Ερώτηση και Αίτηση Κατάθεσης Εγγράφων Νάντιας Γιαννακοπούλου, Δημήτρη Μάντζου, Γιώργου Μουλκιώτη
Προς: Υπουργό Εξωτερικών
Υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου
Υπουργό Προστασίας του Πολίτη
Θέμα: Απόφαση για Ασφαλείς Τρίτες χώρες και επιστροφές
Η ανακοίνωση του Προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας για την απόφαση ακύρωσης της Κοινής Υπουργικής Απόφασης ορισμού της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας (για πολίτες Αφγανιστάν, Μπαγκλαντές, Πακιστάν, Σομαλίας και Συρίας) απασχόλησε εύλογα τη δημόσια συζήτηση.
Παρά το γεγονός ότι η προαναφερόμενη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας δεν έχει μέχρι σήμερα δημοσιευθεί, η κυβέρνηση έσπευσε να εκδώσει νέα, πανομοιότυπη με την ακυρωθείσα, που τέθηκε σε ισχύ την 9/4/2025.
Σύμφωνα με προηγούμενες δηλώσεις του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, η νέα εκδοχή της ΚΥΑ πιθανόν περιλαμβάνει επαναδιατύπωση της απαιτούμενης από το νόμο «Εισήγησης περί κατάρτισης Εθνικού Καταλόγου ασφαλών τρίτων χωρών, σύμφωνα με το άρθρο 91 του ν. 4939/2022» του Διοικητή της Υπηρεσίας Ασύλου.
Ενόψει της επανεκκίνησης εφαρμογής των προβλέψεων περί ασφαλούς τρίτης χώρας, παραμένουν αδιευκρίνιστα τα αποτελέσματα της τετραετούς, σχεδόν, εφαρμογής τους, ειδικά όσον αφορά την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης και τις επιστροφές. Σε απόλυτους αριθμούς, οι παράτυπες είσοδοι αυξήθηκαν ενώ, το 2024, δεν επιστράφηκε κανένας πολίτης Αφγανιστάν, Σομαλίας και Συρίας στην Τουρκία ή αλλού.
Είναι γνωστό, πως η πλειονότητα των αιτημάτων ασύλου πολιτών Αφγανιστάν, Σομαλίας και Συρίας των τελευταίων ετών εξετάστηκαν στην ουσία τους και οδήγησαν σε συντριπτικά ποσοστά παροχής καθεστώτος διεθνούς προστασίας στους αιτούντες. Δεν είναι όμως αμελητέος και ο αριθμός όσων το αίτημα κρίθηκε απαράδεκτο αφού αρμόδιο για την εξέταση του κρίθηκε το τουρκικό κράτος.
Σύμφωνα με τη σχετική διάταξη του άρθρου 91 του ν. 4939/2022, «όταν η ως άνω τρίτη χώρα δεν επιτρέπει στον αιτούντα να εισέλθει στο έδαφός της, η αίτησή του εξετάζεται επί της ουσίας».
Η ρητή διατύπωση του νόμου, ενόψει της άρνησης της Τουρκίας να συνεργαστεί, οδηγεί στο συμπέρασμα πως η πρωτοβουλία της κυβέρνησης καθίσταται σύντομα αλυσιτελής, ενώ γεννώνται ερωτήματα για τη διαδικασία που ακολουθείται ώστε η Τουρκία να εξαναγκαστεί να επιτρέψει στους εν θέματι αλλοδαπούς την επανεισδοχή στο έδαφος της.
Με δεδομένα τα ανωτέρω, ερωτήματα δημιουργεί η επιμονή της κυβέρνησης να θεωρεί τις ρυθμίσεις περί ασφαλούς τρίτης χώρας αποτελεσματικό νομικό εργαλείο για την επιτάχυνση των επιστροφών.
Το μόνο απτό αποτέλεσμα των τελευταίων ετών ήταν πως μερικές χιλιάδες άνθρωποι εγκλωβίστηκαν στη χώρα, τέθηκαν εκτός νομιμότητας και κρατικού ελέγχου και δημιουργήθηκε μια εστία διακινδύνευσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και της κοινωνικής συνοχής.
