Ομιλία στην Ολομέλεια της Βουλής για το Νομοσχέδιο του Υπουργείου Πολιτισμού
Ευχαριστώ Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, η πλούσια παγκόσμια πολιτισμική ποικιλία τείνει όλο και περισσότερο προς την ομοιομορφία και την πολιτισμική τυποποίηση. Αυτό οδηγεί σε απώλεια της πολιτισμικής κληρονομιάς και στην προσαρμογή των λαών, με διαφορετικές πολιτιστικές ταυτότητες και κουλτούρες, σε ενιαίους και συγκεκριμένους τρόπους ζωής και αντίληψης.
Το Άρθρο 1 της Οικουμενικής Διακήρυξης της UNESCO για την Πολιτιστική Ποικιλότητα, αναφέρει ότι αυτή «ενσαρκώνεται στη μοναδικότητα και την πολλαπλότητα των ταυτοτήτων των ομάδων και των κοινωνιών, που αποτελούν την ανθρωπότητα». Στο πλαίσιο αυτό, η διεθνής κοινότητα και η UNESCO καταβάλλει συστηματικές προσπάθειες για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς κάθε λαού αλλά και για την παροχή κατευθυντήριων γραμμών στα κράτη, που επιθυμούν να την προστατεύσουν .
Ιδιαίτερα για τη διατήρηση της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, η διεθνής κοινότητα συνειδητοποίησε σχετικά πρόσφατα ότι χρειάζεται και αξίζει διεθνή διαφύλαξη, γεγονός, που οδήγησε στην υιοθέτηση της Σύμβασης της UNESCO του 2003.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Βάσει των παραπάνω, η Κυβέρνηση καλώς εισήγαγε ένα νομοσχέδιο σχετικά με τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά πολύ κακώς το έπραξε με την γνωστή απαράδεκτη αντίληψη και τον κακό τρόπο νομοθέτησης, που ακολουθεί σχεδόν σε όλα τα νομοθετήματα.
Και εξηγούμαι. Η κυβερνητική λογική ότι «διαθέτουμε το 41%» και συνεπώς αντιπολίτευση, επαγγελματικοί και κοινωνικοί φορείς δεν δικαιούνται να κάνουν κριτική και να συμμετάσχουν σε μία γόνιμη διαβούλευση, ήταν απολύτως ορατή εξαρχής και συνεχίστηκε και κατά την επεξεργασία του νομοσχεδίου στην αρμόδια Επιτροπή. Ενώ η προχειρότητα κάποιων διατάξεων οδήγησε ακόμη και Υπουργούς να δηλώνουν την αντίθεσή τους.
Μόλις το νομοσχέδιο κατατέθηκε για διαβούλευση, έγινε αποδέκτης χιλιάδων επικριτικών σχολίων από πολίτες, επαγγελματίες, μεγάλη μερίδα καλλιτεχνών αλλά και από την Υπουργό Τουρισμού, που μίλησε για ανεπίτρεπτη παρέμβαση του κράτους στην ελεύθερη αγορά, γεγονός που εξανάγκασε τον Πρωθυπουργό να ζητήσει τη νομική άποψη του κ. Βορίδη, σχετικά με την υποχρεωτική ποσόστωση ελληνικής μουσικής στα ξενοδοχεία.
Με 2 λόγια, εκτός από προχειρότητα, διαπιστώνεται ακόμη μια φορά παντελής έλλειψη διαλόγου και συνεννόησης με κοινωνικούς και επαγγελματικούς φορείς, αλλά και με συναρμόδιους Υπουργούς, προτού το νομοσχέδιο εισαχθεί στην διαβούλευση και στη συνέχεια στο Κοινοβούλιο. Η Κυβέρνηση απέφυγε εμφαντικά να συζητήσει εκ των προτέρων με όσους γνωρίζουν τα θέματα και τους αφορά το νομοσχέδιο. Αποκορύφωμα αυτής της πρακτικής υπήρξε ο αποκλεισμός τoυ Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων από την ακρόαση των φορέων.
Ο κόσμος του Τουρισμού ενοχλήθηκε, και όχι αδίκως, κάνοντας λόγο για διατάξεις, που ισχύουν σε τριτοκοσμικές ισλαμικές χώρες και για κρατική παρέμβαση σε θέματα ιδιωτών, που θυμίζουν αντιδημοκρατικές περιόδους της χώρας, όταν ίσχυε η λογοκρισία.
