Οι πρόσφατες εξαγγελίες της κυβέρνησης στη ΔΕΘ εστίασαν σε αλλαγές στους συντελεστές φορολογίας εισοδήματος, με κύριο στόχο την παροχή ελαφρύνσεων ανάλογα με το πλήθος των τέκνων. Την ίδια στιγμή, το ΠΑΣΟΚ, προτείνει τη θεσμοθέτηση τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των φορολογικών κλιμακίων, αναδεικνύοντας μια σημαντική στρατηγική, με διαρθρωτικό βάθος, ιδιαίτερα σημαντική για την τρέχουσα συγκυρία του επίμονα υψηλού πληθωρισμού.
Η τιμαριθμική αναπροσαρμογή – η επικαιροποίηση των φορολογικών κλιμακίων με βάση τον πληθωρισμό – αποτελεί μηχανισμό που εφαρμόζεται σε πλήθος ευρωπαϊκών χωρών. Στόχος είναι να αποτραπεί το φαινόμενο της «δημοσιονομικής έρπουσας φορολόγησης» (fiscal drag), κατά το οποίο ονομαστικές αυξήσεις μισθών μετακινούν τους φορολογουμένους σε υψηλότερους συντελεστές, χωρίς να έχει αυξηθεί η πραγματική αγοραστική τους δύναμη. Έτσι, το κράτος αντλεί πρόσθετα έσοδα όχι από την πραγματική ανάπτυξη, αλλά από τον πληθωρισμό που τροφοδοτεί με την σειρά του ένα σπιράλ αυξήσεων μισθών σε όλα τα εισοδηματικά κλιμάκια.
Ένα απλό παράδειγμα δείχνει τη σημασία του μηχανισμού: ένας μισθωτός με ετήσιο εισόδημα 20.000 ευρώ λαμβάνει αύξηση μισθού 5% λόγω πληθωρισμού 5%. Το εισόδημά του ανέρχεται σε 21.000 ευρώ, αλλά η αγοραστική του δύναμη παραμένει ακριβώς ίδια. Αν, λόγω αυτής της αύξησης, μετακινηθεί σε υψηλότερο φορολογικό κλιμάκιο, θα καταβάλει περισσότερους φόρους, ενώ στην πραγματικότητα δεν έχει βελτιωθεί το βιοτικό του επίπεδο. Αυτό συνιστά μια σιωπηρή αύξηση φόρου, που υπονομεύει την κατανάλωση και περιορίζει το διαθέσιμο εισόδημα.
Ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα της πρότασης του ΠΑΣΟΚ για τιμαριθμοποίηση είναι ότι εισάγει θεσμική σταθερότητα και προβλεψιμότητα στο φορολογικό σύστημα για το σύνολο των φορολογουμένων. Σε αντίθεση, η κυβερνητική επιλογή για τροποποιήσεις στους συντελεστές άμεσης φορολογίας εισοδήματος ανάλογα με το πλήθος των τέκνων αναμένεται να έχει ουσιώδη επίπτωση στο διαθέσιμο εισόδημα σε περιορισμένο πλήθος φορολογουμένων (όσοι έχουν από 3 τέκνα και πάνω και όσοι έχουν ατομικό εισόδημα από 40.000 έως 60.000 ευρώ) γεγονός που αναμένεται να εντείνει περαιτέρω τις κοινωνικές ανισότητες.
Από οικονομική σκοπιά, η τιμαριθμική αναπροσαρμογή έχει πολλαπλά οφέλη. Πρώτον, εξασφαλίζει ότι η φορολογική επιβάρυνση αντικατοπτρίζει την πραγματική οικονομική δυνατότητα του πολίτη και όχι τις λογιστικές μεταβολές που προκαλεί ο πληθωρισμός. Δεύτερον, προστατεύει την κατανάλωση και τη ζήτηση, οι οποίες αποτελούν βασικούς πυλώνες της οικονομικής ανάπτυξης. Τρίτον, ενισχύει την εμπιστοσύνη των πολιτών στις δημοσιονομικές αρχές, καθώς αποτρέπει την αίσθηση ότι το κράτος αυξάνει έμμεσα τους φόρους μέσω πληθωρισμού. Τέταρτον, ένας διαφοροποιημένος κανόνας αναπροσαρμογής των κλιμακίων ως προς τον πληθωρισμό π.χ. μεταξύ χαμηλών έναντι μεσαίων και υψηλών εισοδημάτων θα μπορούσε να προσδώσει επίσης αυξημένη προοδευτικότητα στην φορολόγηση των εισοδημάτων.
Συνολικά, η θεσμοθέτηση τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, όπως προτάθηκε στη ΔΕΘ από το ΠΑΣΟΚ, αποτελεί μέτρο με θετικό οικονομικό και κοινωνικό πρόσημο, το οποίο μπορεί να καταστήσει το φορολογικό σύστημα πιο δίκαιο και προβλέψιμο σε περιόδους έντονων πληθωριστικών πιέσεων.
Γιώργος Παλαιοδήμος
Γραμματέας Τομέα Οικονομικών ΠΑΣΟΚ
