Ομιλία Στέφανου Παραστατίδη, Βουλευτή Κιλκίς και υπεύθυνου Κ.Τ.Ε. Παιδείας ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής επί του σχεδίου νόμου του υπ. Παιδείας για την Ακαδημία Αθηνών
Η ιστορία των εθνικών επιστημονικών ακαδημιών, αποτελεί ένα συναρπαστικό κεφάλαιο της ιστορίας της επιστήμης.
Η επιστημονική επανάσταση που ακολούθησε την Αναγέννηση διαμόρφωσε τις κατάλληλες συνθήκες ώστε ομάδες φιλοσόφων να διαμορφώσουν τα προπλάσματα των σημερινών εθνικών ακαδημιών στην Ευρώπη.
Η δημιουργία των εθνικών κρατών και η συνειδητοποίηση ότι η ισχύς, η ευημερία, η πρόοδος και η δημιουργία πλούτου είναι άμεσα συναρτώμενα με την επιστημονική πρόοδο και την εφαρμοσμένη έρευνα, μετέτρεψε αυτά τα προπλάσματα στα πρώτα κρατικά ερευνητικά ιδρύματα που μέχρι και σήμερα αποτελούν τις Εθνικές Ακαδημίες Επιστημών ανά τον κόσμο.
Στην Ευρώπη, το κοινό πολιτισμικό περιβάλλον είχε ως αποτέλεσμα οι Εθνικές Ακαδημίες διαφορετικών κρατών να έχουν κοινά χαρακτηριστικά στους σκοπούς, στη διοίκηση, στην οργάνωση τους και στον τρόπο επιλογής των μελών τους όπως και στην δικτύωση και την μεταξύ τους επικοινωνία. Παράλληλα, όμως κάθε ακαδημία, επηρεασμένη από το ιδιαίτερο ιστορικό, κοινωνικό και νομικό περιβάλλον της χώρας στην οποία εδρεύει, χαρακτηρίζεται και από εθνικές ιδιαιτερότητες. Σε αυτό το σύμπαν, υπάρχουν διάφορες παραλλαγές
Σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο, η Ακαδημία Αθηνών, το κορυφαίο πνευματικό και ερευνητικό ίδρυμα της χώρας μας στον χώρο των Επιστημών, των Γραμμάτων και των Τεχνών αποτελεί έναν θεμελιώδη σύνδεσμο του επιστημονικού και ερευνητικού σύμπαντος της χώρας με αντίστοιχα ιδρύματα του εξωτερικού.
Η ίδρυση, η ιστορική διαδρομή, τα πρόσωπα της Ακαδημίας Αθηνών αποτελούν μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και ενίοτε γοητευτική ψηφίδα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Η δημιουργία της δε, ταυτίζεται χρονικά με την προσπάθεια της χώρας μας να ανοίξει τα φτερά της σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο, να συμμετέχει στα διεθνή fora, να αποκτήσει ρόλο και φωνή στις διεθνείς εξελίξεις.
Σήμερα, οι επιστημονικές ακαδημίες σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου από τις χώρες της Ευρώπης μέχρι και την Αμερική και την Ασία, επιχειρούν να συντονίσουν τα βήματά τους σε ένα διεθνές περιβάλλον
– αλματώδους τεχνολογικής εξέλιξης
– υπαρξιακών προκλήσεων πλανητικού βεληνεκούς όπως οι πανδημίες και η κλιματική κρίση
– ρευστότητας ισχύος
Έτσι πχ η Βρετανική Βασιλική Ακαδημία επιδεικνύοντας αξιοθαύμαστα αντανακλαστικά, άσκησε τεράστια επιρροή στη δημόσια ενημέρωση, τη διαμόρφωση της εθνικής νομοθεσίας αλλά και στην καταπολέμηση της διάδοσης των fake news σε ό,τι είχε να κάνει με την πανδημία της Covid-19.
Από αυτήν την προσπάθεια εκσυγχρονισμού δεν μπορεί να απουσιάζει η Ελληνική Ακαδημία, συνεπώς πράγματι η πρωτοβουλία για την αντικατάσταση ενός Οργανισμού που κλείνει σχεδόν έναν αιώνα ύπαρξης αποτελεί μία θετική πρωτοβουλία της Ακαδημίας που συγκεντρώνει μία πλατιά συναίνεση ως προς την αναγκαιότητά της.
