Ομιλία Μιχάλη Κατρίνη, στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής
Κυρίες και Κύριοι συνάδελφοι,
Κύριο αντικείμενο του σημερινού σ/ν είναι το μεγάλο πλήθος ρυθμίσεων με τις οποίες επιδιώκεται η απλούστευση του πλαισίου άσκησης οικονομικών δραστηριοτήτων.
Πρέπει να ομολογήσουμε οτι τέτοια ανάγκη πραγματικά υπήρχε και κατά κανόνα, παρόμοιες διατάξεις είναι καλοδεχούμενες, πολύ περισσότερο αυτή την εποχή που επιχειρείται επανεκκίνηση της οικονομίας και ενίσχυση της ανάπτυξης.
Βέβαια, στο παρελθόν, πολύ συχνά τα πράγματα ήταν τελείως διαφορετικά, με τις πολυπλοκότητες να υπερισχύουν έναντι των απλουστεύσεων.
Αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής ήταν, πέραν της ταλαιπωρίας για τους πολίτες, τους επιχειρηματίες και τους ίδιους τους υπαλλήλους των υπηρεσιών, η αποθάρρυνση για την ανάληψη πρωτοβουλιών, καθιστώντας ουσιαστικά τη νομοθεσία πραγματική τροχοπέδη.
Άλλες φορές πάλι οι ρυθμίσεις ήταν υπερβολικές ή και αχρείαστες.
Όλα αυτά μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι σπάνια επετεύχθη η τήρηση των αρχών της καλής νομοθέτησης και της αποτελεσματικής λειτουργίας των δημοσίων υπηρεσιών προς εξυπηρέτηση του πολίτη και του επιχειρείν.
Αυτό ουσιαστικά μας λέει και η Επιτροπή Πισσαρίδη, στη σχετική Έκθεσή της, η οποία αποτελεί πλέον την επίσημη Λευκή Βίβλο της Κυβέρνησης.
Διαβάζουμε λοιπόν στη σελ. 58 :
“Η ελληνική δημόσια διοίκηση βαθμολογείται ιδιαίτερα χαμηλά ως προς την παραγωγή νόμων και ρυθμιστικών κανόνων.
Πολλοί νόμοι δημιουργούν αχρείαστο βάρος σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Υπάρχουν επίσης σημαντικές επικαλύψεις και ενίοτε συγκρούσεις με προγενέστερους νόμους.
Η πολυπλοκότητα του συστήματος δημιουργεί περιθώριο για διαφορετικές ερμηνείες των νόμων από διαφορετικές υπηρεσίες.
Και όλα αυτά με τη σειρά τους δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για διαφθορά στη δημόσια διοίκηση … και δυσκολεύουν τις επενδύσεις, ιδιαίτερα από νεοεισερχόμενες επιχειρήσεις.”
“Επιδόσεις της ελληνικής δημόσιας διοίκησης και οι 38 χώρες του ΟΟΣΑ”
Και αναφερόμενη σε μία σχετική έκθεση του ΟΟΣΑ, διαβάζουμε παρακάτω στη σελίδα 136
“… ο αριθμός των ρυθμίσεων ανά έτος ανέρχεται σε 4.630, κατά μέσο όρο, ή 386 ρυθμίσεις μηνιαίως” και μιλάμε μόνο για νόμους, προεδρικά διατάγματα και υπουργικές αποφάσεις.
Με άλλα λόγια, η κάθε Κυβέρνηση θεωρούσε υποχρέωσή της να αραδιάζει μερικές χιλιάδες διάσπαρτες διατάξεις, με τελικό αποτέλεσμα συχνά να περιπλέκει τα πράγματα.
Δεν έχουμε μεγάλες προσδοκίες ότι όλα αυτά θα ληφθούν σοβαρά υπόψη από την Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, η οποία τόσο προεκλογικά όσο και μετεκλογικά, μας βομβάρδιζε με σχέδια και υποσχέσεις.
Μην ξεχνάμε, ότι σύστησε άλλη μία Γενική Γραμματεία, της Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Απλούστευσης Διαδικασιών και ταυτόχρονα, με το νόμο 4635/2019, ανέλαβε επιπρόσθετες υποχρεώσεις με το Εθνικό Πρόγραμμα Απλούστευσης Διαδικασιών, που άλλωστε τελεί υπό την υψηλή εποπτεία του Πρωθυπουργού, οπότε η ευθύνη είναι μεγάλη.
Και με αφορμή αυτό θα ήθελα να ρωτήσω το εξής: Στην «Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης» του νομοσχεδίου αναφέρεται ότι η απλοποίηση άσκησης των οικονομικών δραστηριοτήτων του σχεδίου νόμου και η ψηφιοποίηση τους ευθυγραμμίζονται με το Εθνικό Πρόγραμμα Απλούστευσης Διαδικασιών, του άρθρου 45 του ν. 4635/2019.