Οι άνθρωποι του Τουρισμού έχουν αγανακτήσει διότι υφίστανται ένα πολυκατακερματισμένο σύστημα καταβολής δικαιωμάτων, με επαναλαμβανόμενες πληρωμές για το ίδιο έργο. Το ίδιο ακριβώς μας αναφέρει και ο κόσμος της Εστίασης.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Πράγματι, η αυξανόμενη χρήση ψηφιακών μέσων και η είσοδος στην αγορά πολυεθνικών παρόχων, που προωθούν επιθετικά για εμπορικούς λόγους μουσικές λίστες χωρίς την καταβολή πνευματικών δικαιωμάτων, επιβάλλουν την λήψη μέτρων προστασίας και στήριξης της εθνικής μουσικής δημιουργίας ώστε να διατηρηθεί η πολιτισμική ταυτότητά μας και να στηριχτεί η εγχώρια μουσική βιομηχανία.
Το μείζον πρόβλημα, που πρέπει να λύσουμε είναι πώς θα προστατεύσουμε και αναδείξουμε την άυλη πολιτιστική κληρονομιά μας και το ελληνικό τραγούδι, χωρίς να θίγεται η ελευθερία της τέχνης, η οποία προστατεύεται στο σύγχρονο δημοκρατικό κόσμο.
Κανένας δεν πείθεται ότι αυτό διασφαλίζεται και κυρίως ότι οι προβλεπόμενες ρυθμίσεις θα λύσουν το υπαρκτό πρόβλημα των πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων, που ταλανίζει τον καλλιτεχνικό χώρο, μετά τη διάλυση της ΑΕΠΙ.
Ο δρόμος, που επιλέγει η Κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει το μείζον ζήτημα του βιοπορισμού του Έλληνα μουσικού δημιουργού είναι λανθασμένος και αναποτελεσματικός.
Η υποχρεωτικότητα, οι ποσοστώσεις και τα πρόστιμα δεν επιλύουν το πρόβλημα ενώ διαμορφώνουν μια δυσφορία, που δεν εξυπηρετεί τον σκοπό του νομοσχεδίου και ενδέχεται να φέρει αντίθετα αποτελέσματα .
Η λύση των κινήτρων είναι η ενδεδειγμένη λύση. Κίνητρα οικονομικά, κίνητρα φορολογικά αλλά και ασφαλιστικές ελαφρύνσεις.
Η οικονομική ενίσχυση ελληνικών μουσικών εκδηλώσεων σε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, η οικονομική ενίσχυση του Κέντρου Κινηματογράφου για παραγωγές με ελληνική μουσική, η επαναφορά του θεσμού των επιχορηγήσεων για πρωτοεμφανιζόμενους Έλληνες μουσικούς, είναι μερικά επιπλέον ενισχυτικά μέτρα. Υπάρχουν πολλά ακόμη, αλλά προφανώς έχουν οικονομικό κόστος και το κυβερνητικό οικονομικό επιτελείο δεν το επιτρέπει.
Το θέμα όμως είναι, γιατί δεν το επιλέγει η κα Υπουργός, που διατείνεται ότι το Υπουργείο είναι εύρωστο οικονομικά.
Και είναι αλήθεια αυτό, αν δει κανείς του διαθέσιμους χρηματοδοτικούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και τα συνεχώς αυξανόμενα έσοδα του Υπουργείου Πολιτισμού.
Κυρία Υπουργέ,
Να σας τονίσω πως μόνο οι αρχαιολογικοί χώροι του Νομού Λασιθίου – όχι τα Μουσεία – εισέπραξαν για τα έτη 2022 και 2023 έσοδα ύψους 6.5 εκατομμύρια Ευρώ. Ποια είναι όμως η πραγματική εικόνα για την οποία δεν πρέπει να είστε περήφανη; Έχουμε μία άκρως υποστελεχωμένη Εφορεία Αρχαιοτήτων, επιφορτισμένη με πληθώρα εργασιών κυρίως γραφειοκρατικών, και με ένα ολόκληρο τμήμα, το Τμήμα Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας να μένει κλειστό διότι δε διαθέτει προσωπικό. Φαντάζομαι πως γνωρίζετε πόσα μνημεία αυτής της περιόδου διαθέτει ο Νομός μας…αν δεν γνωρίζετε να σας πω: πάνω από 500!
