Κώστας Τσουκαλάς, Εκπρόσωπος Τύπου ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής
Η δικαιοσύνη είναι ένας κεντρικός πυλώνας μιας υγιούς δημοκρατίας. Αποτελεί το τελευταίο καταφύγιο των πολιτών απέναντι στην αυθαιρεσία και είναι και ένα βασικό προαπαιτούμενο του πολιτισμού. Είναι δείκτης και μονάδα μέτρησης του πολιτισμού.
Ο σημερινός πρωθυπουργός, ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, είχε βάλει πολύ ψηλά τον πήχη. Προσπάθησε να εμφανιστεί ως ένας φιλελεύθερος πολιτικός, ο οποίος θα εγγυόταν με τη διακυβέρνησή του την ανεξαρτησία, την ορθή λειτουργία της δικαιοσύνης και των θεσμών.
Και στη δικαιοσύνη, όμως, και στους θεσμούς, ο Κυριάκος Μητσοτάκης τελικά λειτούργησε ως ο μεγάλος απορρυθμιστής, καθιστώντας την ομαλότητα και τη θεσμική σταθερότητα ένα σύγχρονο μεγάλο ασθενή, ένα μεγάλο πρόβλημα για το πολιτικό, κοινωνικό και θεσμικό οικοδόμημα της χώρας.
Επί των ημερών του έλαβε χώρα η πιο οργανωμένη προσπάθεια πλήρους ελέγχου της δικαιοσύνης και των ανεξάρτητων αρχών από την εκτελεστική εξουσία. Είδαμε κάποιες σκανδαλώδεις αποφάσεις υπέρ των ισχυρών, οικοδομήθηκε ένα καθεστώς ατιμωρησίας που συνοδεύει τα σκάνδαλα των υπουργών και, βέβαια, συνεχίστηκαν οι μεγάλες καθυστερήσεις στην ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης.
Μία κυβέρνηση η οποία κουρελιάζει το Σύνταγμα, όταν δεν τη βολεύει, κρύβεται πίσω από το άρθρο 86, όταν είναι να απαλλάξει υπουργούς, ενώ την ίδια στιγμή το καταγγέλλει. Είναι μια κυβέρνηση, η οποία έδειξε ότι δεν εμπιστεύεται τη δικαιοσύνη, δεν πιστεύει στην ανεξαρτησία των θεσμών. Δεν εφαρμόζει δικαστικές αποφάσεις, όταν αυτές δεν της αρέσουν, είτε αποφάσεις όπως εκείνη του Συμβουλίου της Επικρατείας όπου όρισε ότι πρέπει να ενημερωθεί πολιτικός αρχηγός, ο Νίκος Ανδρουλάκης, για τους λόγους παρακολούθησης είτε αποφάσεις που αφορούν σε άλλα ζητήματα όπως είναι τα αναδρομικά των συνταξιούχων.
Προσβάλλει και απαξιώνει τη δικαιοσύνη. Δεν σέβεται το δικαστικό σώμα. Ακόμη πιο απροκάλυπτη υπήρξε η παρέμβαση στις ανεξάρτητες αρχές. Υπήρξε χυδαία στοχοποίηση των μη αρεστών επικεφαλής που προσπάθησαν ενσυνείδητα να ασκήσουν συνταγματικές αρμοδιότητες. Έλαβαν χώρα με τρόπο μη νόμιμο και με τη σύμπραξη λαϊκίστικης ακροδεξιάς αλλαγές σε διορισμούς προσώπων. Τέθηκαν με συστηματικό τρόπο διαρκή προσκόμματα στην ανεξάρτητη λειτουργία τους.
Άλλη μια απόδειξη της απόλυτης δυσανεξίας σε οποιαδήποτε μορφή ανεξάρτητου ελέγχου και μετριασμού της ισχύος του συστήματος εξουσίας του Μεγάρου Μαξίμου, που μαρτυρά επί της ουσίας μία ολοκληρωτική αντίληψη.
Στη δημόσια διοίκηση, η απαξίωση έχει λάβει τη μορφή της αποκατάστασης της υπηρεσιακής ιεραρχίας από το γραφείο του εκάστοτε λειτουργού και της λειτουργίας της πλειοψηφίας των υπηρεσιακών μονάδων με προϊσταμένους οι οποίοι ορίζονται με αποφάσεις ανάθεσης καθηκόντων, χωρίς ουσιαστική κρίση και σύγκριση προσώπων.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει καταστήσει ανέκδοτο την αξιολόγηση. Ταυτόχρονα, το νέο πειθαρχικό δίκαιο στοχεύει πιο πολύ στο να εκφοβίσει τους υπαλλήλους, παρά να αποκαταστήσει την ομαλή λειτουργία της διοίκησης.
Η κυβέρνηση αντιμετωπίζει τη δημόσια διοίκηση και το κράτος ως λάφυρο. Η λειτουργία των θεσμών και της δικαιοσύνης είναι βασικός δείκτης της ποιότητας μιας δημοκρατίας. Παράλληλα, οι ισχυροί θεσμοί είναι προαπαιτούμενο για μια ισχυρή και μακροπρόθεσμα βιώσιμη ανάπτυξη. Χωρίς ένα ισχυρό κράτος που θα διαχέει με διαφάνεια τους επενδυτικούς πόρους, χωρίς μία αξιόπιστη δημόσια διοίκηση η οποία θα στελεχώνεται από τους βέλτιστους κρατικούς λειτουργούς, χωρίς μία επίκαιρη στη λήψη αποφάσεων και ταυτόχρονα ποιοτική και ανεξάρτητη δικαιοσύνη, χωρίς θεσμικά αντίβαρα στις υπερεξουσίες, δεν μπορεί να διαμορφωθεί η Ελλάδα του αύριο, η Ελλάδα της δημοκρατίας, της ισχυρής ανάπτυξης, της δίκαιης κοινωνίας. Περισσότερη δικαιοσύνη σημαίνει περισσότερη δημοκρατία, περισσότερη ευημερία.
Θα αναδείξουμε, λοιπόν, με στοιχεία σήμερα ακριβώς ποια είναι τα πεπραγμένα της κυβέρνησης. Πού παρέλαβε και πού πήγε τους θεσμούς και τη δικαιοσύνη. Τι ευκαιρίες είχε, τι μπορούσε να κάνει και τι δεν έκανε. Ποιες είναι οι πλημμέλειες.
Και, βέβαια, μετά, όπως και στα υπόλοιπα ζητήματα, θα έρθουμε με μία σειρά προτάσεων που θα αφορούν και στη ριζική αναμόρφωση της δημόσιας διοίκησης και τις παρεμβάσεις οι οποίες θα λειτουργήσουν στην αποκατάσταση της θεσμικής ομαλότητας και, βέβαια, στις ήδη κατατεθειμένες αλλά και σε πολλές άλλες προτάσεις που έχουμε κάνει για το πώς μπορεί η δικαιοσύνη να είναι πιο ανεξάρτητη, πιο γρήγορη, πιο ποιοτική, πραγματικά ένας παράγοντας δημοκρατίας και ανάπτυξης.
Ευαγγελία Λιακούλη, Βουλευτής ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, Υπεύθυνη Κ.Τ.Ε. Δικαιοσύνης, Θεσμών και Διαφάνειας
Σήμερα, έχουμε μια ευκαιρία να συζητήσουμε, να αποτιμήσουμε και να θυμηθούμε, έτσι ώστε να δούμε πώς θα συνεχίσουμε. «Μαύρη Βίβλο» ονομάσαμε αυτό που συμβαίνει σήμερα με τη διαχείριση της Νέας Δημοκρατίας στον χώρο της Δικαιοσύνης, των Θεσμών και των Ανεξάρτητων Αρχών. Με έναν τίτλο θα το έλεγα: Οι δώδεκα ανοιχτές πληγές στον χώρο της Δικαιοσύνης. Έτσι όπως εμφανίζονται σήμερα και όπως αντιλαμβάνεται πλέον την κατάσταση κι ο κάθε μέσος πολίτης.
Έξι χρόνια, λοιπόν, κυβέρνηση και καμία μεγάλη μεταρρύθμιση δεν είδαμε. Κι όταν λέμε μεταρρύθμιση, τη Δικαιοσύνη την αντιλαμβανόμαστε ως έναν από τους βασικότερους πυλώνες της ίδιας της Δημοκρατίας, γιατί στηρίζει και αναφέρεται στο κράτος δικαίου, αναφέρεται στην κοινωνική συνοχή και βεβαίως αναφέρεται στην οικονομική ανάπτυξη. Διότι όταν δεν έχεις αμερόληπτη Δικαιοσύνη, δυνατή και εύρυθμη Δικαιοσύνη, δεν μπορείς ούτε να προσελκύσεις επενδύσεις, ούτε καλή οικονομία να έχεις, μιας που είναι και το θέμα των ημερών η οικονομία ενόψει της ΔΕΘ.
Όταν λέμε καμία μεγάλη μεταρρύθμιση, λοιπόν, δεν υλοποιήθηκαν οι εξαγγελίες για επιτάχυνση της απονομής Δικαιοσύνης και την αντιμετώπιση της πολυνομίας. Σας θυμίζω ότι αυτό ήταν το πρόταγμα του κ. Μητσοτάκη το 2019, λίγο πριν εκλεγεί και αναλάβει τη διακυβέρνηση του τόπου. Έχουμε συνεχείς τροποποιήσεις στους Κώδικες, δίχως καμία διαβούλευση. Κι αν αυτό ήταν αποτελεσματικό, εμείς θα λέγαμε «ναι», αλλά είναι αναποτελεσματικό και δυστυχώς μονοσήμαντο.
Η Ελλάδα δεν έχει καν εναρμονιστεί με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Για αυτό και το ΠΑΣΟΚ πρότεινε επανειλημμένα ένα σύστημα τύπου «Διαύγεια», που η κυβέρνηση πεισματικά αρνείται. Διαφήμισαν τις ανεξάρτητες αρχές• τις ποδοπάτησαν και τις έκαναν ασπίδα. Αντί να είναι καταφύγιο των πολιτών, έγιναν καταφύγιο της κυβέρνησης. Διακήρυξαν την ευρωπαϊκή σύγκλιση και κατασκήνωσε η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία στην Ελλάδα. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα. Και ευρωπαϊκές βέβαια καταδίκες που έρχονται και έρχονται και σήμερα ξανάρχονται.
Τα Δικαστήρια είναι χωρίς ανθρώπους, χωρίς υποδομές και εξειδίκευση. Το κτήριο του Πρωτοδικείου Αθηνών, που τόσο πολλή βαρύτητα είχε δώσει η κυβέρνηση, εγκαταλείφθηκε. Δυστυχώς, έχουμε απορρύθμιση στο επίπεδο των υποδομών. Η ψηφιοποίηση δεν φαίνεται καν στον ορίζοντα.
