Ομιλία Κατερίνα Καζάνη, Βουλευτή Ευβοίας και υπεύθυνης Κ.Τ.Ε. Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, στο Ζάππειο με θέμα «Το ΠΑΣΟΚ απαντά για το δημογραφικό: Συναντήσεις – Διεργασίες – Προτάσεις»
Το δημογραφικό δεν είναι πρόβλημα του αύριο. Είναι η μεγαλύτερη πρόκληση του σήμερα. Και αφορά όλους μας.
Δεν είναι απλώς ένας αριθμός. Είναι το αν θα συνεχίσουν να είναι ζωντανές οι γειτονιές
αν θα έχουμε σχολεία γεμάτα παιδιά και αν η περιφέρειά μας θα μείνει ζωντανή.
Η Ελλάδα γερνάει, οι γεννήσεις μειώνονται δραματικά. Οι νέοι φεύγουν στο εξωτερικό
για να βρουν προοπτική.
Από το 2011, κάθε χρόνο οι θάνατοι είναι περισσότεροι από τις γεννήσεις. Το 2024 είχαμε νέο ιστορικό χαμηλό: μόλις 69.675 γεννήσεις.
Μέσα σε 14 χρόνια χάσαμε πάνω από μισό εκατομμύριο ανθρώπους μόνο από τη φυσική μείωση του πληθυσμού. Αυτή είναι η αλήθεια.
Και είναι ώρα να την αντιμετωπίσουμε με σχέδιο, με τόλμη και με ευθύνη.
Ο δείκτης γονιμότητας βρίσκεται στο 1,26. Το 1980 ήταν 2,23 – πάνω κι από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Σήμερα, μαζί με την Ιταλία και την Ισπανία, βρισκόμαστε στον πάτο της Ευρώπης.
Κι όμως, οι Έλληνες θέλουν να κάνουν οικογένεια.
Έρευνες δείχνουν ότι ιδανικά θα ήθελαν 2,6 παιδιά. Το 39% θέλει δύο, το 28% τρία. Κι όμως ο δείκτης μένει καθηλωμένος στο 1,26. Αυτό δείχνει το χάσμα ανάμεσα στην επιθυμία και στην πραγματικότητα, στο «θέλω» και το «μπορώ».
Αυτό το χάσμα το δημιουργούν οι συνθήκες της ζωής, το κόστος στέγης, οι δουλειές χωρίς προοπτική, η ακρίβεια, ο φόβος ότι «αν λείψω για να μεγαλώσω το παιδί, θα μείνω πίσω στη δουλειά».
Και εδώ μπαίνει το δικαίωμα κάθε ανθρώπου να μπορεί να φτιάξει την οικογένεια που θέλει, χωρίς να εμποδίζεται από οικονομικούς, κοινωνικούς ή θεσμικούς φραγμούς.
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τη Eurostat: Το 78% των Ελλήνων 20–29 ετών ζει ακόμα με τους γονείς του – το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στην Ε.Ε.
Η στέγαση είναι βασικός παράγοντας. Τα νοικοκυριά δαπανούν κατά μέσο όρο 35% του εισοδήματός τους για στέγη, όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 19,2%.
Πώς να ανεξαρτητοποιηθούν οι νέοι, όταν δεν μπορούν να βρουν προσιτή στέγη;
Το δημογραφικό χτυπά πιο έντονα την ελληνική περιφέρεια. Περιοχές που κάποτε έσφυζαν από ζωή, σήμερα μετρούν με το ζόρι λίγες γεννήσεις κάθε χρόνο. Σχολεία κλείνουν, χωριά ερημώνουν, κοινότητες φθίνουν.
Η κυβέρνηση διαφημίζει ως λύση ένα μπόνους 10.000 ευρώ για οικογένειες που θα εγκατασταθούν στο Σουφλί το Διδυμότειχο ή την Ορεστιάδα. Όμως όλοι γνωρίζουμε ότι αυτό δεν αρκεί.
Γιατί κανείς δεν θα επιλέξει να μείνει μόνιμα εκεί, αν δεν μπορεί να βρει προσιτή στέγη,
αν παλεύει με την ακρίβεια σε τρόφιμα και καύσιμα, αν δεν ξέρει πώς θα πληρώσει τη θέρμανση τον χειμώνα. Αν δεν υπάρχουν γιατροί στα νοσοκομεία, αν δεν υπάρχουν δάσκαλοι στα σχολεία και δουλειές με προοπτική.
Η περιφέρεια δεν μπορεί να κρατηθεί ζωντανή με πρόσκαιρα μπόνους. Κρατιέται με πραγματικές υποδομές, με υπηρεσίες και κίνητρα για να μείνουν οι νέοι.
Και ακόμα περιμένουμε το «εθνικό σχέδιο» για το δημογραφικό από την Κυβέρνηση.
6 χρόνια διακυβέρνησης της ΝΔ και έχουμε μείνει στις εξαγγελίες.