Τα προβλήματα δεν σταματάνε όμως εδώ. Οι περισσότεροι αρχαιολογικοί χώροι διαθέτουν έναν αρχαιοφύλακα και στην καλύτερη των περιπτώσεων δύο. Επομένως, με τη δική μου λογική σε περίπτωση που ο ένας λείψει για τον οποιοδήποτε λόγο, τότε ο χώρος απλά θα μείνει κλειστός. Λόγω έλλειψης αρχαιοφυλάκων οι αρχαιολογικοί χώροι του Ανακτόρου της Πέτρας Σητείας και ο Μινωικός Οικισμός της Βασιλικής παραμένουν κλειστοί, ειδικά για το τελευταίο μνημείο που δέχεται επισκέψεις από διεθνή πανεπιστήμια, και οι οποίες γίνονται μόνον έπειτα από συνενόηση! Σαν να μην έφτανε η έλλειψη αυτή οι Αρχαιοφύλακες είναι επιφορτισμένοι και με την καθαριότητα των χώρων. Οπότε ναι έχετε δίκιο…ας δούμε, λοιπόν, την άυλη πολιτιστική κληρονομιά διότι οι υπόλοιπες πτυχές της πολιτιστικής κληρονομιάς καταρρέουν.
Ένα μόνο παράδειγμα από το Λασίθι. Από το 2025, επιβάλλεται υπέρογκη αύξηση στις τιμές των εισιτηρίων στη Σπιναλόγκα και στο Δικταίο Άντρο. Η αύξηση ξεπερνά ποσοστιαία κάθε άλλη αύξηση, που προβλέπει η νέα απόφαση της κας Υπουργού. Το εισιτήριο της Σπιναλόγκα από 8 ευρώ εξακοντίζεται στα 20 ευρώ ενώ του Δικταίου Άντρου από 6 ευρώ αυξάνεται στα 15 ευρώ. Υπάρχει ένα ερώτημα τι γίνονται τα χρήματα; Πού θα διοχετεύονται;
Είναι διάχυτη η αίσθηση ότι ο πολιτισμός της χώρας περνά σε χέρια ιδιωτών μέσα από αναθέσεις υπηρεσιών, που στο παρελθόν ήταν στη δικαιοδοσία αποκλειστικά του κράτους.
Έχουμε τέτοιο παράδειγμα και στο σημερινό νομοσχέδιο, με την ιδιωτική εταιρεία, που θα αναλάβει για 2 εκατομμύρια ευρώ τις πρώτες βοήθειες σε έξι αρχαιολογικούς χώρους, αντικαθιστώντας τις δημόσιες υπηρεσίες υγείας. Τρομερό, αν σκεφτεί κανείς πόσα ασθενοφόρα θα αγοράζαμε με αυτά τα 2 εκ. ευρώ.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Ο Πολιτισμός μας, για να έχει προοπτική, πρέπει να στηριχτεί και να λάβει μια νέα ισχυρή ώθηση. Αυτό δεν γίνεται, έχοντας στο περιθώριο τους ανθρώπους, που παράγουν πολιτισμό και που εργάζονται για αυτόν.
Οι άνθρωποι του πολιτισμού θέλουν προσοχή, νοιάξιμο, φροντίδα και στήριξη. Σήμερα αισθάνονται απαξιωμένοι και περιθωριοποιημένοι. Αντιμετωπίζουν πολλά και χρονίζοντα προβλήματα, που δε λύνονται αλλά αντίθετα εντείνονται.
Δεν πρέπει να χαθεί η ευκαιρία του Ταμείου Ανάκαμψης για τον ελληνικό πολιτισμό και τους ανθρώπους του, που είναι η ψυχή του.
Ως ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, από την εποχή της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη, είμαστε σταθερά και διαχρονικά δίπλα στους ανθρώπους του Πολιτισμού και αυτό θα συνεχίζουμε να πράττουμε.
Σας Ευχαριστώ.
