Η ανθεκτικότητα των υποδομών, η ασφάλεια των μεταφορών, ο χωροταξικός σχεδιασμός ως παράγοντας δίκαιης ανάπτυξης και η βιωσιμότητα των τουριστικών προορισμών ήταν μεταξύ των θεμάτων που αναδείχθηκαν στην τρίτη θεματική ενότητα της Περιφερειακής Συνδιάσκεψης του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής στην Κρήτη.
Στο μεγάλο έλλειμμα υποδομών της Κρήτης, κυρίως στους τομείς της οδικής ασφάλειας και της διαχείρισης υδάτων, αναφέρθηκε ο πρόεδρος του ΤΕΕ Ανατολικής Κρήτης, Γιώργος Ταβερναράκης. «Οι κυβερνήσεις έχουν ξεχάσει την Κρήτη» είπε χαρακτηριστικά. Σχετικά με την κυβερνητική φιέστα για τη σύμβασης παραχώρησης του ΒΟΑΚ, επέμεινε ότι ο στόχος πρέπει να είναι ένα ενιαίο διευρωπαϊκό οδικό δίκτυο από τη Σητεία μέχρι την Κίσσαμο.
«Η Κρήτη πρέπει να παραμείνει ενωμένη και δικαιούται ένα ασφαλές οδικό δίκτυο για να μην θρηνούμε θύματα» ανέφερε, θυμίζοντας ότι πέρσι είχαμε 65 νεκρούς στο οδικό δίκτυο του νησιού. Στηλίτευσε την απουσία δέσμευσης από τον Πρωθυπουργό για την υλοποίηση του έργου ως τη Σητεία και εκτίμησε ότι μέσα στην επόμενη δεκαετία ένα μέσο σταθερής τροχιάς θα είναι απαραίτητο στο νησί.
Από την πλευρά του, ο Βασίλης Κοντεζάκης, πρόεδρος του ΤΕΕ Δυτικής Κρήτης, τόνισε πως «οι πολεοδομικές πολιτικές της σημερινής κυβέρνησης έχουν φέρει τη χώρα σε οριακό σημείο», λειτουργώντας ως μηχανισμός προώθησης πελατειακών επενδύσεων. Έκανε λόγο για μία fast-track αναδιανομή της γης και της ακίνητης περιουσίας υπέρ των λίγων και ισχυρών.
Αναφερθείς στο επίμαχο ΠΔ για τους οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων, τόνισε πως οι κυβερνητικές επιλογές εδώ και έξι χρόνια συντείνουν «στον αφανισμό της δυνατότητας δόμησης της μικροϊδιοκτησίας, με πρόσχημα την προστασία του περιβάλλοντος, καθιστώντας την ελληνική επικράτεια φιλική σε mega oικοδομικές ή τουριστικές επενδύσεις».
Ως μονόδρομο για το μέλλον του τουρισμού στην Κρήτη, χαρακτήρισε ο Νίκος Κούμνας, αντιπρόεδρος του Συλλόγου Ξενοδόχων Ρεθύμνου, την ανάπτυξη μίας βιώσιμης στρατηγικής και την πιστοποίηση του νησιού ως «βιώσιμος και πράσινος» προορισμός. Σε αυτή την κατεύθυνση, σταχυολόγησε μια σειρά προτάσεων, όπως η εφαρμογή οικονομικών και πολεοδομικών κινήτρων, ώστε τα υπερήλικα ξενοδοχεία να υιοθετήσουν πράσινες πρακτικές, με χρήση ΑΠΕ, βελτίωση ενεργειακής απόδοσης και αποτελεσματικής διαχείρισης νερού και αποβλήτων.
Ζήτησε αυτονόητες παρεμβάσεις για τη βελτίωση της εικόνας του σημερινού ΒΟΑΚ, όπως καθαρισμός, κλάδεμα, ενεργοποίηση πυλώνων φωταγώγησης, διαγράμμιση, αλλά και για τις απαράδεκτες συνθήκες στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου. Εξέφρασε, δε, την αγωνία κατοίκων και φορέων του Ρεθύμνου για την υποστελέχωση του νοσοκομείου, συνδέοντας την κατάσταση της υγείας με την επιμήκυνση της σεζόν, στην οποία κυριαρχούν οι ηλικίες 65+.