Όμως, ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο. Και στον νέο Οργανισμό που καλούμαστε να ψηφίσουμε σήμερα υπάρχουν αρκετά περιθώρια βελτίωσης αλλά και ευκαιρίες που πήγαν χαμένες σε σειρά προκλήσεων και διακυβευμάτων στις οποίες θεωρούμε ότι θα μπορούσαν τα πράγματα να έχουν γίνει καλύτερα.
1. Ένας Ενιαίος Χώρος Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας:
Επισημάνθηκε στην ακρόαση φορέων από τους εκπροσώπους της έρευνας στη χώρα ότι πρέπει να υπάρξει ένας πιο σφιχτός και σαφής συντονισμός των διατάξεων του νέου Οργανισμού με νομοθετικό πλαίσιο που αφορά την έρευνα στη χώρα δηλαδή με τον 4310/2014.
Αυτή την αναγκαία εναρμόνιση την επιτάσσει τόσο η ανάγκη για έναν εθνικό συντονισμό του ερευνητικού δυναμικού της χώρας όσο και η ανάγκη για τη δημιουργία ενός Ενιαίου Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας.
Εδώ θεωρούμε ότι ο νέος οργανισμός κάνει βήματα προς αυτή την κατεύθυνση αλλά όχι αρκετά.
Αυτό αφορά τόσο την αντιστοίχιση και την περιγραφή των αρμοδιοτήτων των Οργάνων της Ακαδημίας για τα οποία δεν περιγράφονται οι αρμοδιότητες του 4310.
Εκεί πρέπει να υπάρξει ιδιαίτερη προσοχή.
Αφορά επίσης τα ζητήματα της αξιολόγησης των ερευνητικών κέντρων καθώς δεν ρυθμίζονται σχετικά ζητήματα στο νομοσχέδιο.
2. Η αποθηναιοποίηση της Ακαδημίας:
Περιορίζεται δυστυχώς σε λεκτικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με έναν Οργανισμό που ισχύει εδώ και 100 χρόνια. Περιμέναμε ένα μεγαλύτερο άνοιγμα σε πραγματικά αποκεντρωμένες δομές που θα διασυνδέσουν ένα τεράστιο ερευνητικό έργο με όλες τις Περιφέρειες της χώρας και ένα οργανόγραμμα που θα λαμβάνει ιδιαίτερη πρόνοια σε αυτή την κατεύθυνση.
3. Διάχυση και εκλαΐκευση της γνώσης και της έρευνας που παράγει η Ακαδημία:
Είναι το μεγάλο στοίχημα της επιστήμης, η μεγάλη μάχη που θα καθορίσει το μέλλον των κοινωνιών και του πλανήτη αυτή απέναντι σε μία συμμαχία ενός πολυδιάστατου νέου ανορθολογισμού, ενός επιθετικού πολιτικού λαϊκισμού και μέσων επικοινωνίας τεράστιας επιρροής. Απέναντι στις προκλήσεις και τους κινδύνους αυτής της διαρκούς σύγκρουσης, η διάχυση, η εκλαΐκευση, ο εκδημοκρατισμός της γνώσης και της έρευνας αποτελούν στρατηγικό όπλο τεράστιας αξίας που θα έπρεπε να λαμβάνεται υπόψη σε κάθε πρωτοβουλία, σε κάθε μεταρρύθμιση που αφορά τον κορυφαίο ερευνητικό θεσμό της χώρας. Μας αρκεί το άνοιγμα των Αρχείων και της Βιβλιοθήκης στο κοινό ή οι Υποτροφίες που ρυθμίζονται από τον νέο Οργανισμό της Ακαδημίας; Ρητορικό το ερώτημα.
