Η ανάπτυξη των δημόσιων συστημάτων υγείας και η εγγύηση της δωρεάν, καθολικής υγειονομικής κάλυψης του πληθυσμού, αποτέλεσαν θεμελιώδη κοινωνική κατάκτηση στη δυτική Ευρώπη μετά τον πόλεμο. Βασισμένη στις αντιλήψεις της σοσιαλδημοκρατίας για την αναδιανομή της υπεράξιας, και του κοινωνικού πλεονάσματος, η ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας φέρει τη σφραγίδα της σε όλη την Ευρώπη. Στην Ελλάδα, η ίδρυση και η ανάπτυξη του Εθνικού Συστήματος Υγείας φέρει τη σφραγίδα των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ. Παρά τις καθυστερήσεις, τις στρεβλώσεις και τα προβλήματα, η ανάπτυξη του ΕΣΥ υπήρξε μια εμβληματική μεταρρύθμιση και έτυχε καθολικής αναγνώρισης από τους πολίτες, γιατί ανταποκρίθηκε στην κάλυψη πραγματικών αναγκών της ελληνικής κοινωνίας.
Η χώρα διαθέτει σήμερα άφθονο και εξαιρετικά καλά εκπαιδευμένο επιστημονικό προσωπικό, ένα σημαντικότατο δίκτυο κρατικών υποδομών αναπτυγμένο σε όλη τη χώρα και ταυτόχρονα έναν από τους πιο ρωμαλέους ιδιωτικούς τομείς υγείας στην Ευρώπη, κυρίως στα αστικά κέντρα, επικεντρωμένο σε συγκεκριμένους τομείς. Το ΕΣΥ, δέσμιο χρόνιων προβλημάτων και αστοχιών, όπως η αποτυχία ανάπτυξης αποτελεσματικού δικτύου πρωτοβάθμιας φροντίδας, η κακοδιοίκηση και η διαφθορά, βρέθηκε από την αρχή της κρίσης στο στόχαστρο. «Χτυπημένο» από την υποχρηματοδότηση και την χρόνια αποεπένδυση, με τεράστια προβλήματα υποστελέχωσης, τόσο σε ιατρικό όσο κυρίως σε νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό, το ΕΣΥ βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο και συνεχίζει χάρη στην αυταπάρνηση των εργαζομένων.
Οι περίοδοι διακυβέρνησης της χώρας από τη ΝΔ στη διάρκεια της μεταπολίτευσης είναι ταυτισμένες με την υπονόμευση των δημόσιων υπηρεσιών υγείας, τη συρρίκνωση του κράτους πρόνοιας, τη σπατάλη και τα τεράστια χρέη. Τα χρέη που άφησε η κυβέρνηση Καραμανλή τον Δεκέμβριο του 2009 ήταν 6,9 δις ευρώ. Το 2009 οι ετήσιες δαπάνες φαρμάκων και υγειονομικού υλικού στα νοσοκομεία ανήλθαν στα 5 δις ευρώ και η ετήσια φαρμακευτική δαπάνη ξεπέρασε τα 7,5 δις ευρώ.
Η ίδρυση του ΕΟΠΠΥ, ο νόμος για το ΠΕΔΥ και η έναρξη μεταρρυθμίσεων στη λειτουργία των νοσοκομείων αποτέλεσαν μια από τις ελάχιστες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες που δεν υπαγορεύτηκαν από την τρόικα. Κατά τη διετία 2010-2012 αντίθετα, οι δαπάνες μειώθηκαν κατά 50%. Με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, το ESYNET, το διπλογραφικό, τους ισολογισμούς ετέθησαν τα θεμέλια για την εξυγίανση.
Δυστυχώς, η εισαγωγή της νέας αντίληψης ανακόπηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ η οποία, μετά την αρχική αμηχανία, έχει αρχίσει να ξεδιπλώνει το σχέδιο της δημιουργίας ενός συγκεντρωτικού, αμιγώς κρατικού συστήματος με έναν τρόπο που αγνοεί την κοινωνική πραγματικότητα, τις διεθνείς εξελίξεις, αλλά κυρίως την δημοσιονομική ασφυξία. Παρά τις εξαγγελίες, στην πράξη διευρύνθηκαν οι ανισότητες, μειώθηκε κατά 614 εκ. η ετήσια κρατική χρηματοδότηση στον ΕΟΠΥΥ και αυξήθηκε η συμμετοχή των πολιτών στις δαπάνες υγείας. Η συνολική επιβάρυνση ξεπερνά 2,5 δις ευρώ το χρόνο.
