Ερώτηση & ΑΚΕ Βουλευτών ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής
Προς: Τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών
Τον Υπουργό Ανάπτυξης
Τον Υπουργό Δικαιοσύνης
Τον Υπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας
ΘΕΜΑ: Η μετατροπή του Υπερταμείου σε κεντρική αναθέτουσα αρχή εγείρει κρίσιμα ερωτήματα διαφάνειας και δημοσιονομικής ευθύνης
Με το άρθρο 27 του ν.5232/2025 («Ενίσχυση των υπηρεσιών των Αναπτυξιακών Προγραμμάτων και συναφή οργανωτικά και διοικητικά ζητήματα και λοιπές διατάξεις»), δεδομένης της διαρκώς αυξανόμενης συνδρομής της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας Ανώνυμης Εταιρείας (Υπερταμείο), και πιο συγκεκριμένα της Μονάδας Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας, στην υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων έργων, μέσω της παροχής συγκεκριμένων υπηρεσιών ωρίμανσης και παρακολούθησης έργων, καθώς και της διενέργειας διαγωνισμών προς Υπουργεία και λοιπούς φορείς του Δημοσίου, και προκειμένου να είναι δυνατή η κάλυψη μέρους των σχετικών λειτουργικών δαπανών, προστέθηκε ο συγκεκριμένος φορέας στις εταιρείες του Δημοσίου, για τις οποίες οι δαπάνες διαχείρισης και διοίκησης δύνανται να βαρύνουν το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του οικείου φορέα χρηματοδότησης ή να αυξάνουν την εθνική συμμετοχή για την υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων.
Η διάταξη αυτή προστίθεται και συμπληρώνει:
- το άρθρο 130 του ν. 4799/2021, με το οποίο το ΤΑΙΠΕΔ ορίστηκε ως εναλλακτικός φορέας για την προετοιμασία (ωρίμανση) συμβάσεων, και
- το άρθρο 5Β του ν. 3986/2011 (όπως τροποποιήθηκε με τους ν. 4804/2021 και 4842/2021), με το οποίο δόθηκε στη Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας η αρμοδιότητα να προετοιμάζει και να υλοποιεί Συμβάσεις Στρατηγικής Σημασίας (άρθρα 125–131 του ν. 4799/2021).
Η Μονάδα λειτουργεί ως «αρχή διενέργειας του διαγωνισμού» για λογαριασμό του δικαιούχου, ο οποίος τελικά υπογράφει τη σύμβαση και έχει τον ρόλο της Αναθέτουσας Αρχής.
Στο πλαίσιο αυτό προβλέφθηκε αμοιβή για τη Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας και η δυνατότητα ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβάσεων που υπογράφεται μεταξύ της Μονάδας Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας και του δικαιούχου του Προγράμματος μπορεί, ύστερα από συμφωνία των συμβαλλομένων μερών, να προσαυξάνεται έως μισή μονάδα τοις εκατό (0,5%) επί του Προϋπολογισμού της Σύμβασης Στρατηγικής Σημασίας, για την κάλυψη των αναγκαίων λειτουργικών δαπανών του Ταμείου που συνδέονται με την παροχή των υπηρεσιών του σε εκτέλεση των συμβάσεων αυτών.
Επιπλέον με άρθρο 5Δ του ν.3986/2011, όπως προστέθηκε με την παρ.4 του άρθρου 67 του ν.5108/2024 η Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας δύναται να αναλαμβάνει ή να συμμετέχει σε δράσεις και διεθνείς συνεργασίες για τον σχεδιασμό, τη διαχείριση και την υλοποίηση έργων, υπηρεσιών, προμηθειών και μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο προγραμμάτων που εκτελούνται εκτός ελληνικής επικράτειας και χρηματοδοτούνται εν όλω ή εν μέρει από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, διεθνών ή ευρωπαϊκών οργανισμών, διεθνών προγραμμάτων ή τρίτων κρατών.
Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής έχει επανειλημμένως καταγγείλει την απόφαση της Κυβέρνηση της ΝΔ να μετατρέψει μέσω της Μονάδας Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας αρχικά το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου ΑΕ (ΤΑΙΠΕΔ) και στη συνέχεια το Υπερταμείο (που απορρόφησε το ΤΑΙΠΕΔ τον Δεκέμβριο του 2024) σε «κεντρική αναθέτουσα αρχή» του κράτους ή ακριβέστερα του Μεγάρου Μαξίμου. Υπενθυμίζεται ότι η επιλογή αυτή καταδεικνύει την τεράστια υποκρισία της Νέας Δημοκρατίας που ως αξιωματική αντιπολίτευση καταψήφιζε το 2016 τη σύσταση του Υπερταμείου καταγγέλλοντας τότε την «παράδοση της δημόσιας περιουσίας για 99 χρόνια» στους δανειστές της χώρας.