Ενώ βεβαίως έχουμε και πολύ μεγαλύτερα ζητήματα σε ό,τι αφορά στη διαφάνεια. Με συγκάλυψη σκανδάλων, με τον ΟΠΕΚΕΠΕ να είναι η αιχμή του δόρατος, που αναφέρεται στην πλήρη συγκάλυψη, την αμνηστία και την παραγραφή. Και το νέο σκάνδαλο των ημερών, που άκουσα εχθές και την απάντηση του κ. Μπούγα, όταν τον ρώτησαν για το νέο διοικητικό συμβούλιο του ΟΠΕΚΕΠΕ και το ακαταδίωκτο, καθώς είναι στελέχη της ΑΑΔΕ και απάντησε ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης ότι είναι εξαιτίας της ιδιότητας που έχουν στην ΑΑΔΕ. Μα αυτό ακριβώς συζητάμε: Θα έπρεπε να υπάρχει ειδική ρύθμιση, εφόσον ασκούν έλεγχο στον ΟΠΕΚΕΠΕ και μάλιστα σε μια τόσο κρίσιμη περίοδο θα έπρεπε να είναι τελείως διαφορετικά.
Καθημερινά, τα Μέσα Ενημέρωσης αναφέρονται στα πρωτοσέλιδά τους στην αδιαφάνεια και στη συγκάλυψη των σκανδάλων, ξεκινώντας από τις υποκλοπές, τα Τέμπη, τον ΟΠΕΚΕΠΕ. Από τον κ. Καραμανλή και τον κ. Τριαντόπουλο που έβγαλαν ειδικές ρυθμίσεις και ειδικό τρόπο παραπομπής των συγκεκριμένων δικών τους ανθρώπων. Την αμνηστία και την παραγραφή στον κ. Βορίδη και στον κ. Αυγενάκη, που το ζήσαμε με ένα μίνι πραξικόπημα στη Βουλή λίγο πριν κλείσει.
Διακήρυξαν, επίσης, την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, ενώ στην πραγματικότητα επιχειρούν τον απόλυτο έλεγχο. Δεν μπορώ να ξεχάσω όταν μαζευτήκαμε όλα τα κόμματα, οι εκπρόσωποι, και πήγαμε μαζί να συναντήσουμε την Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων, τότε ο κ. Μπούγας ενώπιον όλων είχε πει ότι «εμείς θα κάνουμε δέκα βήματα μπροστά, προκειμένου να επιταχύνουμε και γρήγορα να αντιμετωπίσουμε το θέμα της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης». Έφεραν και συγκεκριμένη νομοθετική διάταξη για να λαμβάνουν υπόψη δήθεν τη γνώμη των Δικαστών. Αποτέλεσμα; Επέλεξαν στην ηγεσία της Δικαιοσύνης τον 6ο στον Άρειο Πάγο και σε πολύ μεταγενέστερες σειρές τους υπόλοιπους.
Χαμένη ευκαιρία για τη Δικαιοσύνη και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Δυστυχώς, έχουμε σε ερώτησή μας απάντηση από την κυβέρνηση ότι απορροφήθηκε μόνο το 35% για τα έργα της Δικαιοσύνης και απομένει ένας χρόνος μόνο για την οριστική ένταξη ακόμη.
Νέος Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας. Όλοι περίμεναν ότι θα υπηρετήσει τι; Την επιτάχυνση της Δικαιοσύνης. Τι υπηρετεί στην πραγματικότητα; Άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο μπορείς να διαχειριστείς πλέον τους πλειστηριασμούς, fast – track διαδικασίες, ένα πολύ ωραίο δώρο με πολύ ωραίο περιτύλιγμα στα funds.
Και βεβαίως, επειδή στην πολιτική ο καθένας συνηθίζει στη χώρα μας να λέει πολλά και διάφορα, να αμφισβητούνται από τις άλλες δυνάμεις και στο τέλος να καταλήγουμε ότι όλοι ίδιοι είναι. Να σας πούμε λοιπόν γιατί είμαστε διαφορετικοί.
Σήμερα, θα παρουσιάσουμε στοιχεία, προκειμένου να τα προσφέρουμε και να συνεισφέρουμε και στον δικό σας αγώνα για την αποκάλυψη της αλήθειας και τη στήριξη του βασικού πυλώνα της Δημοκρατίας, που είναι η Δικαιοσύνη. Πάμε λοιπόν εν συντομία σε κάποια στοιχεία, που θα σας παρουσιάσουμε.
Από την έκθεση του Justice Scoreboard 2025, πώς η Ελλάδα βρίσκεται στον καθρέφτη της Ευρώπης και ποιο ακριβώς είδωλο παρουσιάζει. Ποια είναι λοιπόν η γενική εικόνα της Ελλάδας από το 2021 ως και το πρώτο εξάμηνο του 2024. Χαμηλή εμπιστοσύνη των πολιτών, μεγάλες καθυστερήσεις, προβλήματα στελέχωσης, ελλείψεις στην ψηφιοποίησης και βεβαίως ζητήματα ανεξαρτησίας. Τι άλλο λέει η έκθεση της Ευρώπης; Ότι στην Ελλάδα, οι πολίτες αντιλαμβάνονται την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης κατά 30% ότι είναι ανεξάρτητη, το 70% δηλαδή των Ελλήνων πολιτών λέει ότι δεν είναι ανεξάρτητη. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο μέσος όρος των πολιτών που εμπιστεύονται τη Δικαιοσύνη είναι 54%. Δηλαδή 24 μονάδες διαφορά. Ο χρόνος εκδίκασης αστικών και εμπορικών δικών στην Ελλάδα είναι περίπου 746 μέρες, στην Ε.Ε. είναι 282 ημέρες.
Ο χρόνος της απονομής της Δικαιοσύνης: Η Ελλάδα κατέχει δυστυχώς ακόμη και σήμερα τις τελευταίες θέσεις στην Ε.Ε. Τέταρτοι-τρίτοι-πέμπτοι από τέλος από το τέλος. Ο χρόνος επίλυσης των αστικών και εμπορικών υποθέσεων στον πρώτο βαθμό προσεγγίζει τις 800 μέρες, είναι 2,2 χρόνια υψηλότερος από κάθε χώρα μέλος της Ευρώπης.
Η απόδοση της Δικαιοσύνης σε θέματα ανταγωνισμού και προστασίας των καταναλωτών. Αναδεικνύω το θέμα αυτό γιατί έχει σχέση με την ποιότητα της Δημοκρατίας μας, δηλαδή πόσο κοντά είσαι στον πολίτη και πόσο πραγματικά αντιλαμβάνεσαι ζητήματα αθέμιτου ανταγωνισμού και προστασίας του καταναλωτή. 2.067 ημέρες απαιτούνται κατά μέσο όρο για την επίλυση των υποθέσεων των καταναλωτών, τελευταία θέση εντός της Ε.Ε., σύμφωνα και με την πηγή που σας παρουσιάζουμε.
Υποθέσεις νομιμοποίησης παράνομων εσόδων. Επίσης, επέλεξα να παρουσιάσω αυτό για το οποίο κόπτεται η κυβέρνηση. Πόσο συχνά ακούσαμε για την πάταξη όλων αυτών που φοροδιαφεύγουν, που ξεπλένουν μαύρο χρήμα κ.ο.κ. Η Ελλάδα λοιπόν καταλαμβάνει την τελευταία θέση στον χρόνο που απαιτείται για τη διεκπεραίωση υποθέσεων παράνομων εσόδων, 929 ημέρες κατά μέσο όρο. Ένα ακόμα στοιχείο που αποδεικνύει ότι η Δικαιοσύνη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάπτυξη και την οικονομία είναι ότι η Ελλάδα δεν επενδύει χρήματα στις δικαστικές υποδομές. Είμαστε στην τελευταία θέση της Ε.Ε. Η αναλογία της χρηματοδότησης των δικαστικών υποδομών ανά 100 κατοίκους μας φτάνει πραγματικά τελευταίους, δηλαδή είμαστε στον πάτο του πίνακα. Στην περιλάλητη ψηφιοποίηση και πρόσβαση στη Δικαιοσύνη, λέει η έκθεση ότι είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Δεν μιλάμε για ψηφιακό μετασχηματισμό -που λέει η κυβέρνηση- μιλάμε για το βασικό: ψηφιοποίηση, δηλαδή, ποια Πρωτοδικεία μπορούν να έχουν πρόσβαση στο ψηφιακό σύστημα. Στην έναρξη και στην παρακολούθηση των υποθέσεων υπάρχει πολύ μεγάλο θέμα και σημαντικές ελλείψεις στη δυνατότητα λήψης εγγράφων ψηφιακά. Για να το πω απλά, όταν πας να πάρεις κάποιο αντίγραφο στην ψηφιακή μορφή και θέλεις να στο αποστείλουν, δεν έχουν ακόμα αυτή τη δυνατότητα τα Πρωτοδικεία. Κατά τα άλλα συζητάμε για ψηφιακό μετασχηματισμό.
Στη συμμόρφωση της διοίκησης, έχουμε σοβαρότατες ελλείψεις στους μηχανισμούς ελέγχου, δηλαδή κάποιος θα ρωτήσει: οι δικαστικές αποφάσεις ακόμα κι αν ήταν σύντομες, πώς ξέρεις ότι συμμορφώνεται η διοίκηση -διότι έτσι προστατεύεις τον πολίτη- με τη δικαστική απόφαση. Δεν έχεις κανένα εργαλεία να ελέγχεις ότι συμμορφώνεται, συνεπώς δώρον άδωρο και αυτό.
Εκτός από τα στοιχεία του Justice Scoreboard, έχουμε και δύο μεγάλες έρευνες, της Public Issue τον Απρίλιο 2024 και της Alco τον Φεβρουάριο 2025, που και εκεί τα ποσοστά είναι ακριβώς τα ίδια. 70 και 71% των πολιτών λένε και πιστεύουν ότι η Δικαιοσύνη δεν είναι ανεξάρτητη, δεν την πιστεύουν, είναι ποσοστό ρεκόρ από το 2007. Και βεβαίως είναι στοιχεία που δημιουργούν μεγάλο προβληματισμό. Έχουμε και κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον από την Παγκόσμια Τράπεζα, γιατί Δικαιοσύνη σημαίνει οικονομία, σημαίνει ανάπτυξη, σημαίνει ασφάλεια για τους επενδυτές. Τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας για τη Δικαιοσύνη στην Ελλάδα χωρίζονται σε τρεις σημαντικούς τομείς:
– Η κυριαρχία του νόμου (rule of law): οι πολίτες και οι επιχειρήσεις -λέει η Παγκόσμια Τράπεζα- έχουν περιορισμένη εμπιστοσύνη στην τήρηση και στην επιβολή του νόμου, αλλά και στο δικαστικό σύστημα της χώρας. Η Ελλάδα το 2023 σημείωσε τιμή 0,21 σε κλίμακα από -2,5 ως +2,5. Εμείς λοιπόν είμαστε στο 0,21. Αυτό σημαίνει, όμως, σημαντική μείωση διότι η μέση τιμή για τη χώρα από το μακρινό 1996 και ως το 2023 ήταν 0,53, δηλαδή καταβαραθρωθήκαμε.