4. Διαφωνίες μας που αφορούν αστοχίες σε επιμέρους άρθρα του νέου Οργανισμού:
Σε ό,τι αφορά στο άρθρο 3, από τους σκοπούς της Ακαδημίας έχει αφαιρεθεί, σε σχέση με τον εν ισχύ Οργανισμό, η συμβολή της δια του ερευνητικού της έργου και της επιστημονικής της υποστήριξης σε στρατηγικά σημαντικούς τομείς της Ελληνικής Οικονομίας όπως η Γεωργία, η Βιομηχανία και κυριότατα η Ναυτιλία. Αυτή η απάλειψη της εθνικής αναπτυξιακής διάστασης του έργου της Ακαδημίας αποτελεί κατά την γνώμη μας οπισθοδρόμηση και όχι εκσυγχρονισμό. Προτείνουμε να προστεθεί με μία πιο συνοπτική και σύγχρονη διατύπωση αυτός ο σκοπός.
Σε ό,τι αφορά στο άρθρο 7: θα πρέπει να διευκρινιστεί σε ένα πρόσθετο εδάφιο το περιεχόμενο της εποπτείας και ειδικότερα ότι αφορά και την νομιμότητα επί πράξεων διοίκησης της Ακαδημίας, ώστε να αποφευχθούν μελλοντικές συγχύσεις και επιμέρους διαφωνίες.
Σε ό,τι αφορά στο άρθρο 17: επαναλαμβάνω και εδώ τους πολύ εύλογους προβληματισμούς που διατυπώθηκαν στις συνεδριάσεις της Ολομέλειας της Ακαδημίας και από εμένα στις συνεδριάσεις της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων: η εφαρμογή της φανερής ψηφοφορίας ακόμα και δια ανατάσεως χειρός δημιουργεί ζητήματα αμεροληψίας σε ένα πολύ σοβαρό ζήτημα όπως η εκλογή τακτικών μελών. Συνεπώς ή μυστική ψηφοφορία ή έστω φανερή δια ονομαστικής κλήσεως. Η τριμελής επιτροπή της παρ. 6 θα πρέπει επίσης να απαρτίζεται από μέλη συναφών ειδικοτήτων και τέλος θα πρέπει στην παρ. 8 να μπουν κατώφλια αριθμού ψήφων που θα αποτρέπουν τον ευτελισμό της διαδικασίας. Για τον ίδιο λόγο η παρ. 9 που δίνει τη δυνατότητα εκλογής τακτικών μελών με εξαιρετικά χαμηλό αριθμό ψήφων θα πρέπει να απαλειφθεί πλήρως.
Σε ό,τι αφορά στο άρθρο 18: ομοίως η πρόβλεψη για φανερή ψηφοφορία θα πρέπει να αντικατασταθεί από μυστική ή έστω από φανερή διά ονομαστικής κλήσεως.
Τέλος το άρθρο 24 ως διάταξη πειθαρχικού δικαίου δημιουργεί εύλογους προβληματισμούς καθώς βασικές αρχές του ελληνικού πειθαρχικού δικαίου δεν φαίνονται να τηρούνται, το άρθρο αυτό οφείλει πλήρως να αναδιαμορφωθεί ώστε να φέρει βασικά χαρακτηριστικά αντίστοιχων πειθαρχικών διατάξεων όπως :
– Διαβαθμισμένες πειθαρχικές κυρώσεις ανάλογες με τη βαρύτητα της παράβασης
– Διαφοροποιημένα πειθαρχικά όργανα επιβολής των ποινών ανάλογα με την παράβαση
– Διαβαθμισμένες ψηφοφορίες ανάλογα με την παράβαση.
Θα κλείσω την εισήγησή μου αναφερόμενος στην τροπολογία που κατατέθηκε προχθές το βράδυ και η οποία σε ό,τι αφορά τα άρθρα 1 και 2 σχετίζεται με την ανακοίνωση του Υπουργείου για 10.000 νέους μόνιμους διορισμούς.