Με τη σειρά του, ο Μιχάλης Βλατάκης, πρόεδρος των Τουριστικών & Ταξιδιωτικών Πρακτόρων Κρήτης, Α’ αντιπρόεδρος της Γενικής Πανελλαδικής Ομοσπονδίας Επιχειρήσεων Τουρισμού και διευθύνων σύμβουλος της KOSMOS GROUP, αναφέρθηκε στο τρίπτυχο για την τουριστική Κρήτη του αύριο, δηλαδή ποιότητα, διασπορά και δωδεκάμηνος τουρισμός.
«Η Κρήτη μας έχει παντού ομορφιές και ιδιαίτερα ο νότος. Ο βορράς, πχ. Χερσόνησος, Μάλια, Πλατανιάς, έχουν κορεσθεί, αλλά όλες οι υποδομές, όπως το νέο αεροδρόμιο, προγραμματίζονται για αυτές τις περιοχές. Ο νότος εμφατικά είναι εκτός», είπε χαρακτηριστικά. Πρότεινε το εγχείρημα του δωδεκάμηνου τουρισμού να ξεκινήσει από την Κρήτη, με όχημα το νέο αεροδρόμιο, σχολιάζοντας πως «εάν μείνει με έντεκα πτήσεις μόνο τον χειμώνα, θα είναι μια τρύπα στο νερό, η επένδυση αυτή θα έχει αποτύχει».
Στην παρέμβασή του, εκπροσωπώντας τον σύλλογο «SOS Τροχαία Εγκλήματα», ο Μανώλης Σταυρουλάκης, σημείωσε πως ενώ διανύουμε το πέμπτο έτος του στρατηγικού σχεδίου της κυβέρνησης για μείωση κατά 50% των θανατηφόρων τροχαίων, κάθε χρόνο από το 2021 έχουμε αύξηση 4% με 5%, ενώ στην Κρήτη το 2024 είχαμε μέσα σε έναν χρόνο 65%. «Αυτό δείχνει πως αντιμετωπίζεται η οδική ασφάλεια στη χώρα μας», είπε, κάνοντας λόγο για ένα θέμα καθαρά πολιτικό. «Δεν είναι θέμα τύχης. Δεν είμαστε άτυχοι που χάσαμε τα παιδιά μας. Δυστυχώς στην χώρα αυτή δεν υπάρχει καμία πολιτική για την οδική ασφάλεια» υπογράμμισε, ρωτώντας πότε επιτέλους το θέμα αυτό θα βγει κάτω από το χαλί όταν κάθε χρόνο χάνουμε 700 ανθρώπους στη χώρα.
Μιλώντας για την έννοια του υπερτουρισμού, η δικηγόρος-οικονομολόγος Νάντια Ταμιολάκη, διευθύνουσα σύμβουλος της ΑΛΜΠΑΤΡΟΣ, σχολίασε πως «είναι η ανικανότητά μας που ονομάζεται υπερτουρισμός». Όπως είπε, η Κρήτη αντιπροσωπεύει το 26% των συνολικών τουριστικών εισπράξεων της χώρας, ενώ μαζί με το Νότιο Αιγαίο αποτελούν το 53%. Την ίδια στιγμή, η αναλογία τουριστών ανά κάτοικο είναι 8,1 όταν στη Ρόδο είναι 21 και στην Κέρκυρα 19. «Η Κρήτη δεν πνίγεται από τους τουρίστες, αλλά από την απουσία σχεδίου και υποδομών», επισήμανε, εστιάζοντας στην εποχικότητα και τη γεωγραφική ανισοκατανομή, με τα Χανιά και το Ηράκλειο να δέχονται το μεγαλύτερο βάρος.