Στην άλλη πλευρά, η ΝΔ σταδιακά έχει αρχίσει να διαμορφώνει μια αντίληψη απελευθέρωσης της αγοράς υγείας που, με τον τρόπο που περιγράφεται, υπονομεύει τον δημόσιο χαρακτήρα του συστήματος και αναιρεί την αρχή της καθολικής κάλυψης. Η δημιουργία συστημάτων περίθαλψης πολλαπλών ταχυτήτων είναι ορατή. Είτε λόγω της αντικειμενικής αδυναμίας να στηριχθεί στο εύρος και στην έκταση που είναι απαραίτητο ένα αμιγώς κρατικό σύστημα, όπως το ονειρεύεται η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, είτε λόγω της επιλεκτικής ενίσχυσης ιδιωτικών δομών από τη ΝΔ, το ΕΣΥ κινδυνεύει να υποβαθμιστεί σε ένα σύστημα προνοιακής μορφής. Ένα σύστημα, δηλαδή, για τους φτωχούς και τους αδύναμους.
Είμαστε απέναντι σε τέτοιες προοπτικές. Είμαστε διαχρονικά υπέρ της ανάπτυξης ενός Δημόσιου, Εθνικού Συστήματος Υγείας με καθολική κάλυψη του πληθυσμού. Επιδιώκουμε την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου δικτύου υπηρεσιών με ενιαίες παροχές και εγγυημένη πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες για τον πολίτη. Η αξιοποίηση και ο εκσυγχρονισμός των υποδομών του ΕΣΥ, της περιουσίας του ελληνικού λαού, αποτελεί προτεραιότητα. Τον δημόσιο χαρακτήρα του συστήματος, όμως, τον εξασφαλίζει η εγγύηση της κάλυψης του κόστους νοσηλείας με δημόσια δαπάνη και όχι η ιδιοκτησία από το κράτος. Είναι ανάγκη να διακρίνουμε τη διαφορά ανάμεσα στο δημόσιο και το κρατικό. Η ανάπτυξη του συστήματος πρέπει να βασιστεί από εδώ και πέρα στο κριτήριο της σχέσης κόστους/αποτελεσματικότητας. Η ίδρυση του ΕΟΠΠΥ ως ανεξάρτητου, δημόσιου ασφαλιστικού φορέα που διαχειρίζεται του πόρους από τις εισφορές υγείας και την κρατική επιχορήγηση και η ενοποίηση των παροχών, αποτέλεσε ένα πρώτο αποφασιστικό βήμα προς την κατεύθυνση που βαδίζουν τα περισσότερα ευρωπαϊκά συστήματα, της ενοποίησης δηλαδή των υπηρεσιών με βάση την αποτελεσματικότητα και την αξιοποίηση όλων των δυνατών πόρων, δημόσιων και ιδιωτικών, για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό ενός Δημόσιου Συστήματος Υγείας με καθολική κάλυψη του πληθυσμού, ίσα δικαιώματα για τους ασφαλισμένους και ίσες ευκαιρίες για τους επαγγελματίες υγείας.
Σήμερα, μετά από 35 χρόνια λειτουργίας, δεν χρειάζονται απλά αλλαγές. Είναι η ώρα για γενναίες πρωτοβουλίες, για την αναγέννηση, την ανασυγκρότηση και την ολοκλήρωση του ΕΣΥ. Τώρα, όσο ποτέ άλλοτε, έχουμε ανάγκη από ένα σύστημα υγείας που θα αντιμετωπίζει με αξιοπρέπεια και σεβασμό τον πολίτη. Η σπατάλη και οι στρεβλώσεις που έχουν αναπτυχθεί σε συνδυασμό με την αλλαγή στο επιδημιολογικό πρότυπο, τις νέες ανάγκες που γεννά η επιμήκυνση της ζωής των πολιτών, αλλά και η επάρκεια σε υποδομές, επιβάλλουν μετατόπιση του κέντρου βάρους των πολιτικών υγείας στην λειτουργία, την οργάνωση, στις αλλαγές συμπεριφορών και νοοτροπιών και την ανάπτυξη νέου τύπου υπηρεσιών. Για αυτό χρειαζόμαστε ένα ρωμαλέο, ισχυρό και ενιαίο Εθνικό Δίκτυο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, που ως επίκεντρο θα έχει τον άνθρωπο και την παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών Πρόληψης, Προστασίας, Προαγωγής και εξωνοσοκομειακής Φροντίδας.