Στις 2/7/2020 εκδόθηκε μια πρόσκληση για την υποβολή προτάσεων στο επιχειρησιακό πρόγραμμα «Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα» με τίτλο «Εθνικό Πρόγραμμα Απλούστευσης Διαδικασιών (ΕΠΑΔ)»
Σήμερα κρατάμε ένα παραδοτέο αυτής της πρόσκλησης; Αν ναι πόσο κόστισε; Αν όχι κ. Υπουργέ να ενημερώσετε το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης να μην πετάει 15.000.000 ευρώ για δράσεις κωδικοποίησης μείωσης διοικητικών βαρών γιατί προφανώς η δημόσια διοίκηση μπορεί και μόνη της το αυτονόητο.
Και με αφορμή αυτό πρέπει να σας πω ότι στο κομμάτι της απλούστευσης εν γένει παρατηρείται σημαντική καθυστέρηση από μια Κυβέρνηση που διατυμπανίζει τη φιλικότητα της στη επιχειρηματικότητα και στις επενδύσεις και εξηγούμαι :
Στην “ανάλυση συνεπειών της ρύθμισης”, γίνεται αναφορά στους δείκτες κατάταξης της Παγκόσμιας Τράπεζας (doing business), με την παραδοχή ότι πράγματι η χώρα μας κατατάσσεται, λόγω κυρίως των διοικητικών πρακτικών που εφαρμόζονται, σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο, ως προς τη φιλικότητα έναντι των επενδύσεων και την επιχειρηματικότητα.
Χαρακτηριστικά, στη σχετική έκθεση η Ελλάδα βρίσκεται στην 156η θέση ανάμεσα σε 190 χώρες στην ευκολία των διαδικασιών για την αγοραπωλησία ακινήτου.
Όμως, παρά το ότι και άλλα σ/ν με κάποιες αντίστοιχες ρυθμίσεις έχουν ήδη ψηφισθεί, μπορούμε με ασφάλεια να πούμε ότι για μια χώρα που βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις του ΟΟΣΑ, οι 20 μήνες που μεσολάβησαν από τις εκλογές του 2019 είναι πολλοί.
Και το ενοχλητικό είναι ότι ενώ ο δημόσιος τομέας φτιάχνει διοικητικούς τοίχους που εν τέλει μπορεί να δυσκολεύουν την υγιή επιχειρηματικότητα, αφήνουν τρύπες για επιχειρηματικότητα τύπου «σκόιλ ελικίκου»
Εμείς, αντίθετα, πιστεύουμε ότι η διαδικασία απλούστευσης έπρεπε να είναι επείγουσα και να έχει ήδη ολοκληρωθεί σε κάθε Υπουργείο και σε κάθε επίπεδο διοίκησης, με την κατάθεση ενός πλήρους και ολοκληρωμένου σχεδίου και όχι με αποσπασματικές διατάξεις, με ρυθμίσεις δεξιά και αριστερά, και με ωριμάνσεις φαραωνικών έργων ΕΣΠΑ.
Το αποδείξαμε με τον νόμο 3982/2011 της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ που αποτέλεσε τη βάση απλοποίησης των διαδικασιών αδειοδότησης για τη Βιομηχανία και ουσιαστικά δημιούργησε ένα νέο μοντέλο για την αδειοδότηση των οικονομικών δραστηριοτήτων στη χώρα.
Με αυτό το νόμο απλοποιήθηκαν οι διαδικασίες έναρξης μιας μεταποιητικής δραστηριότητας με την υιοθέτηση της αρχής ‘’πρώτα αδειοδοτώ και μετά ελέγχω’’ που ήταν μια ουσιαστική και ρηξικέλευθρη τομή για τα δεδομένα λειτουργίας της διοίκησης την τότε εποχή, αλλά και για τις επιχειρήσεις, αφού δημιουργείται μια νέα σχέση εμπιστοσύνης.
Με βάση την εν λόγω αρχή, εισήχθη μια νέα μια νέα οπτική στον τρόπο και τις διαδικασίες που θα ασκείτο μια οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα αποτελεσματικότερα το δημόσιο συμφέρον.
Τη λογική αυτή υιοθέτησαν στις συνέχεια ο ν.4262/2014 που διεύρυνε το πεδίο της απλοποίησης και σε άλλες δραστηριότητες πέραν της μεταποίησης, αλλά και ο ισχύων νόμος-πλαίσιο 4442/2016.
Αυτό αποδεικνύει ότι μεταρρυθμίσεις τέτοιου μεγέθους, οι οποίες ουσιαστικά αλλάζουν τη λειτουργία του κράτους, απαιτούν χρόνο πέραν της θητείας μιας κυβέρνησης.
Γι’ αυτό απαιτείται:
- Πολιτική βούληση
- Συνέπεια
- Απαραίτητες δομές και υποδομές
Τα οποία θα διασφαλίζουν τη συνέχεια, τη διαρκή παρακολούθηση και την υιοθέτηση και εφαρμογή των βέλτιστων διεθνών πρακτικών.