Στον παράγοντα του ανθρώπινου δυναμικού, εστίασε ο Παντελής Πετσετάκης, Πρόεδρος Οικονομικού Επιμελητηρίου Δυτικής Κρήτης, καθώς μία αύξηση των τουριστικών ροών στο νησί από τα 5,5 εκατ. σήμερα στα 10-15 εκατ. σε ορίζοντα δεκαετίας, θα δημιουργήσει νέα δεδομένα. «Πόσο προσωπικό θα χρειαστούμε, το οποίο θα πρέπει να σεβαστούμε τόσο στα θέματα υγιεινής και ασφάλειας όσο και στα θέματα του εισοδήματος και της κατοικίας. Είναι βασικοί άξονες που θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν από την πολιτεία και σε διάλογο με τους φορείς, ώστε η ανάπτυξη να γίνει μέσα σε ένα βιώσιμο πλαίσιο», τόνισε.
Στην έλλειψη διασύνδεσης μεταξύ του τουρισμού και της πρωτογενούς παραγωγής αναφέρθηκε ο Γιώργος Πελεκανάκης, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Διευθυντών Ξενοδοχείων. «Πάνω από 80% των προϊόντων που καταναλώνουμε σήμερα στα ξενοδοχεία είναι εισαγόμενα», τόνισε, γεγονός που απέδωσε στη χαμηλότερη τιμή, που συνοδεύεται όμως από χαμηλότερη ποιότητα. «Ήρθε η ώρα να σπάσουμε αυτόν τον φαύλο κύκλο και να δημιουργήσουμε έναν ενάρετο κύκλο διασύνδεσης. Ο τουρισμός μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει ως μοχλός ανάπτυξης του πρωτογενούς τομέα», υπογράμμισε, εστιάζοντας στην προώθηση των τοπικών προϊόντων στην τουριστική αλυσίδα.
Κλείνοντας τον κύκλο συζήτησης, ο Δημήτρης Μιχελογιάννης, δικηγόρος, ειδικός σύμβουλος Περιφέρειας Κρήτης για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, σημείωσε ως προς την έννοια της φέρουσας ικανότητας, ότι πρακτικά αυτή σημαίνει πως όταν προκηρύσσονται θέσεις για γιατρούς στο νοσοκομείο Χανίων και αυτοί να βρίσκουν πού θα μείνουν. Αναδεικνύοντας τον πολιτισμό σε πυλώνα βιώσιμης ανάπτυξης, τόνισε πως πέρα από το μνημειακό και το μουσειακό απόθεμα θα πρέπει να στηριχθεί και η σύγχρονη δημιουργία. Ως κορυφαίο παράδειγμα έφερε το δίπολο του νέου αρχαιολογικού μουσείου Χανίων και της αρχαίας Απτέρας, χτίζοντας μαζί μια σύγχρονη ταυτότητα, καθώς και στο γεωπάρκο της Σητείας. «Τουρισμός, πολιτισμός και περιβάλλον δεν είναι σε αντίθεση, αλλά σε πλήρη συνεργασία», κατέληξε.
Στην παρέμβασή της, η βουλευτής Λασιθίου, Κατερίνα Σπυριδάκη, υπεύθυνη Κ.Τ.Ε. Τουρισμού, μίλησε για το παράδοξο του ελληνικού τουρισμού, όπου ενώ αυξάνονται οι αφίξεις, μειώνεται η κατά κεφαλήν δαπάνη, οι επισκέπτες μένουν λιγότερο και ξοδεύουν λιγότερα. «Ο τουρισμός συνεχίζει να ευδοκιμεί σε αριθμούς αλλά οι τοπικές κοινωνίες δεν νιώθουν το ίδιο, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις πιέζονται ασφυκτικά, οι εργαζόμενοι ζουν σε επισφάλεια», επισήμανε, υπογραμμίζοντας την ανάγκη ο σχεδιασμός για ανθεκτικούς προορισμούς να γίνει μαζί με την τοπική αυτοδιοίκηση και κοινωνία.