Σημειώνεται πως η κύρια αιτία της επιλογής αυτής βασίζεται στο γεγονός ότι οι συγκεκριμένες αναθέσεις πραγματοποιούνται με μεγαλύτερη ευελιξία από την πλευρά του Υπερταμείου, λόγω του θεσμικού πλαισίου που το διέπει. Ειδικότερα, το άρθρο 192 του ν. 4389/2016 προβλέπει για τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Υπερταμείου ότι «δεν υπέχουν αστική ευθύνη έναντι τρίτων για πράξεις ή παραλείψεις κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, παρά μόνο για δόλο ή βαρεία αμέλεια. Στο μέτρο που απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου έχει καταστεί αντικείμενο ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, η απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου είναι δεσμευτική σε κάθε αστικό και ποινικό δικαστήριο αποκλειστικά για τα θέματα που έχουν ελεγχθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο με βάση στοιχεία που έχουν υποβληθεί. Σε κάθε περίπτωση μήνυσης, έγκλησης, καταγγελίας ή αναφοράς για πράξεις ή παραλείψεις των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρείας κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, επιλαμβάνεται ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου αυτοπροσώπως». Ανάλογη πρόβλεψη υπήρχε και για τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του ΤΑΙΠΕΔ, χωρίς ωστόσο να προβλέπεται κάτι αντίστοιχο για τα μέλη συλλογικών και ατομικών οργάνων των αναθετουσών αρχών του Δημόσιου Τομέα.
Υπενθυμίζεται ότι με την παρ.6 του άρθρου 128 του ν. 4412/2016 όπως προστέθηκε με τον ν.4782/2021 είχε δοθεί η δυνατότητα και στο ΤΑΙΠΕΔ να προσφύγει σε διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης, με ανάρτηση της πρόσκλησης στην ιστοσελίδα του, υπηρεσιών συμβούλων οποιασδήποτε ειδικότητας, όπως, τεχνικού, νομικού, οικονομικού συμβούλου και συμβούλου οργάνωσης, σε ημεδαπά ή αλλοδαπά, φυσικά ή νομικά πρόσωπα, επί ειδικών θεμάτων, που απαιτούνται για την υλοποίηση, μελέτη και εκτέλεση δημόσιων συμβάσεων ή συμβάσεων παραχώρησης έργων ή συμβάσεις έργων που υλοποιούνται ως Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), εκτιμώμενης αξίας σύμβασης ή τμήματος αυτής μεγαλύτερης των τριάντα εκατομμυρίων (30.000.000) ευρώ, ιδίως για τον σχεδιασμό, μελέτη, έλεγχο μελέτης, διοίκηση και επίβλεψη έργων ή συμβάσεων.
Επίσης υπενθυμίζεται ότι στο πεδίο των συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας παρατηρείται η ύποπτη κρυψίνοια του οικονομικού επιτελείου της Κυβέρνησης, καθώς οι αποφάσεις Κυβερνητικής Επιτροπής Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας -και της προγενέστερης Κυβερνητικής Επιτροπής Συντονισμού Μεγάλων Έργων Υποδομής- που συγκροτήθηκαν βάσει των διατάξεων του ν.4622/2019 για το «Επιτελικό Κράτος» δεν δημοσιεύονται, ούτε σε ΦΕΚ ούτε στη Διαύγεια, με αποτέλεσμα να μην είναι δημόσια γνωστό με επίσημο τρόπο το περιεχόμενο, ο προϋπολογισμός και τα κριτήρια επιλογής των έργων που έχουν ενταχθεί στο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας, η κατανομή τους ανάμεσα στο Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ, το ποιοι είναι οι φορείς ωρίμανσης τους και η εξέλιξη της εκτέλεσης τους, καθώς και το ποια από αυτά έχουν ανατεθεί προς ωρίμανση στη Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας του ΤΑΙΠΕΔ.
Σύμφωνα με πληροφορίες, κατόπιν ελέγχου και σχετικών συστάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε συγχρηματοδοτούμενα από το ΕΣΠΑ έργα του προγράμματος ΑΙΓΙΣ με δικαιούχο το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, το οποίο ανέθεσε την υποστήριξη για την προμήθεια πυροσβεστικών οχήµατων, αμφίβιων αεροσκάφων, ελικόπτερων (και άλλων εφοδίων) στη Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας, αποφασίστηκε – μεταξύ άλλων – να καλυφθεί με εθνικούς πόρους το σύνολο των λειτουργικών δαπανών της Μονάδας, οι οποίες είχαν αρχικά προβλεφθεί να χρηματοδοτηθούν από κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μάλιστα, η Επιτροπή επισήμανε ότι η εξαίρεση των λειτουργικών δαπανών της Μονάδας από τη χρηματοδότηση της ΕΕ «συμβάλλει στη χρηστή δημοσιονομική χρήση των πόρων της Ένωσης» και πρέπει να εφαρμοστεί και σε άλλα ελληνικά προγράμματα στα οποία συμμετέχει η Μονάδα!