Μια σειρά επιμέρους προβλημάτων χρειάζεται να συζητηθούν και σε πολλά από αυτά είναι ανάγκη να προκριθούν τολμηρές λύσεις.
1. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ
Υπό την πίεση της οικονομικής κρίσης η χρηματοδότηση του τομέα της υγείας συρρικνώθηκε ως ποσοστό του ΑΕΠ από 10,1% σε 8,1%. Αν υπολογιστεί και η συρρίκνωση του ΑΕΠ, η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο δραματική. Σήμερα Ελλάδα βρίσκεται στη τελευταία θέση του ΟΟΣΑ, με τις δαπάνες υγείας να έχουν συρρικνωθεί στο 8,9% των δαπανών του προϋπολογισμού, όταν ο μέσος όρος είναι στο 15%. Άμεσο αποτέλεσα είναι η μετακύληση των δαπανών υγείας στον οικογενειακό προϋπολογισμό, η ενίσχυση της ιδιωτικής αγοράς με απευθείας πληρωμές που ξεπερνούν το 35% και η απαξίωση τόσο των δομών όσο και της αντίληψης ενός ενιαίου συστήματος υγείας. Όλο και περισσότερο οι βασικοί χρηματοδότες του συστήματος, δηλαδή οι πολίτες που πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές, απομακρύνονται από την ιδέα ενός συστήματος που χρηματοδοτούν, αλλά δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν.
Στο μεταξύ, μετά από πέντε σχεδόν χρόνια αποεπένδυσης, το ΕΣΥ χρειάζεται πόρους και χρηματοδότηση όχι μόνο για την καθημερινή λειτουργία, αλλά και για την συντήρηση των υποδομών, την ανανέωση του εξοπλισμού, την δημιουργία νέων δομών, εκεί που υπάρχει ανάγκη ακόμη, αλλά και κυρίως για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Οι μεγάλες αλλαγές που χρειάζεται το σύστημα απαιτούν εμπροσθοβαρείς επενδύσεις, για να αποδώσουν. Με την πολιτική των μεγάλων πλεονασμάτων και τους αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ για τα επόμενα χρόνια τα χρήματα αυτά δεν μπορούν να προέλθουν μόνο από τον προϋπολογισμό. Το ΠΔΕ είναι καθηλωμένο στα 6.4 δις και το πρόγραμμα υγείας δεν ξεπερνά τα 20 εκατ.
Ανάλογη είναι η στενότητα των ευρωπαϊκών πόρων με την παραδοσιακή μορφή. Οι πιστώσεις για ανανέωση εξοπλισμού είναι πενιχρές από εδώ και πέρα και όλοι οι πόροι για υποδομές και «βαριά» συντήρηση είναι συγκεντρωμένες στο πακέτο Γιουνκέρ. Η εκταμίευση τους μπορεί να γίνει μόνο μέσω ΣΔΙΤ. Αν προστεθούν οι ανάγκες σε προσωπικό (μισθοδοσία), η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο δύσκολη. Σε αυτό το πλαίσιο, η απάντηση δεν είναι ούτε απλή ούτε εύκολη. Η αξιοποίηση κάθε ευρώ, από όπου και αν προέρχεται, όσο και αν μοιάζει αυτονόητη, προσκρούει σε ιδεολογικές προκαταλήψεις, συντεχνιακά συμφέροντα ή θεσμικές αδυναμίες και άγνοια. Η κυβέρνηση, για παράδειγμα, αρνείται τα 22 δις του πακέτου Γιουνκέρ για λόγους ιδεολογικής προκατάληψης, την ώρα που έχει αποθέσει αποκλειστικά την ανανέωση του τεχνολογικού εξοπλισμού στους ιδιώτες- δωρητές που ως αντιπολίτευση ξόρκιζε καταψηφίζοντας συμβάσεις δωρεών. Είναι ανάγκη να ξεφύγει το ΕΣΥ από τον φαύλο κύκλο της απαξίωσης που δημιουργεί η χρόνια αποεπένδυση. Η αξιοποίηση κάθε διαθέσιμου πόρου είναι εθνικά επιβεβλημένη. Προτείνουμε:
• Αύξηση της χρηματοδότησης από τον προϋπολογισμό στο μέσο Ευρωπαϊκό όρο. Η αναδιαπραγμάτευση των ορίων χρηματοδότησης πρέπει και μπορεί να γίνει με διακομματική συμφωνία. Είμαστε ανοικτοί σε μια τέτοια προοπτική. Σταδιακά η χρηματοδότηση πρέπει να επανέλθει κοντά στο μέσο ευρωπαϊκό όρο.