– Η αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης: Χαμηλή απόδοση στην ποιότητα των δημοσίων υπηρεσιών, στην πίστη στην ανεξαρτησία της δημόσιας διοίκησης, στην αποδοτικότητα υλοποίησης των πολιτικών. Ποια είναι τα στατιστικά; Η επίδοση της Ελλάδα το 2023 στο 0,15, το 2022 στο 0,45 -κάθε πέρσι και καλύτερα δηλαδή- και ο μέσος όρος από το 1996 ως το 2023 ήταν 0,48. Έχουμε περίπου το ¼.
– Η ποιότητα του κανονιστικού πλαισίου: Εδώ έχουμε μια βελτίωση, προσέξτε όμως ποια είναι η εικόνα. Εμφάνισε μια μικρή βελτίωση φτάνοντας στο 0,48 σε σχέση με το 0,46 πρόπερσι, αλλά έχει τον όρο εφαρμογής του πλαισίου, και τι μας λέει η Παγκόσμια Τράπεζα; Ότι στο ιστορικό μέγιστο δεν θα φτάσουμε ποτέ πηγαίνοντας έτσι στο 0,99 ενώ η μέση τιμή είναι 0,61.
Μέσα από τις εκθέσεις των ευρωπαϊκών και διεθνών οργανισμών, ξεχωρίσαμε επίσης κάποια στοιχεία ενδεικτικά για τη χώρα και για την ποιότητα της Δικαιοσύνης και της Δημοκρατίας. Τα δικαστικά έξοδα για υποθέσεις προστασίας του καταναλωτή είναι δυσανάλογα μεγάλα, είμαστε πρώτοι στην Ευρώπη. Η πρόσβαση στη Δικαιοσύνη των ευάλωτων συναντά σοβαρά οικονομικά εμπόδια. Μια εικόνα τώρα για το σωφρονιστικό σύστημα που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη Δικαιοσύνη. Διότι η Δικαιοσύνη είναι να σωφρονίζει την κοινωνία και να την επαναφέρει. Στο επαναφέρει βάζουμε έναν αστερίσκο. Στο σωφρονιστικό σύστημα έχουμε μια μεγάλη αποτυχία, έχουμε υπερπληθυσμό στις φυλακές που δεν ξέρουμε πού θα μας οδηγήσει. Η πληρότητα των φυλακών βρίσκεται στο 150% έως 170%. Τα προβλήματα της ασφάλειας και της υγιεινής για τους κρατούμενους και τους υπαλλήλους είναι τεράστια. Στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καταγράφονται ήδη σε εκθέσεις. Το 2024 είχαμε 10.515 κρατούμενους, στις αρχές του 2025 -μέσα σε ένα εξάμηνο- είχαμε 11.484. Στις 16 Απριλίου 2025, 12.351 κρατούμενους. Η αύξηση είναι αλματώδης. Και να θυμίσω ότι για τις νέες φυλακές, όπως είχαμε ακούσει από τις ηγεσίες των δύο αρμόδιων υπουργείων, δεν είχαμε ποτέ ανταπόκριση στις αρχικές εξαγγελίες του χειμώνα του 2020.
Κατά την επέτειο της 3ης του Σεπτέμβρη, ακούσατε τον Πρόεδρό μας, τον Νίκο Ανδρουλάκη, να αναφέρεται στην ηθική στην πολιτική. Και μας ρωτάτε τι σημαίνει ηθική στην πολιτική; Η ηθική στην πολιτική λοιπόν είναι νέο πρόταγμα και διακύβευμα μαζί. Η ηθική στη Δικαιοσύνη, για παράδειγμα, θα πρέπει να μας κάνει να ανατρέξουμε και να δούμε τι έχουμε ως τώρα σαν συνολικό περίγραμμα. Αν θέλαμε λοιπόν να κάνουμε μια σύνοψη θα μιλούσαμε για ένα νέο δόγμα «Νόμος και Τάξη» για τη Δικαιοσύνη, η οποία συνδέεται με σκάνδαλα, υπογράφοντας πολλές φορές ή τοποθετώντας η κυβέρνηση τους αρεστούς ή αυτούς που επιλέγει. Και βεβαίως η επιχείρηση εξάρτησης της Δικαιοσύνης όπως οι τελευταίες επιλογές που έκανε στις ανώτατες βαθμίδες των δικαστηρίων. Έχουμε ξαναδεί αλήθεια τόσο ακραίο λόγο και τέτοια προκλητική συμπεριφορά από υπουργό Δικαιοσύνης μέσα το Κοινοβούλιο και έξω από αυτό; Αλλά εγώ θα πω πρώτα, μέσα στο Κοινοβούλιο;
Οι φυλακές γεμίζουν αλλά για το θέμα της επανένταξης των παραβατών δεν υπάρχει κουβέντα. Να σκεφτείτε ότι η παραβατικότητα δεν έχει συνδεθεί με κομβικά ζητήματα, όπως για παράδειγμα οι παραβάτες – χρήστες ποτέ δεν συνδέθηκαν με τα θεραπευτικά δικαστήρια, μιας που κυρίαρχα είναι ασθενείς, με αποτέλεσμα να έχουμε το φαινόμενο της περιστρεφόμενης πόρτας, δηλαδή όσοι μπαίνουν στη φυλακή να βγαίνουν, μετά να ξαναμπαίνουν κ.ο.κ. Αδιάφορη κυβέρνηση. Να σας πω μόνο ότι η αρμόδια επιτροπή έχει να λειτουργήσει στη Βουλή από το 2018, δηλαδή επί θητείας Μητσοτάκη δεν συγκροτήθηκε και δεν λειτούργησε ποτέ.
Το σωφρονιστικό σύστημα καταρρέει, οι φυλακές έχουν πλημμυρίσει, είναι αναχρονιστικό και αναποτελεσματικό, η επανένταξη έχει οριστικά αποτύχει. Οι ευρωπαϊκές εκθέσεις και τα πορίσματα των διεθνών οργανισμών είναι ένα εθνικό ράπισμα.
Αντί επιλόγου να πω ότι η Δικαιοσύνη αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της Δημοκρατίας. δεν χρειάζεται ούτε Ιαβέρηδες, ούτε σερίφηδες. Η Δικαιοσύνη χρειάζεται όρους και προϋποθέσεις για να λειτουργήσει. Για τη Δημοκρατία χρειάζεται η Δικαιοσύνη για να έχουμε κράτος δικαίου και όχι κράτος ατιμωρησίας. Για την κοινωνική συνοχή χρειαζόμαστε τη Δικαιοσύνη για να μην έχουμε πολίτες δύο ταχυτήτων. Και για την ανάπτυξη κανένας μεγάλος επενδυτής και καμία οικονομία δεν θα αναπτυχθεί, αν το περιβάλλον της Δικαιοσύνης είναι αναποτελεσματικό και αναξιόπιστο. Για αυτό, λοιπόν, το δικό μας πολιτικό συμπέρασμα είναι ότι και στη Δικαιοσύνη έχουν αποτύχει. Απαιτείται άλλη πολιτική, απαιτείται άλλη ηθική και απαιτείται τώρα πολιτική αλλαγή.
Χρήστος Κακλαμάνης, Γραμματέας Τομέα Δικαιοσύνης ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής
Θα προσπαθήσω να είμαι σύντομος και ουσιαστικός για ένα θέμα που για εμάς έχει πρωτίστως πολιτικό και ιδεολογικό πρόσημο.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη το 2019, σε επίπεδο προγραμματικών δηλώσεων, είχε εμφανιστεί ως μια φιλελεύθερη, φιλοευρωπαϊκή, μεταρρυθμιστική κυβέρνηση του προοδευτικού κέντρου, η οποία ήθελε να αποτινάξει τη δεξιά παράδοση που συνόδευε το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας. Στις προγραμματικές του δηλώσεις υποσχέθηκε ψηφιοποίηση, επιτάχυνση. Ο λόγος και το μέτρο της αποτυχίας της σας αναλύθηκε ήδη από τη Γραμματέα του ΚΤΕ Δικαιοσύνης, την κα Λιακούλη, και δεν θα τα επαναλάβω.
Θα σας πω μόνο ότι ως δικηγόρος της πράξης, σήμερα, ενώ η υπόσχεση το 2019 ήταν ότι θα έχουμε μία πλήρη ψηφιοποίηση με ολοκλήρωση και της β’ φάσης, έξι χρόνια αργότερα δεν έχουμε φτάσει ακόμα στο σημείο στα περισσότερα δικαστήρια της χώρας να μπορέσουμε να κάνουμε ηλεκτρονική αρχική κατάθεση δικογράφου. Και, παρόλα αυτά, έρχεται το υπουργείο σήμερα να μιλά για ηλεκτρονικό φάκελο δικογραφίας, κάτι το οποίο ακούγεται σήμερα ως σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Ενώ, ως προς την επιτάχυνση, ακούσατε τα στοιχεία. Είναι πλήρης η αποτυχία της κυβέρνησης.
Αλλά, ενώ στα υπόλοιπα μιλάμε για αποτυχία, στο θέμα που θα σας αναπτύξω μιλάμε για συνειδητή πολιτική στροφή και εκτροχιασμό. Με εξαίρεση το μεταναστευτικό, ίσως, πουθενά αλλού δεν είναι τόσο ξεκάθαρη η ακροδεξιά στροφή της κυβέρνησης, η στροφή προς μία Alt Right Agenda, όσο στον τομέα της δικαιοσύνης.
Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί συνειδητά το ποινικό δίκαιο ως επικοινωνιακό υποκατάστατο της αποτυχίας της στην αστυνόμευση. Έχοντας αποτύχει να διαχειριστεί την εγκληματικότητα -ως δημοσιογράφοι το ξέρετε- να διατηρήσει ασφαλείς τους πολίτες, τις περιουσίες τους, τα δάση μας, τη δημόσια περιουσία, τις συγκοινωνίες, την ασφάλεια του πολίτη σε κάθε έκφανση της καθημερινής ζωής, προσφέρει ως υποκατάστατο αυτής της αποτυχίας διαδοχικά σόου αύξησης των επαπειλούμενων απειλών, τα οποία γνωρίζει η κυβέρνηση ότι είναι κενά περιεχομένου, μηδενικής ωφέλειας τελικά ως προς την ασφάλεια του πολίτη, και μόνο στόχο έχουν, δυστυχώς, τη μείωση των δημοσκοπικών της απωλειών προς την άκρα δεξιά. Και σε καμία περίπτωση δεν αφορούν στον πολίτη και τη βελτίωση της δικής του ζωής.
Η ασφάλεια των πολιτών, δυστυχώς για την κυβέρνηση και για το πολιτικό μας σύστημα, απαιτεί κονδύλια, απαιτεί σχεδιασμό, δεν μπορεί να λυθεί με ένα νόμο και ένα άρθρο, όπως φαίνεται να πιστεύει το Υπουργείο Δικαιοσύνης, και το αποτέλεσμα όλης αυτής της χάρτινης υπερπαραγωγής διατάξεων και υπερ-νομοθέτησης στον τομέα του Ποινικού Δικαίου είναι να έχουμε καταλήξει σήμερα οι ποινικοί μας κώδικες από το 2019 μέχρι σήμερα να έχουν τροποποιηθεί 17 φορές μέσα σε έξι χρόνια.
