιγματίζουν.
δ) η διεύρυνση με έμφαση στα Δυτικά Βαλκάνια σε συνέχεια της ατζέντας της Θεσσαλονίκης, στην Προεδρία του 2003, με ταυτόχρονη εμβάθυνση του ενωσιακού κεκτημένου,
ε) η εφαρμογή πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου με όρους αλληλεγγύης των κρατών – μελών -θα έχουμε έναν χρόνο εφαρμογής του Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου και θα έχουμε δει τα αποτελέσματά του για τη χώρα μας -θα συζητούμε ήδη για την αναθεώρησή του.
Συνολικά, η Ελληνική Προεδρία της ΕΕ αναμένεται να είναι από τις κρισιμότερες των τελευταίων ετών. Κρίσιμες αποφάσεις για την ασφάλεια, την κοινωνική συνοχή, την ανταγωνιστικότητα, το περιβάλλον, και το ίδιο το μέλλον της Ένωσης πρόκειται να ληφθούν κατά τη διάρκεια εκείνων των μηνών.
Άρα, ναι, εδώ πρέπει να γίνει μια βαθιά και ειλικρινής συζήτηση. Και να τοποθετηθούμε όλοι: πώς θέλουμε τη δική μας Προεδρία; Ποιο θα είναι το δικό μας μήνυμα σε μια Ευρώπη που αλλάζει;
Αναρωτιόμαστε δε, ποια δημόσια πολιτική υπηρετεί η κατάργηση του διακριτού υπουργικού χαρτοφυλακίου ευρωπαϊκών υποθέσεων, που υπάρχει στα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ και εδώ είχαν αναλάβει σημαντικές προσωπικότητες από όλους τους πολιτικούς χώρους; Και την ίδια ώρα έχει καταργηθεί και η Γενική Διεύθυνση και οι Διευθύνσεις με αρμοδιότητα ευρωπαϊκές υποθέσεις. Έχει χαθεί η διοικητική δομή που αφορά στον συντονισμό και τη συνεκτική προώθηση των εθνικών μας συμφερόντων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Αναρωτιόμαστε, πώς θα πετύχει η Ελληνική Προεδρία με αυτή τη βασική έλλειψη;
Η ίδια η Πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων Ντ. Μπακογιάννη συμφώνησε με αυτή τη θέση μας: ότι χωρίς Αναπληρωτή Υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων δεν είναι δυνατό να οργανωθεί μια επιτυχημένη Προεδρία της ΕΕ.
Η Κυβέρνηση οφείλει να επανεξετάσει την αρχιτεκτονική και τη διοικητική διάρθρωση του Υπουργείου Εξωτερικών.
Για τις επιμέρους διαδικασίες:
Στο πεδίο του ανθρώπινου δυναμικού, Είναι απολύτως αναγκαίο να δοθεί προτεραιότητα στελέχωσης με υπαλλήλους του Υπουργείου Εξωτερικών και του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Είναι πολύ σημαντικό ότι ακούσαμε από όλους ανεξαιρέτως τους κλάδους λειτουργών και υπαλλήλων του Υπουργείου Εξωτερικών όχι απλώς μια παθητική διαθεσιμότητα, αλλά η ενεργητική θέληση να εργαστούν για την Προεδρία.
Πρέπει να αξιοποιηθεί η εμπειρία από προηγούμενες Προεδρίες ΕΕ. Είναι αληθές ότι την Προεδρία του 2014, μέσα στην κρίση, την έφεραν εις πέρας οι δημόσιοι υπάλληλοι, με επιτυχία: διπλωμάτες, εμπειρογνώμονες, διοικητικό προσωπικό, μηχανικοί επικοινωνιών και τεχνολογίας, ακόλουθοι Τύπου, διαθέτουν εμπειρία από προηγούμενες προεδρίες που πρέπει να αξιοποιηθεί από την Πολιτεία.
Γι’ αυτό είναι απολύτως αναγκαίο να τεθούν αυστηρές προϋποθέσεις για την παρέκκλιση από τις διατάξεις για αποσπάσεις, που στο σχέδιο νόμου δεν υπάρχουν. Να δικαιολογείται ότι δεν επαρκεί το προσωπικό κι ότι πρέπει να αναζητηθεί προσωπικό αλλού και αν ναι με ποια προσόντα. Και, όπως ζητά η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής, με την έκθεσή της, πρέπει να διευκρινιστεί αν ισχύουν κατά τα λοιπά οι διατάξεις του Κώδικα Δημοσίων Υπαλλήλων για τους όρους και τις εξαιρέσεις των αποσπάσεων στο πλαίσιο του Ενιαίου Συστήματος Κινητικότητας.