Ενόψει των ανωτέρω ερωτώνται οι Υπουργοί:
1. Πόσες αιτήσεις ασύλου κατατέθηκαν, ανά έτος, από πολίτες Αφγανιστάν, Μπαγκλαντές, Πακιστάν, Σομαλίας και Συρίας μετά την έναρξη ισχύος της ΚΥΑ 42799/2021 και μέχρι σήμερα;
2. Πόσες αιτήσεις από τις ανωτέρω απορρίφθηκαν ως απαράδεκτες βάσει της έννοιας ασφαλούς τρίτης χώρας σε σχέση με την Τουρκία, ανά έτος και ιθαγένεια των αιτούντων, σε πρώτο και δεύτερο βαθμό; Ποιο είναι το φύλο και η ηλικία των υπαχθέντων στις ρυθμίσεις περί ασφαλούς τρίτης χώρας;
3. Πόσες αποφάσεις κράτησης εκδόθηκαν σύμφωνα με τους Ν. 3386/2005 και Ν. 3907/2011 κατόπιν απόρριψης αίτησης ασύλου βάσει της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας σε σχέση με την Τουρκία, και πόσα άτομα τελικά επιστράφηκαν, ανά έτος και ιθαγένεια;
4. Πόσα μεταγενέστερα αιτήματα ασύλου κατατέθηκαν από απορριφθέντες σε πρώτο και δεύτερο βαθμό κατόπιν απόφασης απαραδέκτου του αρχικού αιτήματος λόγω της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας σε σχέση με την Τουρκία και πόσα από αυτά κρίθηκαν παραδεκτά;
5. Πόσες θέσεις κράτησης υπάρχουν στα προαναχωρησιακά κέντρα της χώρας και πόσοι πολίτες τρίτων χωρών κρατούνται σήμερα, ανά ιθαγένεια;
6. Πόσες αποφάσεις επιστροφής έχουν εκδοθεί τα τελευταία δέκα χρόνια; Πόσες επιστροφές παράτυπων μεταναστών έγιναν την τελευταία δεκαετία (ανά έτος και ιθαγένεια); Πόσες από αυτές έγιναν από τις δομές του Ανατολικού Αιγαίου;
7. Ποιες είναι οι προσπάθειες των συναρμοδίων Υπουργείων, που έχουν λάβει χώρα ώστε η Τουρκία να αρχίσει να δέχεται επιστροφές στο έδαφος της; Ποια είναι η ανταπόκριση της Τουρκίας;
8. Με ποιες κυβερνήσεις χωρών προέλευσης παράτυπων μεταναστών συνομιλεί η ελληνική κυβέρνηση με σκοπό τη συνεργασία στις επιστροφές;
9. Πόσα αιτήματα επανεισδοχής έχουν αποσταλεί από τις ελληνικές αρχές στις τουρκικές αρχές για επανεισδοχή πολιτών τρίτων χωρών (μη υπηκόων Τουρκίας), ανά έτος και ανά διαδικασία (Διμερές Πρωτόκολλο Επανεισδοχής, Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας); Σε πόσα αιτήματα ελήφθη απάντηση από τις τουρκικές αρχές; Πόσα αιτήματα έγιναν δεκτά; Αληθεύει η πληροφορία πως οι ελληνικές αρχές δεν ζητούν καν από τις τουρκικές αρχές την επανεισδοχή των εν θέματι αλλοδαπών;
Να κατατεθεί ο πλήρης φάκελος (περιλαμβανομένων και των παραρτημάτων και σχετικών εγγράφων) της υπ’ αριθ. 60337/03.04.2025 «Εισήγησης περί κατάρτισης Εθνικού Καταλόγου ασφαλών τρίτων χωρών, σύμφωνα με το άρθρο 91 του ν. 4939/2022» του Διοικητή της Υπηρεσίας Ασύλου.