Αυτό, με δεδομένο ότι πρέπει να εφαρμόζεται κάθε φορά η ευνοϊκότερη διάταξη, έχει οδηγήσει σε απόγνωση ακόμη και τους πιο έμπειρους δικαστές και εισαγγελείς που πρέπει καθημερινά να ψάχνουν να βρουν ποια διάταξη τελικά πρέπει να εφαρμοστεί. Και όλα αυτά γίνονται καθαρά για επικοινωνιακούς λόγους χωρίς κανένα απολύτως αντίκρισμα στην πράξη.
Επικοινωνιακά, αυτό που ανέφερε προηγουμένως η κα Λιακούλη ότι έχουμε υπερπληθυσμό στις φυλακές, παρουσιάζεται ως επιτυχία! Δηλαδή, μετρά την επιτυχία του το Υπουργείο Δικαιοσύνης ανάλογα με το πόσους θα βάλει στη φυλακή.
Θα σας πω μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα. Με το νόμο 5023/2024 τέθηκαν στον τομέα της ενδοοικογενειακής βίας σε εφαρμογή από το Μάιο του 2024 δεκαέξι καινούργια άρθρα για την αυστηροποίηση του εγκλήματος. Ορθά. Μετά από επτά μήνες, έρχεται ο 5172/2025 και φέρνει άλλα είκοσι καινούργια άρθρα για τα ίδια θέματα. Τροποποιεί η ίδια η κυβέρνηση ανάλογα με την επικαιρότητα αυτά τα οποία η ίδια νομοθέτησε πριν από λίγους μήνες.
Η πλημμυρική αυτή νομοθέτηση, η οποία έχει αυτοπεποίθηση αντιστρόφως ανάλογη της εξειδίκευσης των συντακτών της γίνεται χωρίς καμία απολύτως προπαρασκευή. Από την αρχή, η τωρινή πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, σε αντίθεση με την προηγούμενη, εξέφρασε την αντίθεσή της και τη δυσπιστία της προς τις νομοπαρασκευαστικές επιτροπές, τους ειδικούς. Είναι κοινό μυστικό ότι εξ αρχής ο σημερινός υπουργός έχει απορρίψει την ιδέα των νομοπαρασκευαστικών επιτροπών. Παράδειγμα, ο 5090/2024 που αυτάρεσκα αποκλήθηκε από τον υπουργό ως Νέος Ποινικός Κώδικας, στην πραγματικότητα τροποποίησε δεκάδες άρθρα του Ποινικού Κώδικα του 2019 και ακόμη και σήμερα δεν γνωρίζουμε ποιος τον έχει συντάξει. Δεν συστήθηκε καμία νομοπαρασκευαστική επιτροπή, δεν υπήρξε καμία επιτροπή η οποία να ερεύνησε πώς εφαρμόστηκε ο κώδικας του 2019, πού οδήγησε, τι στατιστικά έχουμε για την εγκληματικότητα, για τις φυλακίσεις. Χωρίς καμία απολύτως έρευνα, κανέναν έλεγχο, καμία προπαρασκευή. Ήρθε ένα νομοθέτημα το οποίο ακόμη και σήμερα είναι αγνώστου πατρός.
Είναι γνωστές οι επιθέσεις, άλλωστε, -αναφέρθηκε και η κα Λιακούλη- μέσα στη Βουλή του υπουργού σε όλους τους επιστημονικούς φορείς, στους δικηγορικούς συλλόγους, ακόμη και στην Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων. Έφτασε ο υπουργός ακόμη και το σημερινό αντιπρόεδρο της Ένωσης που έχει γράψει πολύ λεπτομερείς ερμηνείες των ποινικών κωδίκων τις οποίες χρησιμοποιούμε όλοι οι νομικοί στην πράξη να του πει μέσα στην επιτροπή της Βουλής ότι δεν πρέπει να έχει μεγάλη σχέση με την επιστήμη.
Καταλήγουμε, δηλαδή, ότι για τη σημερινή ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης η αριστεία είναι πράγματι ρετσινιά και όλοι οι άριστοι έχουν κάποια κρυφή ατζέντα. Αυτό το οποίο έχει αποκληθεί από πολλούς, όχι από εμένα, ως ποινικός λαϊκισμός, και ο ερασιτεχνισμός με τον οποίο νομοθετεί η κυβέρνηση, οδηγεί πολλές φορές σε τραγικά αποτελέσματα. Θα σας πω μόνο ένα παράδειγμα.
Υπάρχει το άρθρο 357 του Ποινικού Κώδικα το οποίο τιμωρεί την προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας. Αφορά σε όλες τις υπόλοιπες πράξεις πλην της συνουσίας που οδηγεί στο αδίκημα του βιασμού. Όλες τις υπόλοιπες ασελγείς πράξης, μεταξύ των οποίων και την επίδειξη γεννητικών οργάνων κλπ. Αυτό τροποποιήθηκε προσφάτως από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και, ενώ τιμωρείται ακόμη και σε ανηλίκους 13-14 ετών μέχρι ένα έτος φυλάκιση, προστέθηκε μία παράγραφος που τιμωρεί αν σταλεί μέσω ίντερνετ μία άσεμνη φωτογραφία -το ανέφερε και ο συνάδελφός σας κ. Μανδραβέλης ο οποίος με πήρε τηλέφωνο και με ρώτησε αν αυτό είναι αλήθεια- σε κάποιον ενήλικα και μάλιστα αν σταλεί σε δημοσιογράφο είναι και επιβαρυντική περίσταση είναι μέχρι δύο χρόνια φυλάκιση, διπλάσια. Η αντινομία αυτή είναι μία από τις δεκάδες που υπάρχουν. Οι κώδικες είναι ζωντανοί οργανισμοί. Δεν μπορείς να αλλάζεις συνέχεια αποσπασματικά. Για αυτό χρειάζονται οι ειδικοί. Δεν είναι πάντα ρετσινιά η αριστεία. Κάπου χρειάζονται και οι άριστοι, θα πρέπει να πει κάποιος στην ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Και τελικά αποβαίνει και σε βάρος των θυμάτων όλη αυτή η κοπτοραπτική.
Σε άλλες, βέβαια, περιπτώσεις, τα θύματα δεν εγκαταλείπονται κατά λάθος αλλά από σκοπιμότητα, διότι στην πραγματικότητα, μπροστά στο επικοινωνιακό αφήγημα ότι «είμαστε σκληροί με το έγκλημα και βάζουμε κόσμο στη φυλακή», ακόμα και τα συμφέροντα των θυμάτων υποχωρούν. Παράδειγμα, έφερε διατάξεις το Υπουργείο Δικαιοσύνης, ενώ παραδοσιακά η πλήρης αποζημίωση του θύματος στα περιουσιακά εγκλήματα (κλοπές, απάτες, ληστείες, διαρρήξεις) οδηγεί στην απαλλαγή του δράση και αυτό με τη συναίνεση του θύματος, πρέπει να υπογράψει το θύμα ότι αποκαταστάθηκε, αν δεν θέλει δεν υπογράφει. Η νέα διάταξη που έφερε το Υπουργείο Δικαιοσύνης και ψήφισε θέτει εν αμφιβόλω αυτό και λέει ότι μπορεί, παρόλα αυτά, το δικαστήριο και να καταδικάσει. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μειωθούν κάθετα και να ελαχιστοποιηθούν πράγματι οι περιπτώσεις αποζημιωτικής δικαιοσύνης για τα θύματα. Όπου δηλαδή τα συμφέροντα των θυμάτων και της κοινωνίας γενικά συγκρούονται με το επικοινωνιακό αφήγημα της κυβέρνησης υποχωρούν.
Και ακόμη ένα χαρακτηριστικό, γιατί πρέπει να το αναδείξετε, είναι το έγκλημα του εμπρησμού. Πέραν το ότι οι συνεχείς αυστηροποιήσεις της τιμωρίας του εμπρησμού δεν έχουν οδηγήσει, όπως είδατε και όπως βλέπουμε, σε καμία μείωση των εγκλημάτων εμπρησμού, υπάρχει και κάτι το οποίο για μένα είναι ακατανόητο και μόνο σε μία ιδεοληψία τιμωρητική μπορεί να οφείλεται. Στο έγκλημα του εμπρησμού από αμέλεια -δεν μιλάμε για τους εμπρηστές από πρόθεση- απαλείφθηκε η δυνατότητα της έμπρακτης μετάνοιας. Αν από λάθος βάλετε κάπου φωτιά και εσείς ο ίδιος τη σβήσετε ή το αναγγείλετε εγκαίρως και σβήσει ή με δικά σας μέσα είστε εκεί και βοηθάτε τους πυροσβέστες, έχετε τη δυνατότητα είτε να απαλλαγείτε είτε να πάρετε ελαφρυντικό από το δικαστήριο. Αυτό απαλείφθηκε. Από εδώ και μπρος, λοιπόν, εάν κάποιος έστω από λάθος του, από βλακεία του, από ασυνειδησία του, αλλά όχι από πρόθεση, βάλει φωτιά στο δάσος, αυτό που του λέει το Υπουργείο Δικαιοσύνης είναι «σήκω, φύγε!». Διότι ακόμη και από αμέλεια, θα υποστείς βαρύτατες ποινές και η αναγγελία στις αρχές και η βοήθεια να σβήσει η φωτιά δεν θα σε βοηθήσει σε τίποτα. «Μην ειδοποιείς, σήκω φύγε, πριν σε πάρουν χαμπάρι!». Αυτό είναι το μήνυμα και αυτό είναι ένα ιδεολογικό μήνυμα. Είναι μία ιδεοληψία που λέει ότι, μπροστά στο να γεμίσουμε τις φυλακές και να πουλήσουμε δόγμα «νόμος και τάξη» και αυστηροποίηση, δεν μας ενδιαφέρει ούτε το πραγματικό συμφέρον των θυμάτων, ούτε της κοινωνίας.
Ο Υπουργός Δικαιοσύνης έχει επανειλημμένα ισχυριστεί, χωρίς ποτέ να έχει αποδοκιμαστεί -άρα αυτό είναι θέση της κυβέρνησης και το έχετε ακούσει πολλές φορές ότι η Πολιτεία μέχρι σήμερα επιβράβευε τους εγκληματίες, ενώ από εδώ και μπρος τάσσεται με τα θύματα-. Δηλαδή οι υπουργοί Δικαιοσύνης, όπως ο Μαγκάκης, όπως ο Κωνσταντίνος Σταμάτης, όπως η Άννα Μπενάκη, όπως ο Αναστάσιος Πεπονής, όπως ο Μιχάλης Σταθόπουλος, όπως ο Αναστάσης Παπαληγούρας ή πιο πρόσφατα ο Νίκος Δένδιας το 2009 και τόσοι άλλοι προστάτευαν κατά τον υπουργό τους εγκληματίες ενώ εκείνος είναι αυτός που προστατεύει τάχα τα θύματα. Τα οποία θύματα για την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης ο καταγγέλλων ομιλητής έχει πάντα δίκιο, λέει πάντα αλήθεια, ενώ ο κατηγορούμενος είναι πάντα εκ προοιμίου ένοχος. Εκτός, βέβαια, από την περίπτωση, αν θέλετε, των Τεμπών ή του ΟΠΕΚΕΠΕ όπου εκεί μπορεί ο καταγγέλλων κατ’ εξαίρεση να λέει και ψέματα.