Μόνο αποσπασματικά μέτρα, πρόχειρη νομοθέτηση και επικοινωνιακές πολιτικές.
Οι μισθοί αυξήθηκαν ελάχιστα, ενώ οι τιμές στο ρεύμα, στα καύσιμα, στα τρόφιμα εκτοξεύθηκαν.
Η ακρίβεια καταπίνει κάθε μικρή αύξηση πριν καν φτάσει στην τσέπη του εργαζόμενου.
Το εισόδημα περιορίζεται, η αγοραστική δύναμη των Ελλήνων βρίσκεται στην προτελευταία θέση ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης – 30 % χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Στη στέγαση, το πρόγραμμα «Σπίτι μου» παρουσιάστηκε ως λύση. Αφορούσε όμως μόνο όσους έχουν την δυνατότητα να αγοράσουν σπίτι.
Και από αυτούς μόνο λίγοι κατάφεραν να ενταχθούν, μετά από μια πολύπλοκη διαδικασία, με αυστηρά χρονικά πλαίσια.
Ενώ το ίδιο το πρόγραμμα δημιούργησε στρεβλώσεις, εκτινάσσοντας ακόμη πιο ψηλά τις τιμές.
Κάθε χρόνο, οι γονείς βιώνουν την αγωνία πώς θα σπουδάσουν τα παιδιά τους. Τα ενοίκια είναι υψηλά, τα διαθέσιμα σπίτια είναι ελάχιστα, και πολλές οικογένειες δεν μπορούν να ανταποκριθούν οικονομικά.
Η κυβέρνηση φέρνει και το νέο νομοσχέδιο για την κοινωνική αντιπαροχή. Στην πραγματικότητα είναι μια μικρή τροποποίηση του νόμου του 2022 που ποτέ δεν εφαρμόστηκε. Μόνο και μόνο για να δώσουν την εντύπωση ότι κάτι κάνουν, ενόψει της ΔΕΘ.
Την ίδια στιγμή, άλλοι γονείς παλεύουν να βρουν μια θέση σε βρεφονηπιακό σταθμό.
Κάποιοι έχασαν το voucher, επειδή τα εισοδηματικά κριτήρια δεν έχουν αναπροσαρμοστεί. Και όσοι τελικά το εξασφαλίσουν πολλές φορές δεν υπάρχει θέση
να το αξιοποιήσουν. Και κανείς δεν εξηγεί τι συμβαίνει με αυτά τα ποσά που τελικά μένουν αναξιοποίητα.
Οικογένειες χάνουν το επίδομα παιδιού επειδή πήραν μια αύξηση 50 ευρώ στον μισθό τους. Είναι δυνατόν; Η οικογένεια δεν στηρίζεται έτσι. Έτσι τιμωρείται.
Το πρόγραμμα του προσωπικού δεσμεύσεις… βοηθού, που θα έπρεπε να είναι βασικό εργαλείο στήριξης για τα άτομα με αναπηρία, παραμένει μετέωρο. Δεν έχουμε πιάσει τον στόχο που είχε τεθεί, και το ερώτημα είναι τι θα γίνει με την καθολική εφαρμογή του. Γιατί οι άνθρωποι με αναπηρία δεν μπορούν να περιμένουν άλλο – χρειάζονται ουσιαστική στήριξη, σήμερα.
Η χώρα συνεχίζει να αιμορραγεί. Το επίδομα γέννησης δεν είναι κίνητρο. Καμία γυναίκα και κανένα ζευγάρι δεν θα αποφασίσει να κάνει παιδί για ένα εφάπαξ βοήθημα.
Οι δομές φροντίδας ηλικιωμένων είναι ελάχιστες και η κατ’ οίκον βοήθεια περιορισμένη. Μια κοινωνία που αφήνει πίσω την τρίτη ηλικία, δεν έχει μέλλον.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, αντί να δώσει απαντήσεις, λειτουργεί με αλαζονεία. Με σκάνδαλα, με υποκλοπές, με εργαλειοποίηση των θεσμών.
Το κράτος λειτουργεί σαν λάφυρο για «ημετέρους», όχι σαν στήριγμα του πολίτη. Αυτή δεν είναι πολιτική. Είναι αδιέξοδο.
Για το ΠΑΣΟΚ, το δημογραφικό δεν είναι μια θεωρητική συζήτηση για το μέλλον. Είναι το πιο άμεσο και πιεστικό ζήτημα του παρόντος. Γιατί αφορά τα παιδιά που θα γεννηθούν, τις οικογένειες που θα χτίσουν το μέλλον τους, τις κοινότητες που θα μείνουν ζωντανές.
Δεν είναι τυχαίο ότι το 2017, με πρωτοβουλία της αείμνηστης Πρόεδρου μας, Φώφης Γεννηματά συγκροτήθηκε η Διακομματική Επιτροπή της Βουλής για το Δημογραφικό, που κατέληξε σε συγκεκριμένες προτάσεις.