Απαιτείται δε και πρόβλεψη για ενίσχυση της Μόνιμης Εθνικής Αντιπροσωπείας και μετακινήσεις των μηχανικών επικοινωνίας.
Για τις συμβάσεις μίσθωσης έργου, επιμένουμε ότι πρέπει να επανέλθει η διατύπωση που είχε αναρτηθεί σε δημόσια διαβούλευση. Να απαιτείται πλήρης αιτιολόγηση ως προς την αδυναμία κάλυψης των αναγκών από το υφιστάμενο προσωπικό του Υπουργείου Εξωτερικών και η λειτουργία μιας τριμελούς επιτροπής επιλογής, με τη συμμετοχή ως μέλους Συμβούλου του ΑΣΕΠ.
Για την επιλογή του επικεφαλής του Γραφείου, επιμένουμε ότι πρέπει να περιγραφούν τα προσόντα, οι προϋποθέσεις, τα κωλύματα ορισμού, ώστε αυτός να μην είναι αυθαίρετος. Πάλι η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής με την έκθεσή της ζητεί να υπάρξει ειδική ρύθμιση της διαδικασίας και των προϋποθέσεων επιλογής.
Για το σκέλος της οικονομικής διαχείρισης: Είναι αναγκαία η διαφανής περιγραφή ροής διαδικασιών και της υλοποίησης των δαπανών -από απλές προμήθειες έως παροχή υπηρεσιών. Γενικότερα, χρειαζόμαστε μια ισορροπία ανάμεσα στην ευελιξία και τη διαφάνεια και λογοδοσία.
Προφανώς πρέπει να γίνεται ανάρτηση και της τελευταίας πράξης στη Διαύγεια ώστε να γνωρίζουμε πού και γιατί πήγε και το τελευταίο ευρώ. Πρέπει να προβλεφθεί ειδική κατηγορία αναρτήσεων, ειδικό πεδίο στη Διαύγεια, για την Προεδρία της ΕΕ.
Για τις χορηγίες, που έγινε ιδιαίτερος λόγος, θεωρούμε ότι θα ήταν σκόπιμη η παραπομπή σε ένα σταθερό σημείο αναφοράς, τον βασικό νόμο για τις χορηγίες (ν. 3525/2007, ειδικά για τον χώρο του πολιτισμού) ή τις δωρεές υπέρ του δημοσίου (άρθρο 3Α ν. 4182/2013). Ανάλογα για τι μιλάμε; Δωρεές χωρίς αντάλλαγμα ή χορηγίες για διαφημιστική προβολή;
Κατά τα λοιπά: Θεωρούμε αναγκαία τη ρητή πρόβλεψη και ενθάρρυνση της συμμετοχής της κοινωνίας πολιτών, πανεπιστημίων, τοπικής αυτοδιοίκησης και της κοινωνίας των πολιτών στην Προεδρία.
Είναι αυτό αναγκαίο σε μια εποχή στην οποία επιβεβαιώνεται ένα βαθύ δημοκρατικό και κοινωνικό έλλειμμα των ευρωπαϊκών θεσμών και η δική μας Προεδρία οφείλει να συμβάλει στην προσπάθεια θεραπείας αυτής της παθογένειας.
Συναφές είναι και το ζήτημα της συμμετοχής του Ελληνισμού της Διασποράς. Για μια χώρα με τόσο εκτεταμένο δίκτυο αποδήμων, η διασπορά αποτελεί σημαντικό συντελεστή ισχύος, αλλά και μέσο άσκησης εξωτερικής πολιτικής.
Για την επικοινωνία, θεωρούμε ότι πρέπει το αμέσως επόμενο διάστημα να αναπτυχθεί ένα ειδικό σχέδιο επικοινωνιακής προβολής. Με όρους όχι απλώς δημοσιογραφικούς -σαν να είναι γραφείο Τύπου ενός φορέα ή μιας επιχείρησης- αλλά ως τμήμα άσκησης δημόσιας διπλωματίας: προβολής της χώρας και του πολιτισμού της με στόχο τον θετικό επηρεασμό της κοινής γνώμης άλλων κρατών.
Είναι πολύ κρίσιμο η Ελληνική Προεδρία να είναι ορατή σε όλη την Ευρώπη, είναι μια σπάνια ευκαιρία να αυξήσουμε την ήπια ισχύ της χώρας.