Τα δικαιώματα των κατηγορουμένων και των καταγγελλόντων, για να κλείνω σιγά-σιγά, είναι για την υπουργό και την κυβέρνηση αμοιβαίως αποκλειόμενα σε ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Αυτό, όμως, δεν είναι ούτε εκσυγχρονισμός, ούτε πολιτικός φιλελευθερισμός, ούτε μεταρρύθμιση, ούτε έχει σχέση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Είναι ο πιο σκληρός alt right λαϊκισμός που συνιστά μια επικίνδυνη δόση δηλητηρίου, η οποία διεισδύει βαθιά μέσα στην καρδιά της κοινωνίας και απονομιμοποιεί στα μάτια της τους θεσμούς και τις εγγυήσεις του κράτους δικαίου.
Για εμάς, ο ποινικός λαϊκισμός δεν είναι λύση. Απευθυνόμαστε, λοιπόν, στους δημοκρατικούς, προοδευτικούς και μετριοπαθείς πολίτες και τους λέμε ότι η πραγματικότητα αυτή δεν αξίζει στη χώρα μας, δεν αξίζει σε ένα ευρωπαϊκό κράτος δικαίου και αυτό που αποκαλούμε σήμερα φιλελεύθερο κράτος δικαίου δεν είναι ούτε αυτονόητο, ούτε δεδομένο και χτίστηκε σε μακρά περίοδο και με μεγάλες θυσίες.
Για εμάς, λοιπόν, στο ΠΑΣΟΚ αυτά τα θέματα είναι από τα πλέον «μαύρα» μιας ούτως ή άλλως «μαύρης βίβλου». Γιατί αυτή η λογική και η ρητορεία, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, προετοιμάζει και καλλιεργεί το αυριανό κύμα της αγανάκτησης, του αντισυστημισμού, που απειλεί να σαρώσει ειρηνικά κεκτημένα δεκαετιών. Υπό την έννοια αυτή, το όλο μοντέλο διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας και του Κυριάκου Μητσοτάκη αποδεικνύεται, σε συνδυασμό με τα σκάνδαλα και την αδιαφάνεια, ως ο καλύτερος χορηγός αυτών των δυνάμεων του αντισυστημισμού και της αμφισβήτησης των δημοκρατικών κεκτημένων.
Κωνσταντίνα Γεωργάκη, Γραμματέας Τομέα Θεσμών ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής
Το 2019, όπως προαναφέρθηκε, ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός της χώρας μας συστήθηκε ως ένας μετριοπαθής μεταρρυθμιστής, ο οποίος ανέλαβε να αποκαταστήσει την εικόνα της χώρας στα μάτια των Ευρωπαίων και των διεθνών μας εταίρων, καθώς και τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της, ο οποίος είχε πληγεί σχεδόν ανεπανόρθωτα κατά την προηγούμενη διακυβέρνηση.
Στις δημοκρατίες ο πολυτιμότερος πόρος είναι η πίστη των πολιτών στους θεσμούς. Σήμερα, όλες οι έρευνες αποδεικνύουν ότι η ευημερία των κρατών και των πολιτών τους δεν εξαρτάται μόνο από τη γεωγραφική τους θέση από τις πλουτοπαραγωγικές τους πηγές από τον πολιτισμό τους. Εξαρτάται εξίσου από την ποιότητα των πολιτικών και των οικονομικών τους θεσμών. Όσο πιο εύρωστη και λειτουργική είναι μία δημοκρατία, τόσο πιο πλούσια είναι μία χώρα.
Δηλώσεις του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη κατά τη συζήτηση και την ψήφιση του δεύτερου τότε νομοσχεδίου της πρώτης του διακυβέρνησης που αποτέλεσε και την κορωνίδα του όλου αφηγήματος της πρώτης διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, του επιτελικού κράτους. Τι μας υπόσχονταν, λοιπόν, το 2019, όταν ήρθαν στα πράγματα την πρώτη φορά; Ένα θεσμικό κράτος, στα ενωσιακά πρότυπα, με ποιοτικούς πολιτικούς θεσμούς, το οποίο θα ενίσχυε την ορθή λειτουργία της δημοκρατίας και παράλληλα την ανάπτυξη. Χωρίς ισχυρούς θεσμούς, δεν υπάρχει ούτε ισχυρή ανάπτυξη, καθώς οι επενδυτές, τουλάχιστον οι ξένοι, προσβλέπουν ακριβώς σε ισχυρούς θεσμούς για να επενδύσουν σε μία χώρα.
Έξι χρόνια διακυβέρνησης των αρίστων της Νέας Δημοκρατίας, πράγματι αποδεικνύονται άριστοι, αλλά όχι στον τομέα που θα ήθελαν. Αντί να αποκαταστήσουν τη θεσμικότητα της χώρας, όπως υπόσχονταν, τι έχουν καταφέρει μέχρι τώρα; Τη θεσμική εκτροπή της χώρας, με την εμπλοκή κομματικών και κυβερνητικών τους στελεχών διαρκώς σε νέα σκάνδαλα, με σωρεία παραβιάσεων του Συντάγματος και του Κανονισμού της Βουλής, με διαρκείς εμπλοκές και παρεμβολές στο έργο των ανεξάρτητων αρχών, με αδιαφάνεια και διαφθορά, καθώς και με επιθέσεις ακόμα και στους ευρωπαϊκούς θεσμούς στο πλαίσιο της άσκησης των ελεγκτικών και εποπτικών τους αρμοδιοτήτων.
Θα σταχυολογήσω γιατί είναι πολλά. Αυτά είναι απολύτως ενδεικτικά παραδείγματα. Υπάρχει πλήθος παραδειγμάτων, θα μπορούσαμε να μείνουμε εδώ για πολύ χρόνο, καθώς δεν θέλουμε να γίνει δικός μας μονόλογος.
Αναφορικά με παραβιάσεις του Συντάγματος και του Κανονισμού της Βουλής, το πλέον πρόσφατο και χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το άρθρο 86 για την ποινική ευθύνη των υπουργών. Η κυβέρνηση είτε κρύβεται πίσω από το άρθρο 86 προκειμένου να μην ανοίξει καθόλου η διαδικασία για τη διερεύνηση τυχόν ποινικών ευθυνών των κυβερνητικών τους στελεχών -μιλάμε για τη διερεύνηση σε πρώτο στάδιο για το αν υπάρχουν τέτοιες ευθύνες, δεν μιλάμε καν για την παραπομπή εν τέλει στη δικαιοσύνη-. Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα πρόσφατα είναι το παράδειγμα του ΟΠΕΚΕΠΕ με θεωρητικά απόρριψη της πρότασης για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής με ψήφιση από 75 βουλευτές, οι 67 εκ των οποίων με επιστολική ψήφο. Να και μία παραβίαση ήδη του Κανονισμού της Βουλής, από τις πολλές που παρατηρούμε σε καθημερινή βάση στο Κοινοβούλιο.
Αντίστοιχα, παραβίαση του άρθρου 86 στο πλαίσιο της πρότασης για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής, με το λεγόμενο μοντέλο Τριαντόπουλου ούτως ώστε να παραγκωνιστεί πλήρως ο ρόλος του Κοινοβουλίου στη διαδικασία και να μην καταστούν διαθέσιμα στοιχεία τα οποία έπρεπε να δοθούν στο κοινοβούλιο για να παραπεμφθεί μέσω του κοινοβουλίου η υπόθεση στη δικαιοσύνη.
Εξεταστικές επιτροπές. Μετρούμε ήδη δύο εξεταστικές επιτροπές-φιάσκο και τώρα πάμε για την τρίτη. Ήδη ο πρωθυπουργός παραδέχθηκε ότι όσον αφορά τουλάχιστον στην εξεταστική επιτροπή για τα Τέμπη, αυτή δεν αποτελούσε την καλύτερη στιγμή του κοινοβουλίου. Παρελκυστικές κλήσεις μαρτύρων ούτως ώστε να υπάρχει πληθώρα άσχετων στοιχείων τα οποία θα αποπροσανατολίσουν το σκοπό της εξεταστικής επιτροπής, κατηγορηματική άρνηση για κλήση μαρτύρων οι οποίοι θα είχαν κάποια συνάφεια και πολύ βασική στη διερεύνηση των πολιτικών ευθυνών των κυβερνητικών στελεχών, ακόμη και πρόωρη λήξη των εργασιών των εξεταστικών επιτροπών προκειμένου να ενισχυθεί ουσιαστικά με το πόρισμα της πλειοψηφίας το ήδη προαποφασισμένο αφήγημα και αποτέλεσμα της εξεταστικής επιτροπής.
Παραβιάσεις του Κανονισμού της Βουλής. Ήδη ανέφερα την επιστολική ψήφο, η οποία έλαβε χώρα στο πλαίσιο της προανακριτικής επιτροπής για τον ΟΠΕΚΕΠΕ, η οποία οδήγησε μάλιστα σε μία παραβίαση της μυστικότητας της ψήφου στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής, δεδομένου ότι εκ των υστέρων έγινε σαφές όχι μόνο ότι 67 από τους 75 ψηφίσαντες της κυβερνητικής πλειοψηφίας ψήφισαν με επιστολική ψήφο, αλλά ότι πολλοί από αυτούς έμαθαν ότι ψήφισαν με επιστολική ψήφο από τις ειδήσεις. Δεν είχαν καμία εικόνα ότι είχαν πράγματι ψηφίσει σε αυτήν τη διαδικασία!
Ο σκοπός ήταν σαφής. Η έλλειψη κομματικής πειθαρχίας και η προσπάθεια να επιβληθεί με αυτόν τον τρόπο κομματική πειθαρχία, ούτως ώστε να ελεγχθούν οι ψήφοι και προφανώς να καταλήξουν στο αποτέλεσμα που καταλήξαμε.
Όσον αφορά τώρα στις ανεξάρτητες αρχές, παρατηρούμε αυτή την εξαετία από υποστελεχώσεις ανεξάρτητων αρχών προκειμένου να μην μπορέσουν να επιτύχουν και να ασκήσουν τις ελεγκτικές και εποπτικές τους αρμοδιότητες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Εθνική Αρχή Διαφάνειας, ένας μηχανισμός, ο οποίος μέσω του επιτελικού κράτους συνέπτυξε τους έξι υφιστάμενους ελεγκτικούς μηχανισμούς σε έναν, ο οποίος εν συνεχεία αφέθηκε υποστελεχωμένος για δύο χρόνια προκειμένου ακριβώς να μην υπάρχει κανένας έλεγχος της δημόσιας διοίκησης στο σημείο αυτό.