Ωστόσο η απλοποίηση των διαδικασιών και η διευκόλυνση της έναρξης μια δραστηριότητας πρέπει να συνδυάζεται με την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του εποπτικού ρόλο του κράτους.
Δηλαδή, πέρα από την ουσιαστική κατάργηση των προϋποθέσεων εισόδου σε μία σειρά επαγγελματικών δραστηριοτήτων, υπάρχει ο κίνδυνος να εμφανιστούν φαινόμενα εκμετάλλευσης της τεκμαιρόμενης εμπιστοσύνης των δημοσίων φορέων αλλά και κατάχρησης των παρεχόμενων διευκολύνσεων.
Δηλαδή υπάρχει πολύ σοβαρός κίνδυνος νόθευσης του ανταγωνισμού!
Σας είχαμε επισημάνει και κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου για τη δημιουργία της ΔΙΜΕΑ ότι υπάρχει θεσμικό πλαίσιο για την εποπτεία – νόμος 4512 – που πρέπει να εφαρμοσθεί με γρήγορους και αποτελεσματικούς ρυθμούς για να καλυφθούν οι όποιοι κίνδυνοι προκύπτουν από το νέο τοπίο που δημιουργείται με την απλοποίηση της έναρξης μιας οικονομικής δραστηριότητας.
Το κάνετε στο πεδίο αυτό κε Υπουργέ ; Τι μέτρα έχετε λάβει ; Γιατί η εικόνα είναι ότι προχωράτε με τον ‘’αραμπά’’.
Και σας το αναφέρω αυτό γιατί και στη διαβούλευση των σχετικών διατάξεων υπήρξαν και παρατηρήσεις από φορείς που ανησυχούν ότι οι έλλειψη ανθρώπινων και άλλων πόρων θα μετατρέψει την απλοποίηση της άδειας εισόδου σε παράκαμψη των νόμιμων προϋποθέσεων εισόδου σε ένα επάγγελμα ή ένα κλάδο.
Επίσης κ. Υπουργέ θα ήθελα να μας εξηγήσετε τι συνέβη και από το σχέδιο νόμου που μας παρουσιάσατε σήμερα απουσιάζει το Άρθρο 2 του σχεδίου που είχε δημοσιεύτηκε στη διαβούλευση τον περασμένο Ιανουάριο σχετικά με την ‘’Απλούστευση ίδρυσης και λειτουργίας δραστηριοτήτων στον τομέα της εκπαίδευσης’’
Υπήρχαν θέματα ουσίας και ποια είναι αυτά και τα αφαιρέσατε ή ήταν ακόμη μια ενδεχόμενη προχειρότητα;
Τέλος θέλω να πω ότι έχουμε επιφυλάξεις
- για τη μεταφορά της αρμοδιότητας των «Εμπορικών Σημάτων» στον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, με απώλεια εσόδων για το ΔΗΜΟΣΙΟ (2,5 εκατ. ευρώ/ετησίως)
- για την πρόβλεψη ότι με μια απλή απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, η λειτουργία της ψηφιακής πλατφόρμας e-Καταναλωτής δύναται να ανατίθεται σε ιδιώτες μέσω διαδικασίας σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.
Επιπλέον, θα χρειαστούμε διευκρινήσεις, όχι τόσο για την άδεια άδειας λειτουργίας των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, όσο για τις πραγματικές προθέσεις σας για την αξιοποίηση και ενίσχυση της ναυπηγικής βιομηχανίας.
Αλλά τις απόψεις μας θα εκθέσουμε αναλυτικότερα στην κατ’ άρθρο συζήτηση.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο δημόσιος τομέας ήδη έχει κληθεί να παίξει ένα νέο ρόλο στην ψηφιακή εποχή, ώστε να δύναται να ανταποκρίνεται στις νέες απαιτητικότερες συνθήκες.
Έχει λοιπόν ανάγκη νέων όρων λειτουργίας, κανόνων διεύρυνσης του ανταγωνισμού και επιτάχυνσης των διαδικασιών, αλλά και σύγχρονων μεθόδων παροχής υπηρεσιών, που θα ενθαρρύνουν τους επενδυτές, τους επιχειρηματίες, τους επαγγελματίες και τους απλούς πολίτες.
Στο Κίνημα Αλλαγής, τασσόμαστε ξεκάθαρα υπέρ του εκσυγχρονισμού σε βάθος της δημόσιας διοίκησης, που αποτελεί ζητούμενο για τη χώρα μας επί δεκαετίες και στηρίζουμε κάθε σχετική προσπάθεια.
Αλλά είμαστε εδώ για να εντοπίζουμε τις περιπτώσεις που διακυβεύεται είτε το δημόσιο συμφέρον ή ο υγιής ανταγωνισμός εις βάρος κυρίως των πολύ μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