Η τροπολογία προβλέπει σύσταση νέων οργανικών θέσεων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και προσωπικού ειδικής εκπαίδευσης με ταυτόχρονη κατάργηση των θέσεων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Εδώ θέλω να κάνω δύο παρατηρήσεις:
Παρατήρηση πρώτη: για μία ακόμη φορά τίθεται ένα ζήτημα κλειστών δεδομένων στα οποία κανείς δεν έχει πρόσβαση πλην του Υπουργείου, δεδομένων που όφειλαν να είναι ανοιχτά. Και στην προκειμένη περίπτωση το ερώτημα που θα υποβάλω στον Υπουργό είναι το εξής: με ποια κριτήρια κρίθηκαν ως πλεονάζουσες πεντακόσιες (500) οργανικές θέσεις του κλάδου ΠΕΟ2 ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ, τριακόσιες (300) οργανικές θέσεις του κλάδου ΠΕΟ3 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ, τριακόσιες (300) οργανικές Θέσεις του κλάδου ΠΕΟ4 ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ, διακόσιες πενήντα πέντε (255) οργανικές θέσεις του κλάδου ΠΕΙΙ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ και διακόσιες (200) οργανικές θέσεις του κλάδου ΠΕΟΙ ΘΕΟΛΟΓΟΙ. Που αναφέρονται στο άρθρο 2; Και εν τέλει από το σύνολο των οργανικών θέσεων των συγκεκριμένων ειδικοτήτων πόσες παραμένουν κενές ανά ειδικότητα;
Είναι ζητήματα στα οποία πρέπει να έχουμε πρόσβαση και εμείς στα δεδομένα για να μπορούμε να αξιολογούμε, όχι μόνο εμείς βεβαίως αλλά και οι πολίτες.
Παρατήρηση 2η
Η ανακοίνωση των 10.000 νέων μόνιμων διορισμών στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση αποτελεί θετική εξέλιξη. Η παρουσία περισσότερων μονίμων εκπαιδευτικών στις οργανικές τους θέσεις και η βελτίωση της αναλογίας μονίμων και αναπληρωτών, θα συμβάλλει αποτελεσματικά στη βελτίωση της λειτουργίας του σχολείου και της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Αυτό όμως δεν αρκεί.
Γιατί πέραν της αύξησης των διορισμών μονίμων παραμένει και η ανάγκη για την κάλυψη όλων των πραγματικών αναγκών σε εκπαιδευτικό προσωπικό. Επομένως πρέπει να διασφαλιστεί ότι ο συνολικός αριθμός των εκπαιδευτικών -μονίμων και αναπληρωτών που θα απασχοληθούν την επόμενη χρονιά και με βάση το δεδομένο ότι τα κενά δεν μειώνονται, θα είναι τουλάχιστον ίδιος με τον αριθμό των εκπαιδευτικών που απασχολήθηκαν στη σχολική χρονιά 2023-2024.
Γιατί η αύξηση των μόνιμων διορισμών, αν συνοδευτεί από τεχνητή μείωση των κενών και άρα σε μείωση του αριθμού των αναπληρωτών μεγαλύτερη από την αντίστοιχη αύξηση μονίμων, θα οδηγήσει σε λιγότερο διαθέσιμο εκπαιδευτικό προσωπικό για την επόμενη σχολική χρονιά. Το ερώτημα λοιπόν που καλείται να απαντήσει ο υπουργός Παιδείας είναι σαφές και συγκεκριμένο και ανάλογη απάντηση αναμένουμε. Το σχολικό έτος 2024- 2025 στις αίθουσες διδασκαλίας θα βρίσκονται περισσότεροι ή λιγότεροι εκπαιδευτικοί σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά;
Κύριε Υπουργέ, κύριε Πιερρακάκη,
Δεν ξέρω αν βλέπατε μικρός τον μάγο, τον Μάικ Λαμάρ
Ένας ελληνοιταλός μάγος, εγώ τον παρακολουθούσα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ο οποίος μπορούσε και εξαφάνιζε, έριχνε ένα βελούδινο κόκκινο πέπλο και εξαφάνιζε για παράδειγμα αντικείμενα ή μικρά ζωάκια κ.λ.π.
Είχε τρομερό ενδιαφέρον αυτό.
Έχετε καταφέρει για παράδειγμα εσείς με έναν μαγικό τρόπο στο θέμα των πανεπιστημίων, να καλύψετε με ένα κοινοβουλευτικό πέπλο τα μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια, και τελικά σηκώνοντάς το να έχουν γίνει κερδοσκοπικά. Να έχει εξαφανιστεί το μη κερδοσκοπικό του χαρακτήρα.
Σήμερα μιλάμε για 10.000 προσλήψεις
Ελπίζω όταν θα σηκώσουμε αυτό το κόκκινο πέπλο να μην είναι ο αριθμός των προσληφθέντων ή ο τελικός αριθμός των εκπαιδευτικών μικρότερος τελικά από αυτόν που ήταν την προηγούμενη χρονιά.