Έχουμε επίσης αντικαταστάσεις μελών των ανεξάρτητων αρχών με πειραγμένα μαθηματικά, με πλειοψηφίες που δεν ήταν πλειοψηφίες 3/5 όπως απαιτεί το Σύνταγμα στη διάσκεψη των προέδρων, προκειμένου να αποφευχθεί ακριβώς η άσκηση των εποπτικών τους αρμοδιοτήτων. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών, μέλη της οποίας αντικαταστάθηκαν κυριολεκτικά εν μία νυκτί, όταν κατέστη γνωστό στην κυβέρνηση ότι επρόκειτο να επιβληθεί πρόστιμο στην Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών λόγω της μη συμμόρφωσής της και της μη παράδοσης του φακέλου του Προέδρου τώρα της αξιωματικής αντιπολίτευσης αναφορικά με την παρακολούθησή του από την υπηρεσία αυτή κατ’ εντολή του Μεγάρου Μαξίμου.
Στο πλαίσιο αυτό παρατηρούμε και προσωπικές επιθέσεις, δολοφονίες χαρακτήρων, ακόμη και απειλές άσκησης ποινικών διώξεων και δη από την Εισαγγελία του Αρείου Πάγου με σχετική γνωμοδότηση που αφορούσε κατ’ ουσίαν σε άσκηση ποινικών διώξεων μόνο και μόνο επειδή ασκήθηκαν πράγματι ή τουλάχιστον έγινε απόπειρα άσκησης των ελεγκτικών αρμοδιοτήτων τις οποίες επωμίζεται η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών.
Όσον αφορά τώρα στη διαφάνεια και τη διαφθορά. Νομίζω, εδώ, θα μπορούσαμε να μιλάμε για ώρες. Αυτό ακριβώς είναι το κομμάτι στο οποίο θα παρουσιάσουμε κάποια στοιχεία και, από εκεί και πέρα, θα σταχυολογήσουμε, προκειμένου να αφήσουμε χρόνο για ερωτήσεις.
Μέσα σε μία τετραετία από το 2020 έως το 2024 τι παρατηρούμε; Παρατηρούμε έναν διπλασιασμό στην αξία των δημοσίων συμβάσεων, οι οποίες ανατίθενται με απευθείας ανάθεση. Έχουμε μία αύξηση του 30% στον αριθμό των δημοσίων συμβάσεων που ανατίθενται απευθείας και έναν διπλασιασμό του προϋπολογισμού τους, από 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ το 2020 έχουμε πάει σήμερα στα 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Τα στοιχεία, τόσο του Ελεγκτικού Συνεδρίου όσο και ευρωπαϊκών θεσμών με κορωνίδα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι χαρακτηριστικά. Ήδη το Ελεγκτικό Συνέδριο, σε έκθεση ελέγχου στην οποία υπέβαλε επτά νοσοκομεία και δύο ΥΠΕ, αναφέρει ότι το 84% των συμβάσεων του προϋπολογισμού τους ανετέθησαν με απευθείας ανάθεση.
Όσον αφορά τώρα σε στοιχεία που έχουμε αναφορικά με τη διαφθορά εν γένει, αλλά και τις δημόσιες συμβάσεις συγκεκριμένα από διεθνείς φορείς. Έχουμε, αρχικά, το δίκτυ αντίληψης διαφθοράς της διεθνούς διαφάνειας. Στο δίκτυ αυτό, η Ελλάδα λαμβάνει βαθμολογία 49/100 και για το 2024 κατατάσσεται 21η μεταξύ των 27 ευρωπαϊκών κρατών-μελών και λαμβάνει την 59η θέση παγκοσμίως στο δίκτυ αντίληψης διαφθοράς. Πάνω από την Ελλάδα έχουν βαθμολογηθεί χώρες όπως η Μποτσουάνα και η Ρουάντα.
Όσον αφορά τώρα στη διαφθορά, σε στοιχεία του ειδικού ευρωβαρομέτρου για τη διαφθορά. Από τα φυσικά πρόσωπα ερωτηθέντες, το 97% δηλώνει ότι θεωρεί τη διαφθορά διαδεδομένη στην Ελλάδα. Ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι στο 69%. Ενώ το 66% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι η διαφθορά στην καθημερινότητά τους τούς επηρεάζει σε προσωπικό επίπεδο, με αντίστοιχο μέσο όρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση 30%.
Όσον αφορά τώρα στα αντίστοιχα δεδομένα για τις εταιρείες, για τους επενδυτές που θέλει να προσελκύσει η κυβέρνηση. Πάλι 97% των ερωτηθέντων θεωρούν ότι η διαφθορά είναι διαδεδομένη στην Ελλάδα, με αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρος στο 63%. Ενώ το 75% των ερωτηθεισών εταιρειών δηλώνει ότι η διαφθορά τούς επηρεάζει στην καθημερινή τους λειτουργία, με αντίστοιχο ποσοστό στο 35% στον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Έκτακτο ευρωβαρόμετρο σχετικά με τη στάση των εταιρειών αναφορικά με τη διαφθορά. Οι ερωτηθέντες κατά 48% δηλώνουν πως φαινόμενα διαφθοράς τις εμπόδισαν είτε να αναλάβουν είτε να κερδίσουν κάποιο δημόσιο διαγωνισμό, είτε να αναλάβουν μία σύμβαση με απευθείας ανάθεση.
Τέλος, να αναφερθώ και στον πίνακα αποτελεσμάτων για την ενιαία αγορά και την ανταγωνιστικότητα, στο κομμάτι που αφορά στην πρόσβαση στην αγορά των δημοσίων συμβάσεων.
Στην Ελλάδα το 2023 το 49% των διαγωνισμών είχαν μία και μοναδική συμμετοχή. Συνδυαστικά τα στοιχεία αυτά: απευθείας αναθέσεις από τη μία πλευρά, ενώ το 49% των διαγωνισμών που προκηρύχθηκαν, κατ’ ουσίαν οι μισοί διαγωνισμοί, είχαν μία μόνο συμμετοχή. Επομένως, μιλάμε πάλι κατ’ ουσίαν για απευθείας ανάθεση.
Χαρακτηριστικότερο σκάνδαλο διαφθοράς και αδιαφάνειας είναι σίγουρα, αυτήν τη στιγμή, -δεν σας υπόσχομαι για αύριο- είναι ο ΟΠΕΚΕΠΕ. Έχουμε ένα καθετοποιημένο σύστημα εξαπάτησης, στο οποίο μπλέκονται κυβερνητικά στελέχη, κομματικά στελέχη, με βάση τα επίσημα στοιχεία που έρχονται από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, και το οποίο ήταν μπλεγμένο και είχε οργανώσει την υφαρπαγή ευρωπαϊκών χρημάτων, ευρωπαϊκών πόρων, επιδοτήσεων, από τους πραγματικούς τους δικαιούχους.
Ερχόμενη τώρα, μιας και ανέφερα την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, να μιλήσουμε επίσης και για τις επιθέσεις που έχουν δεχθεί από κυβερνητικά στελέχη και κομματικά στελέχη της Νέας Δημοκρατίας, ευρωπαϊκοί θεσμοί.
Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. «Οι κομισάριοι και δερβέναγες των Βρυξελλών» ή το πρόσφατο άρθρο βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας που κατηγορούσε την Ευρωπαία Εισαγγελέα για εμπλοκή σε εγκληματική οργάνωση στη Ρουμανία, στην πατρίδα της. Νομίζω, ο σκοπός είναι αρκετά προφανής, δεν χρειάζεται να σας αναλύσω για ποιο λόγο έγιναν όλα αυτά τα δημοσιεύματα.
Να μιλήσω επίσης για επιθέσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και σε ευρωβουλευτές, στο πλαίσιο της άσκησης των αρμοδιοτήτων τους σχετικά με την εξέταση της κατάστασης του κράτους δικαίου στην Ελλάδα. Όταν ήρθαν το Μάρτιο του 2023, προκειμένου να εξετάσουν την κατάσταση του κράτους δικαίου, συναφές και με το σκάνδαλο των υποκλοπών, κατηγορήθηκαν για πολιτικά παιχνίδια σε προεκλογική περίοδο και επίσης για ανεπίτρεπτη επέμβαση στα εσωτερικά της χώρας από υψηλό κυβερνητικό στέλεχος. Επομένως, βλέπουμε ότι, ακόμη και στο κομμάτι του ευρωπαϊκού προσανατολισμού της χώρας, οι απόψεις και τα στοιχεία είναι κατηγορηματικά εναντίον της κυβέρνησης.
Ένα τελευταίο κομμάτι στο οποίο θα αναφερθώ είναι το επιτελικό κράτος. Επιτελικές αποτυχίες του επιτελικού κράτους. Τι κατόρθωσε η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με το επιτελικό κράτος, εν τέλει; Αυτό για το οποίο κατηγορούνταν από την αντιπολίτευση, στο πλαίσιο της αντίστοιχης κοινοβουλευτικής συζήτησης. Γιατί αυτά είχαν ειπωθεί ήδη από το 2019. Κατόρθωσαν να δημιουργήσουν ένα παράλληλο παντοδύναμο μηχανισμό διοίκησης στο Μέγαρο Μαξίμου, ο οποίος εμπλέκεται συνεχώς είτε σε σκάνδαλα είτε προφανείς σε συγκρούσεις συμφερόντων και οδηγούμαστε κάθε χρόνο συνήθως, με μικρά διαλείμματα, σε διαδοχικές παραιτήσεις στελεχών που βρίσκονται κοντά στον Πρωθυπουργό. Ξεκίνησε το 2022 με την παραίτηση του Γρηγόρη Δημητριάδη, του Γενικού Γραμματέα του Πρωθυπουργού, και συνεχίστηκε μετά και την πρόταση δυσπιστίας που κατέθεσε το ΠΑΣΟΚ το 2024 με τις παραιτήσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου από το Μέγαρο Μαξίμου λόγω της συμμετοχής τους σε μία εκδήλωση η οποία ενείχε προφανή σύγκρουση συμφερόντων.
Κλείνοντας, λοιπόν, βλέπουμε ότι αυτό που υποσχέθηκε η Νέα Δημοκρατία ως μεταρρυθμιστική κυβέρνηση το 2019, όχι μόνο δεν έχει επιτευχθεί, αλλά βρισκόμαστε και σε κακή, αν όχι σε χειρότερη θέση, σε σχέση με την κατάσταση των θεσμών, με αποτέλεσμα σήμερα ο πολυτιμότερος πράγματι πόρος της Δημοκρατίας να υφίσταται διαρκή επίθεση.
Παναγιώτης Βλάχος, γραμματέας Τομέα Δημόσιας Διοίκησης ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής
Όπως βλέπετε και από τις καταγραφές και τα πεπραγμένα της κυβέρνησης Μητσοτάκη πρέπει να αναλογιστούμε αν αυτή η πολιτεία μπορεί να υπηρετήσει το κοινωνικό συμβόλαιο. Αν αυτό το κράτος, αυτή η πολιτεία με αυτούς τους θεσμούς και αυτή την ποιότητα της δημοκρατίας μπορεί να υπηρετήσει τα κοινωνικά συμφέροντα και τη μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Θα σας πω 10+1 σημεία των επιτελικών αποτυχιών της Νέας Δημοκρατίας και θέλω να είμαι πάρα πολύ σύντομος γιατί λίγο πολύ κάποια ειπώθηκαν και νομίζω έχει περισσότερη σημασία και ο Παναγιώτης ο Δουδωνής και οι υπόλοιποι να απαντήσουν σε κάποιες ερωτήσεις διευκρινιστικές.