Ο δήμαρχος Ρεθύμνου και πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κρήτης, Γιώργος Μαρινάκης, τόνισε: «Δεν μπορούμε να μιλάμε για ανθεκτική Κρήτη, χωρίς να μιλάμε για τη φέρουσα ικανότητα ανά περιοχή», βάζοντας ψηλά στη ατζέντα την κατασπατάληση του αρδεύσιμου νερού, λόγω έλλειψης υποδομών και κακής νοοτροπίας των χρηστών, παρότι αποτελεί το 85% της κατανάλωσης. Ως προς τη δόμηση, υπενθύμισε ότι ο νομός με τη μεγαλύτερη ζημιά ήδη από το 2017, οπότε ακυρώθηκαν 62 οικισμοί από το ΣτΕ, είναι το Ρέθυμνο. «Σήμερα οι υπόλοιποι οικισμοί στην Ελλάδα μπορούν να συνεχίζουν να χτίζονται όπως και πριν μέχρι να βγουν τα νέα ΠΔ με τα ΤΠΣ, αλλά στο Ρέθυμνο ούτε αυτή η δυνατότητα υπάρχει», διευκρίνισε, προβλέποντας απόλυτη συρρίκνωση όλων των οικισμών της χώρας.
Εν συνεχεία, ο Βασίλης Κεγκέρογλου, δήμαρχος Μινώα Πεδιάδας, έθεσε σε προτεραιότητα την ισόρροπη ανάπτυξη της Νότιας Κρήτης, με την ολοκλήρωση της βασικής υποδομής στον νότιο οδικό άξονα του νησιού, ώστε να εξυπηρετεί βασικές ανάγκες, και τη διασύνδεσή του με το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι. «Συνήθως οι δημόσιες υποδομές έρχονται μετά τις ιδιωτικές επενδύσεις και αυτό δεν πρέπει να συμβεί και στον Νότο, για αυτό έχει μεγάλη σημασία το οδικό δίκτυο αλλά και τα ειδικά πολεοδομικά σχέδια», επισήμανε, στηλιτεύοντας ότι σήμερα γίνονται ΕΠΣ, βεβιασμένα και χωρίς καμία διαβούλευση με την τοπική κοινωνία.
Για μια «πληγή» που στην Ανατολική Κρήτη δεν έχει κλείσει, έκανε λόγο αναφερθείς στον ΒΟΑΚ, ο Γιώργος Ζερβάκης, δήμαρχος Σητείας. «Το μεγάλο αναπτυξιακό έργο της Κρήτης, που θα απαντήσει στα μεγάλα ζητήματα “κοινωνία-περιβάλλον-οικονομία” τα επόμενα χρόνια, δυστυχώς αφήνει την περιοχή μας απέξω», είπε χαρακτηριστικά. Τόνισε ότι πρέπει να δοθεί άμεσα λύση, καθώς το τμήμα Άγιος Νικόλαος – Σητεία, που κατασκευάστηκε πριν 60 χρόνια χωρίς να έχει γίνει καμία παρέμβαση μέχρι σήμερα, είναι το χειρότερο οδικό τμήμα σε ολόκληρη τη χώρα, οδηγώντας σε γεωγραφική, αναπτυξιακή και δημογραφική απομόνωση.
Κλείνοντας με την παρέμβασή του ο Παντελής Μουρτζανός, δήμαρχος Αμαρίου, ανέδειξε την ανάγκη να γίνει προτεραιότητα η ενδοχώρα του νησιού και να έχει τις ίσες ευκαιρίες με τις παραθαλάσσιες περιοχές. «Ο δήμος Αμαρίου ανήκει στην ενδοχώρα και είναι ο πιο φτωχός δήμος της Κρήτης», είπε, εστιάζοντας στην ερήμωση της υπαίθρου. «Δεν πρέπει να είναι η ανθεκτική Κρήτη μόνο η βιτρίνα των παραθαλάσσιων περιοχών. Για να γίνει αυτό όμως χρειαζόμαστε ισχυρότερη στήριξη, επιτάχυνση χρηματοδοτήσεων και ειδικά κίνητρα για την αποκέντρωση», κατέληξε.