Η Φώφη Γεννηματά πίστευε βαθιά ότι το δημογραφικό είναι ζήτημα εθνικής επιβίωσης και αφιέρωσε προσωπική ενέργεια και πολιτικό κεφάλαιο για να μπει στην πρώτη γραμμή της πολιτικής μας ατζέντας.
Κι όμως, αυτό το πόρισμα παραμένει στο «συρτάρι».
Το ΠΑΣΟΚ, έχει καταθέσει συγκεκριμένες λύσεις.
Το ΠΑΣΟΚ κατέθεσε τροπολογία για την καθιέρωση επιδόματος μητρότητας στις αυτοαπασχολούμενες, τις ελεύθερες επαγγελματίες και τις αγρότισσες. Στο τέλος η κυβέρνηση αναγκάστηκε να την υιοθετήσει.
Το ΠΑΣΟΚ πριν λίγους μήνες κατέθεσε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα για το στεγαστικό.
Σήμερα παρουσιάζουμε το πρόγραμμά μας για το δημογραφικό. Η προσέγγισή μας είναι ολιστική, ρεαλιστική και εφαρμόσιμη.
Ένα πρόγραμμα που δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να στηριχθεί πραγματικά η επιθυμία απόκτησης παιδιού.
Μέσα από πολιτικές εναρμόνισης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, μέσα από πολιτικές στήριξης της οικογένειας και της ενεργούς γήρανσης, μέσα από την ενίσχυση
της περιφερειακής ανάπτυξης, μέσα από την δημιουργία ευκαιριών ώστε να επιστρέψουν οι νέοι από το εξωτερικό.
Αγγίζει κάθε πλευρά της καθημερινότητας — την εκπαίδευση, τη στέγαση τον πολιτισμό, τον αθλητισμό, την κοινωνική πολιτική και την ισότητα.
Το πρόγραμμά μας δεν γράφτηκε πίσω από κλειστές πόρτες. Χτίστηκε με συνεργασία, με διάλογο, με ανοιχτά αυτιά και καθαρούς στόχους.
Είναι αποτέλεσμα διαβούλευσης με τους τομείς του ΠΑΣΟΚ, με φορείς, με ειδικούς, με επιστήμονες αλλά και με τους ίδιους τους πολίτες. Τους ευχαριστώ όλους που συνέβαλαν σε αυτή την προσπάθεια και ιδιαίτερα τους πολίτες που κατέθεσαν τις αγωνίες τους και τις ιδέες τους.
Μόνο έτσι μπορούμε να στηρίξουμε την οικογένεια. Να κρατήσουμε ζωντανή την περιφέρεια. Να δώσουμε σιγουριά στους νέους.
Σε αυτήν τη συλλογική πορεία θέλω να ευχαριστήσω ξεχωριστά: Τον Λευτέρη Καρχιμάκη και την Έφη Μπέκου, για την άψογη συνεργασία μας, καθώς και τους σημερινούς μας ομιλητές.
Και φυσικά όλους εσάς που είστε σήμερα εδώ. Με την παρουσία σας δείχνετε ότι το ζήτημα αυτό μας αφορά όλους.
Και βέβαια, αμέσως μετά, θα ακούσουμε αναλυτικά το πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ για το δημογραφικό από τον Πρόεδρό μας, τον Νίκο Ανδρουλάκη.
Το δημογραφικό είναι η μεγαλύτερη πρόκληση. Αλλά είναι και η μεγαλύτερη ευκαιρία. Να ξαναδώσουμε εμπιστοσύνη. Να ξαναφέρουμε ελπίδα. Να ξαναχτίσουμε προοπτική.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να συνεχίσει να χάνει πληθυσμό. Δεν μπορεί να γεράσει χωρίς μέλλον. Η Ελλάδα χρειάζεται αλλαγή. Χρειάζεται σχέδιο.
Πενήντα ένα χρόνια ΠΑΣΟΚ σημαίνουν αγώνες για δικαιοσύνη, για κοινωνική πρόοδο, για μια Ελλάδα πιο δίκαιη, πιο ισχυρή, πιο ανθρώπινη.
Το ΠΑΣΟΚ είναι ένα κόμμα που στεκόταν πάντα δίπλα στην κοινωνία. Που έμαθε να αλλάζει μαζί της. Που δεν φοβήθηκε να συγκρουστεί για να πάει τη χώρα μπροστά.
Το ΠΑΣΟΚ έχει αποδείξει ότι ξέρει να στηρίζει τον άνθρωπο, να δίνει φωνή στους μη προνομιούχους, να χτίζει προοπτική για τις επόμενες γενιές.
Η ημέρα αυτή είναι μια αφετηρία, ένα νέο ξεκίνημα με αξίες, όραμα και αξιοπρέπεια.
Η πολιτική αλλαγή είναι στο χέρι μας.