Πρώτο σημείο: το επιτελικό κράτος.
Λοιπόν, ο κ. Μητσοτάκης ξεκίνησε το 2019 με το νόμο για το επιτελικό κράτος – πολυδιαφημισμένος, προέβλεπε μέσα συμβόλαια απόδοσης Γενικών Γραμματέων, μιλούσαν για επαναφορά της διοίκησης στους δημοσίους υπαλλήλους, είχαμε ρυθμίσεις για την καλή νομοθέτηση, για τον περιορισμό των άσχετων τροπολογιών. Στην πράξη όμως σχεδιάστηκε ένας μηχανισμός ο οποίος υπερσυγκέντρωσε μηχανισμούς στο Μαξίμου, στον Πρωθυπουργού και, όπως γνωρίζετε, τίποτα από αυτά δεν εφαρμόστηκε και πολύ περισσότερο αποτελεί ένα εμπαιγμό για την δημόσια διοίκηση και τους δημοσίους υπαλλήλους καθώς ούτε ο μηχανισμός των υπηρεσιακών γραμματέων εφαρμόστηκε ούτε φυσικά ελέγχονται οι Υπουργοί και οι Γενικοί και Ειδικοί Γραμματείς κατά πόσο κάνουν τη δουλειά τους. Γι’ αυτό είναι ενδεικτικό ότι παρά το επιτελικό κράτος, η Ελλάδα στον παγκόσμιο δείκτη αποτελεσματικότερης διακυβέρνησης της Παγκόσμιας Τράπεζας κατρακυλάει ακόμα περισσότερο το 2025.
Δεύτερο σημείο: Στρατιές μετακλητών και συμβασιούχων.
Αυτό που σας είπα και προηγουμένως. Ενώ στα λόγια έλεγαν ότι ενδιαφέρονται για τους δημοσίους υπαλλήλους και την ποιότητα άσκησης των καθηκόντων τους – με τους κατάλληλους ανθρώπους στην κατάλληλη θέση – με τα στοιχεία που έχουμε από το Σύστημα Απογραφής από το Μάρτιο, γιατί δεν έχουμε στοιχεία ακόμη και μετά από τις επανειλημμένες οχλήσεις μας από την κυβέρνηση, οι μετακλητοί επί ημερών της Νέας Δημοκρατίας έχουν σπάσει κάθε ρεκόρ. Κατάφεραν να ξεπεράσουν ακόμα και τους μετακλητούς της περιόδου ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ που και τότε καυτηριάζαμε με ιδιαίτερη ζέση. Έχουμε λοιπόν κατάληψη θέσεων προϊσταμένων, οι οποίοι δεν αξιολογούνται, αλλά δρομολογείται έτσι η διοχέτευση και παροχέτευση δημοσίου χρήματος σε συγκεκριμένα συμφέροντα. Φυσικά όμως πως θα αξιολογήσει και πως θα αξιολογηθεί ένας προϊστάμενος ο οποίος δεν είναι κομμάτι της διοίκησης και της δημοσιοϋπαλληλικής ιεραρχίας αλλά είναι μέρος μιας γαλάζιας πελατειοκρατικής λογικής; Γι’ αυτό και είναι και πάρα πολύ ενδεικτικό ότι οι τελευταίες κρίσεις στο ΟΠΕΚΕΠΕ έγιναν το 2011 επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και Γ. Παπανδρέου.
Τρίτο σημείο: Επίθεση στη μονιμότητα.
Είδατε ότι προσπαθούν να στρεβλώσουν το δημόσιο διάλογο και να ταυτίσουν την ισοβιότητα με τη μονιμότητα. Άλλο ισοβιότητα, η οποία δεν είναι δεκτή και δε γίνεται δεκτή ούτε από το Σύνταγμά μας, και άλλο μονιμότητα, που είναι ένα αντίβαρο στην πολλές φορές υπουργική αυθαιρεσία. Η μονιμότητα προστατεύει το δημόσιο συμφέρον και προστατεύει τον δημόσιο υπάλληλο. Τι είδαμε; Είδαμε έναν θεσμικό λαϊκισμό. Συνέχισαν την πρακτική της κατάργησης των θέσεων. Επειδή δεν μπορούσαν να απολύσουν υπαλλήλους, καταργούσαν θέσεις. Παρότι 1.200 υπάλληλοι με το προϊσχύον πειθαρχικό σύστημα – γιατί ψηφίστηκε νέο Πειθαρχικό Δίκαιο – είχαν απολυθεί από το 2018 μέχρι σήμερα, προσπάθησαν να ταυτίσουν τις κακοδαιμονίες του ελληνικού κράτους με τους δημοσίους υπαλλήλους ενώ όλοι γνωρίζουμε ότι αν καταργηθεί πλήρως μονιμότητα, αυτό θα οριζοντίωνε το πρόβλημα, θα δημιουργούσε τεράστια δικαστικά έξοδα για το κράτος και ατελέσφορες δικαστικές διαδικασίες.
Τέταρτο σημείο: η αξιολόγηση.
Αξιολόγηση, την οποία την στηρίζουμε. Να θυμίσω ότι το ΠΑΣΟΚ ήταν από τους πρωτεργάτες των συστημάτων αξιολόγησης στο δημόσιο. Εφάρμοσε και πιλοτικά πάρα πολλά προγράμματα την περίοδο διακυβέρνηση του Κώστα Σημίτη. Η Νέα Δημοκρατία δεσμευόταν για την αξιολόγηση ώστε να βελτιώνεται η απόδοση, έλεγαν ότι δε θα απολυθεί κανένας δημόσιος υπάλληλος και είδατε πρόσφατα με το Πειθαρχικό και τις επιθέσεις στη μονιμότητα ότι στόχος είναι η αύξηση των απολύσεων μέσω της κατάργησης της σύνθεσης των Πειθαρχικών Συμβουλίων με εκπροσώπους των υπαλλήλων και της δικαστικής αρχής, με Πειθαρχικά Συμβούλια που παρίστανται και αποφασίζουν μόνο εκπρόσωποι του Νομικού Συμβουλίου του κράτους. Αντιλαμβάνεστε ότι οι εγγυήσεις αντικειμενικής αξιολόγησης των υποθέσεων πάει στα τάρταρα. Και είναι και κάτι που αναδείξαμε στη Βουλή και υπάρχει και αναλυτική εισήγηση του Παύλου Χρηστίδη.
Πέμπτο σημείο: ΑΣΕΠ κα προσλήψεις.
Γνωρίζετε και το καυτηριάσαμε καθ’ όλη την διάρκεια των τελευταίων ετών ότι ο ΑΣΕΠ λειτουργεί υπό συνθήκες λειτουργικής ασφυξίας. Πάρα πολλά τα προβλήματα και στη μηχανοργάνωση και στη ψηφιοποίηση και στην αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού. Προφανώς υπάρχει ένα τεράστιο ζήτημα το οποίο με επανειλημμένες ερωτήσεις στη Βουλή και ο Παναγιώτης ο Δουδωνής το έχει αναδείξει σχετικά με τους εναπομείναντες επιτυχόντες του διαγωνισμού. Ενώ η Νέα Δημοκρατία μιλούσε για έναν διαγωνισμό κάθε δύο έτη, με τροπολογία άλλαξε τον διαγωνισμό, τον έβαλε σε δύο φάσεις, με πάρα πολλές πρακτικές δυσχέρειες, με πάρα πολλές αδικίες και κενά. Είδαμε ότι στην περίπτωση επιλογής διοικητών για τα νοσοκομεία ο ΑΣΕΠ χρησιμοποιήθηκε ως φερετζές. Ενώ οι εξαγγελθείσες είκοσι χιλιάδες προσλήψεις για το 2025 εκκρεμούν γιατί δεν απορροφούνται και οι εναπομείναντες επιτυχόντες.
Έκτο σημείο: οι απευθείας αναθέσεις.
Είδατε ότι μέσα στη χρονιά το ΠΑΣΟΚ ανέδειξε το κομμάτι των απευθείας αναθέσεων και των διαγωνισμών με τον ένα συμμετέχοντα, όπως ανέφερε πριν και η κα. Γεωργάκη. Έχουμε συνεχείς εξωτερικές αναθέσεις σε ιδιώτες με υψηλές αμοιβές και το πρόβλημα δεν είναι το outsourcing αλλά ότι καλούνται ιδιώτες να φέρουν εις πέρας βασικές λειτουργίες του κράτους, της κεντρικής διοίκησης – όπως η σύνταξη των επιχειρησιακών σχεδίων και η εκτέλεση καθηκόντων του TPO του υπεύθυνου επεξεργασίας προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Πράγματα δηλαδή που θα έπρεπε να καλύπτονται εκ των εν όντων και δε γίνονται.
Έβδομο σημείο: μισθολογική αδικία.
Δεσμεύτηκαν για αύξηση του μισθού των δημοσίων υπαλλήλων. Είδατε ότι μπήκε στη συζήτηση το προηγούμενο χρονικό διάστημα και εκεί που κατηγορούν την αντιπολίτευση για «λεφτόδεντρο», έρχονται σήμερα και τα παίρνουν πίσω. Αυτή τη στιγμή οι δημόσιοι υπάλληλοι, ενώ έχουν πληρώσει με τους μισθούς και τις εισφορές τους τα δημόσια έσοδα και το υπερπλεόνασμα του κ. Μητσοτάκη, εξακολουθούν να τους αρνούνται τον 13ο μισθό. Όταν μάλιστα η αύξηση ήταν μικρότερη από τον σωρευτικό πληθωρισμό, δηλαδή 70 ευρώ μικτά τα τελευταία χρόνια.
Όγδοο σημείο: το περίφημο θαύμα της ψηφιοποίησης.
Χωρίς να παραγνωρίζουμε ότι πράγματι μέσα στην πανδημία έγιναν κάποιες απόπειρες διαλειτουργικότητας και ενοποίησης των δεδομένων του δημόσιου τομέα – πράγματι επιταχύνθηκαν κάποιες διαδικασίες. Όλοι οι διεθνείς οργανισμοί και η Ευρωπαϊκή Ένωση διατυμπανίζουν με κάθε τρόπο μέσα από τις αξιολογήσεις τους ότι η ψηφιοποίηση στην Ελλάδα παραμένει προβληματική και κολοβή. Όντως έχουμε 3.500 διαδικασίες που εκκρεμούν ενώ τις 2.500 που έχουν ψηφιοποιηθεί, οι ίδιοι οι δημόσιοι υπάλληλοι λένε ότι αναγκάζονται να ζητάνε από τους πολίτες να προσκομίσουν έξτρα έγγραφα, έντυπα δικαιολογητικά και φυσική παρουσία του πολίτη. Τόσο ο δείκτη DESI όσο η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ψηφιακή δεκαετία δείχνουν ότι η Ελλάδα είναι περίπου 25η από τις 27 χώρες της ΕΕ. Αυτά για την περίφημη διαφήμιση του ψηφιακού κράτους που τόσο έντονα ακούσαμε την τελευταία εξαετία.