Επειδή παραμένουν με ευθύνη της Κυβέρνησης πλήρως αδρανείς οι διατάξεις του άρθρου 202 του ν.4389/2016 με τις υποχρεώσεις δημοσιότητας και διαφάνειας του Υπερταμείου απέναντι στη Βουλή και δια αυτής στην κοινωνία, όπως έγινε και με τις αντίστοιχες διατάξεις για τη λογοδοσία του ΤΑΙΠΕΔ και του ΤΧΣ στο παρελθόν.
Επειδή κατά τη συζήτηση του ν.5223/2025 ο αρμόδιος Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κ. Ν. Παπαθανάσης δεν έδωσε ουσιαστική αιτιολόγηση για την αναγκαιότητα του άρθρου 27 του ν.5232/2025 και δεν απάντησε στο ζήτημα του σχετικού ελέγχου παρότι προκλήθηκε για αυτό από την κοινοβουλευτική ομάδα μας ερωτάται ο κ. Υπουργός:
- Γιατί η Νέα Δημοκρατία ως αντιπολίτευση κατήγγειλε και καταψήφισε τη δημιουργία του Υπερταμείου στη συνέχεια ως Κυβέρνηση, του μεταβίβασε πρόσθετα περιουσιακά στοιχεία και δικαιώματα και το μετέτρεψε μέσω της Μονάδας Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας σε μια «κεντρική αναθέτουσα αρχή» του κράτους και του Μεγάρου Μαξίμου;
- Ισχύει ότι μετά από τον έλεγχο και τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πλέον οι αμοιβές της Μονάδας Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας θα καλύπτονται μόνο από Εθνικούς Πόρους;
- Είναι αυτή η αιτία θέσπισης του άρθρου 27 του ν.5232/2025;
- Υπάρχει ζήτημα επιστροφής/συμψηφισμού συγχρηματοδοτούμενων πόρων πού έχουν καταβληθεί ως αμοιβή της Μονάδας Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας;
- Αποτελεί ή όχι ράπισμα για το Υπερταμείο αλλά και για την Κυβέρνηση της νέα Δημοκρατίας η επισήμανση της Επιτροπής ότι η εξαίρεση των λειτουργικών δαπανών της Μονάδας από τη χρηματοδότηση της ΕΕ «συμβάλλει στη χρηστή δημοσιονομική χρήση των πόρων της Ένωσης» και πρέπει να εφαρμοστεί και σε άλλα ελληνικά προγράμματα στα οποία συμμετέχει η Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας;
- Τελεί σε γνώση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου, της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας και της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων ο εν λόγω Έλεγχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τα συμπεράσματα του; Πέρα από αυτό έχουν εξετάσει, αξιολογήσει ή ελέγξει οι ανωτέρω αρχές τον ρόλο της Μονάδας Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας στην ωρίμανση, εποπτεία και υλοποίηση των Συμβάσεων που αναλαμβάνει δυνάμει του ν.4799/2021;
- Έχει συμμορφωθεί το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής στις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τις Συμβάσεις Στρατηγικής Σημασίας που έχει αναθέσει στη Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας;
- Γιατί το Επιτελικό κράτος αποφάσισε να μη δημοσιεύει τις αποφάσεις Κυβερνητικής Επιτροπής Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας -και της προγενέστερης Κυβερνητικής Επιτροπής Συντονισμού Μεγάλων Έργων Υποδομής;
Και αιτούμαστε να καταθέσετε:
- Όλες τις αποφάσεις Κυβερνητικής Επιτροπής Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας -και της προγενέστερης Κυβερνητικής Επιτροπής Συντονισμού Μεγάλων Έργων Υποδομής;
- Την Έκθεση Ελέγχου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και όλη τη σχετική αλληλογραφία;
- Αναλυτικά στοιχεία σχετικά με τον αριθμό, τους προϋπολογισμούς, τις διαδικασίες ανάθεσης και τους αναδόχους, τον βαθμό υλοποίησης των προγραμμάτων, των έργων και υποέργων που έχουν ανατεθεί στη Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας από τη σύσταση της.
- Αναλυτικά στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των συμβάσεων υπηρεσιών συμβούλων οποιασδήποτε ειδικότητας που έχουν ανατεθεί στο πλαίσιο του έργου της Μονάδας Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας από τη σύσταση της και ειδικά τους αναδόχους, τις διαδικασίες ανάθεσης, το αντικείμενο της σύμβασης ανάθεσης, την αμοιβή τους και το βαθμό υλοποίησης του αντικειμένου τους.
Οι ερωτώντες Βουλευτές
Σταρακά Χριστίνα
Κουκουλόπουλος Παρασκευάς (Πάρις)
Μπιάγκης Δημήτριος
Αποστολάκη Μιλένα
Γερουλάνος Παύλος
Λιακούλη Ευαγγελία
Νικητιάδης Γεώργιος
Πουλάς Ανδρέας