Τέλος, και αφού αναγνωρίσω την αποδοχή της πρότασής μας, που κατέθεσε ο Γ. Νικητιάδης, για τρίμηνη παράταση εργασιών του Γραφείου ώστε να εξασφαλιστεί η συνέχεια στους εθνικούς στόχους, η παρακολούθηση της επόμενης Προεδρίας,
Οφείλω να επισημάνω ότι για εμάς, αυτή η ανάγκη συνέχειας, συνέπειας αλλά και υπευθυνότητας, υπηρετείται καλύτερα μέσα από μηχανισμούς κοινοβουλευτικής λογοδοσίας. Όχι μόνο σε επίπεδο συντονισμού με τις υπηρεσίες της Βουλής, στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής διπλωματίας, που είναι από μόνο του πολύ απαιτητικό έργο, δεδομένου του πλήθους και της σημασίας των διακοινοβουλευτικών οργάνων και συζητήσεων.
Η Προεδρία της ΕΕ οφείλει να διέπεται από συνεχή λογοδοσία προς τη Βουλή και όσον αφορά στο ουσιαστικό, πολιτικό της σκέλος. Να εξηγείται δηλαδή στην Εθνική Αντιπροσωπεία -και να γίνεται αυτή κοινωνός- η διαδικασία επίτευξης των εθνικών και ενωσιακών στόχων, τα μέσα που αξιοποιούνται και η εξέλιξη των σχετικών υποθέσεων: τι ζητούμε, πώς το ζητούμε, πώς θα το επιδιώξουμε;
Επομένως, προτείνουμε: α) να υπάρξουν το επόμενο διάστημα συνεδριάσεις της αρμόδιας Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων για το ουσιαστικό πολιτικό διακύβευμα της Ελληνικής Προεδρίας, β) να υπάρχει συνεχής έκθεση προόδου του Γραφείου Προεδρίας στη Βουλή.
Καταληκτικά:
Εξ αρχής και από θέση αρχής δηλώσαμε ότι θα στηρίξουμε την ίδρυση και λειτουργία του Γραφείου Ελληνικής Προεδρίας της ΕΕ, όπως κάναμε και το 2014 -παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις και ενστάσεις.
Για εμάς, όμως, αυτή είναι μόνο η αρχή μιας πολύ σημαντικής διαδικασίας, που δεν είναι απλώς διοικητική αλλά βαθιά και ουσιαστικά πολιτική.
Η επιλογή και ανάδειξη των προτεραιοτήτων της Ελλάδας για την Προεδρία είναι το πιο απαιτητικό αλλά αναγκαίο βήμα.
Πιστεύουμε στην Ευρώπη, οραματιζόμαστε και εργαζόμαστε για μια Ευρώπη των λαών, που θα αναγνωρίζει και θα αντιμετωπίζει κάθε γεωπολιτική, κοινωνική και οικονομική πρόκληση, με θάρρος, με ευθύνη και με τον καλύτερο δυνατό συντονισμό στη λήψη και εφαρμογή των αποφάσεων. Με κοινές πολιτικές που θα σχεδιάζονται σωστά και -το κυριότερο- θα αξιολογούνται διαρκώς.
Σε αυτόν τον κόσμο που διαρκώς μετακινείται προς μια εποχή πιο αβέβαιη, πιο επισφαλή, η Ευρώπη οφείλει να έχει το δικό της ρόλο, ως πυλώνας ειρήνης και κοινωνικής δικαιοσύνης.
Και σε αυτήν ακριβώς την Ευρώπη η Ελληνική Προεδρία οφείλει να συμβάλλει καθοριστικά, με μια Προεδρία που δεν θα είναι επιτυχημένη μόνο σε διοικητικό οργανωτικό αλλά και σε πολιτικό επίπεδο.
Εμείς, ως φορέας της προοδευτικής πρότασης για μια κοινωνικά δίκαιη, πράσινη και ασφαλή Ευρώπη, δηλώνουμε παρόντες από σήμερα να συνδιαμορφώσουμε, με κοινοβουλευτική συζήτηση και διαβούλευση, τις προτεραιότητες, τους στόχους και, εν τέλει, το ύφος της Ελληνικής Προεδρίας της ΕΕ.
Η Ελλάδα στην Ευρώπη, με γνώση και φωνή, προς όφελος των πολιτών της και των επόμενων γενεών.