Ένατο σημείο: διαφάνεια και λογοδοσία.
Όντως στην έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας η Ελλάδα είναι 59η, φιγουράρει αγκαζέ με την Ιορδανία, τη Ναμίμπια και την Σλοβακία. Οι διαβουλεύσεις γίνονται προσχηματικά και πολύ συχνά έχουμε σημαντικά νομοσχέδια τα οποία έρχονται για μία εβδομάδα διαβούλευσης με αποτέλεσμα ούτε οι κοινωνικοί εταίροι να μην προλαβαίνουν να τοποθετηθούν και η χρήση των κοινοτικών πόρων χαρακτηρίζεται από αδιαφάνεια – είδατε τι έγινε με τον ΟΠΕΚΕΠΕ, δεν χρειάζεται να το επαναλάβω. Και φυσικά η Διαύγεια. Αυτό το μεγάλο τέκνο του ΠΑΣΟΚ και υπολειτουργεί και φυσικά δεν έχει εκσυγχρονιστεί. Δεν έχει προχωρήσει η επέκτασή της όπως ζητάει το ΠΑΣΟΚ επανειλημμένα τα τελευταία χρόνια.
Δέκατο σημείο: τηλεργασία.
Κλείνω με το κομμάτι της τηλεργασίας. Έχουν ζητήσει οι δημόσιοι υπάλληλοι ο νόμος 4808, που ψηφίστηκε το 2021, να εφαρμοστεί σε εκείνες τις περιπτώσεις που μπορούν να καλυφθούν ανάγκες εξ αποστάσεως. Η κυβέρνηση συνεχίζει να τους το αρνείται με αποτέλεσμα να δημιουργούνται κενά και στη λειτουργία και να μην αξιοποιείται επαρκώς το ανθρώπινο δυναμικό.
Παναγιώτης Δουδωνής, βουλευτής ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής και υπεύθυνος Κ.Τ.Ε. Εσωτερικών
Η κυβέρνηση το 2019 ανέλαβε υποσχόμενη μια καλύτερη πορεία σε καταταλαιπωρημένους θεσμούς, ανέλαβε υποσχόμενη ευρωπαϊκή κανονικότητα, ανέλαβε υποσχόμενη αναστήλωση του κύρους των θεσμών. Σας θυμίζω ότι ο αρμόδιος Αναπληρωτής Υπουργός Δικαιοσύνης το 2019 ήταν ο κ. Παπαγγελόπουλος.
Κατόρθωσε, παρόλα αυτά, να οδηγήσει τη χώρα σε μια ακόμα μεγαλύτερη περιδίνηση των θεσμών. Και αυτό δεν το έκανε διότι έχει κάποιο φετιχισμό με την παραβίαση των θεσμών. Το έκανε γιατί η συστηματική υπονόμευση των θεσμών απώτερο στόχο είχε τη διαφθορά. Για αυτό, νομίζω ότι το πρόταγμα -και αυτό τονίστηκε από τον Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ ενόψει της πορείας προς τις εκλογές- είναι μια άλλη ηθική στην πολιτική.
Η κατάπτωση των θεσμών, αυτή η καταρράκωση και η καχεξία τους, έχει άμεση σχέση με τα φαινόμενα διαφθοράς που βλέπουμε συνέχεια, με αποκαλύψεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας και προκαλούν την οργή των πολιτών. Προφανώς, το μήνυμα που θέλουμε να δώσουμε είναι ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Και δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Θέλουμε να δώσουμε ένα άλλο παράδειγμα ηθικής στην πολιτική, πρώτα πρώτα με το προσωπικό μας παράδειγμα.
Θέλω να σταθώ σε κάποια σημεία και θα ξεκινήσω με όλο αυτό που έγινε με τον ΟΠΕΚΕΠΕ. Ξέρετε ότι υπήρχε ένα κοινοβουλευτικό προηγούμενο και αυτό το προηγούμενο είναι η αποχώρηση της Νέας δημοκρατίας από τη συζήτηση για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής και εκ μέρους του τότε Προέδρου της Βουλής, του αείμνηστου Δημήτρη Σιούφα, άρνηση να γίνει ψηφοφορία. Δηλαδή με την αποχώρηση της Νέας δημοκρατίας, είχαμε την αποδοχή του αιτήματος της αντιπολίτευσης, τότε κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος ήταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος, να μην γίνει ψηφοφορία γιατί, όπως λένε όλοι οι καθηγητές Συνταγματικού Δικαίου -και δεν θα σας πέρασε απαρατήρητο ότι ουδείς επιστήμων Συνταγματικού Δικαίου βγήκε να υπερασπιστεί τη μεθόδευση της κυβέρνησης-, του κ. Γεραπετρίτη συμπεριλαμβανομένου και θα χρησιμοποιήσω τα ακριβή του επιχειρήματα: το όριο της πλειοψηφίας όταν έχουμε να κάνουμε μεγαλύτερες πλειοψηφίες, συνιστά και το όριο της απαρτίας.
Άρα γιατί δεν αποδέχθηκε η Νέα Δημοκρατία τη λογική Σιούφα του 2008-2009 και πήγε σε μια χυδαία μεθόδευση, πρωτοφανή στα κοινοβουλευτικά χρονικά, κανείς δεν μπορεί να θυμηθεί κάτι παρόμοιο. Γιατί το έκανε αυτό; Έχει αναρωτηθεί η κοινή γνώμη; Θα σας δώσω την απάντηση. Το έκανε γιατί το να μην γινόταν η ψηφοφορία δεν οδηγούσε σε προηγούμενο σε σχέση με το άρθρο 86. Ενώ με την απόπειρα που έκανε τώρα να γίνει η ψηφοφορία και να τη θεωρήσει ως έγκυρη – εμείς τη θεωρούμε ως μη γενόμενη, ζητήσαμε την επανάληψή της και θα το ζητούμε συνεχώς και θα λάβουμε κάθε σχετική πρωτοβουλία στην κατεύθυνση αυτή-, η διαφορά είναι ότι θέλησε να δημιουργήσει προηγούμενο κατά το άρθρο 86, ούτως ώστε να μην μπορεί να επανέλθει η Βουλή, να μην μπορεί να συσταθεί προανακριτική επιτροπή ποτέ στο μέλλον και να μην γίνει κατ’ επέκταση ειδικό δικαστήριο -εφόσον το αποτέλεσμα ήταν αυτό- για τους δύο υπουργούς.
Το έκανε λοιπόν προσπαθώντας να δημιουργήσει τετελεσμένο. Για αυτό δεν ακολουθήθηκε το προηγούμενο του 2008-2009, που και πάλι είχαμε αποχώρηση. Και τότε το πρόβλημα ήταν το ίδιο, δεν είχε την πλειοψηφία, διότι φοβόταν τους βουλευτές της ότι θα ψήφιζαν υπέρ της σύστασης προανακριτικής. Η μέθοδος όμως ήταν διαφορετική και έγινε όλη αυτή η άθλια μεθόδευση, με καταστρατήγηση πλήρως και παραβίαση του Συντάγματος και της μυστικότητας της ψήφου στις μυστικές ψηφοφορίες για να δημιουργήσει τετελεσμένο.
Εμείς αυτό το τετελεσμένο δεν το αποδεχόμαστε. Δεν θεωρούμε ότι έχει γίνει έγκυρη ψηφοφορία και κάθε πρωτοβουλία είναι στο τραπέζι, ήδη έχουμε ζητήσει την επανάληψη της διαδικασίας.
Η κατάπτωση αυτή των θεσμών φάνηκε και σε κάτι άλλο και θα αναφερθώ ιδίως σε αυτές τις τελευταίες πρωτοβουλίες. Έκανα μια ερώτηση σε σχέση με τον αριθμό των βουλευτών και τη διενέργεια εκλογών στις τρεις περιφέρειες στις οποίες οι έδρες είναι κενές μετά την απόφαση του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου. Θέλω να θυμίσω ότι σήμερα η Βουλή έχει 297 βουλευτές, ενώ ο νόμιμος αριθμός των βουλευτών είναι 300. Επίσης, από τους εναπομείναντες βουλευτές στην κατάπτυστη άκυρη ψηφοφορίας την οποία έκανε η Νέα Δημοκρατία στη συζήτηση για τη σύσταση προανακριτικής, οι Κατσιβαρδάς και Φλώρος, δηλαδή άνθρωποι οι οποίοι αν είχε ασκηθεί στις δικές τους εκλογικές περιφέρειες αντίστοιχη προσφυγή, όπως ασκήθηκε από τους Θανάση Γλαβίνα και Δημήτρη Διαμαντίδη, δεν θα ήταν βουλευτές, δεν θα έπρεπε να συμμετέχουν στη Βουλή, καθώς εξελέγησαν ως «μπροστινοί» εγκληματικής οργάνωσης, ήταν οι ψηφολέκτες. Και είναι και πειθήνια όργανα της Νέας Δημοκρατίας πια, μέσω μιας διαδικασίας που κανείς δεν ξέρει τι πάρε – δώσε και τι ανταλλάγματα έχουν υπάρξει σε επίπεδο κοινοβουλευτικό και πολιτικό.
Ρώτησα λοιπόν γιατί δεν γίνονται οι εκλογές στις τρεις έδρες και υπάρχει μια τεράστια αμηχανία από μέρους της Νέας Δημοκρατίας. Καταλαβαίνω ότι δημοσκοπικά και σε μια ενδεχόμενη εκλογική αναμέτρηση θα είχε υποστεί πανωλεθρία. Όμως η Βουλή δεν μπορεί να λειτουργεί με 297 βουλευτές. Κάτι επίσης πρωτοφανές, κάτι το οποίο επίσης δεν έχουμε ξαναδεί και πλήττει το κύρος των θεσμών και μάλιστα του αντιπροσωπευτικότερου θεσμού της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, που είναι ο θεσμός του Κοινοβουλίου.
Το 2024, η Σουηδική Ακαδημία έδωσε το Νόμπελ Οικονομικών στους Ατζέμογλου και Ρόμπινσον. Η εργασία των δύο αυτών πανεπιστημιακών ήταν στην επίδραση που έχουν οι θεσμοί στην πορεία της οικονομίας. Το βασικό τους επιχείρημα ήταν ότι ισχυροί θεσμοί οδηγούν σε ισχυρή οικονομία, καχεκτικοί θεσμοί οδηγούν σε μια καχεκτική οικονομία και σε ένα αποτυχημένο κράτος. Αυτή είναι νομίζω και η πιο σαφής απάντηση στον κ. Μητσοτάκη, ο οποίος λέει ότι περίπου οι θεσμοί είναι ένα ζήτημα πολυτελείς και εμμονών. Οι θεσμοί είναι πολύ σημαντικοί και καθορίζουν την πορεία και το μέλλον της χώρας, των πολιτών της και της οικονομίας της.