• Αύξηση πόρων ΠΔΕ. Η κατανομή των πενιχρών πόρων του ΠΔΕ θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με διαφορετική λογική. Υπό προϋποθέσεις, οι επενδύσεις στην υγεία μπορεί να έχουν σημαντική συνεισφορά στην ανάπτυξη.
• Άντληση πόρων από Ευρωπαϊκά προγράμματα. Προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων, εκπαίδευσης προσωπικού, ενσωμάτωσης τεχνολογίας μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά.
• Προγράμματα ΣΔΙΤ από το πακέτο Γιούνκερ. Η βαριά συντήρηση των κτιρίων, ο εκσυγχρονισμός απαξιωμένων δομών και η δημιουργία νέων υποδομών μπορεί να χρηματοδοτηθεί άμεσα από το πακέτο Γιουνκέρ μέσω ΣΔΙΤ. Υπάρχουν επιτυχημένα παραδείγματα στην Ευρώπη στον τομέα της υγείας και στην Ελλάδα στην εκπαίδευση και στην ανακύκλωση.
• Προσέλκυση επενδύσεων από τον ιδιωτικό τομέα. Η λογική της ανάπτυξης ανταγωνιστικών επενδύσεων μεταξύ κράτους και ιδιωτών πρέπει να δώσει τη θέση της στη συμπληρωματικότητα. Ειδικά στην ανανέωση του ιατροβιολογικού εξοπλισμού και της εισαγωγής τεχνολογίας οι ευκαιρίες είναι σημαντικές. Γνώμονας θα πρέπει να είναι η εξασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος και προϋπόθεση η διαφάνεια.
• Εθνικό σχέδιο δράσης για τον ιατρικό τουρισμό, την οργάνωση υπηρεσιών στις τουριστικές περιοχές και την δημιουργία μηχανισμού είσπραξης των οφειλών από αλλοδαπούς.
2. ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΜΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ επιβεβαιώνει και στην υγεία την προτίμηση της σε ένα υπερσυγκεντρωτικό, κρατικιστικό μοντέλο, ακυρώνοντας στην πράξη την αυτονομία του ΕΟΠΠΥ και υποβαθμίζοντας τις Υ.ΠΕ στο ρόλο διεκπεραιωτή εγγραφών. Η αντίληψη του Εθνικού Συστήματος Υγείας σαν μια κάθετα οργανωμένη κρατική υπηρεσία, στα πρότυπα πχ της αστυνομίας ή του δασαρχείου, είναι απολύτως ασύμβατη με το χαρακτήρα και τις ανάγκες των υπηρεσιών υγείας. Η επιμονή, παράλληλα, σε ένα χρεοκοπημένο πελατειακό σύστημα επιλογής στελεχών για τη διοίκηση των νοσοκομείων και η διατήρηση ενός απαρχαιωμένου, γραφειοκρατικού διοικητικού μοντέλου αποτελεί συνταγή αποτυχίας.
Το ΕΣΥ, για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της κοινωνίας και τις προκλήσεις της τεχνολογίας, χρειάζεται τεκτονικές μεταρρυθμίσεις στην δομή του και στον τρόπο διοίκησης. Παρά τις προσπάθειες, ήδη από το 2000 με την εισαγωγή της λογικής των managers, το διοικητικό μοντέλο παραμένει προσκολλημένο στη λογική ενός πελατειακού συστήματος που ακυρώνει στην πράξη οποιαδήποτε προσπάθεια αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού. Στην παρούσα φάση χρειάζεται ένα τολμηρό άλμα προς τα εμπρός σε μια προσπάθεια να κερδηθεί ο χαμένος χρόνος. Προτείνουμε:
• Tο υπουργείο Υγείας σταδιακά να μετατραπεί σε επιτελικό όργανο στρατηγικού σχεδιασμού, ρύθμισης και ελέγχου των λειτουργιών του συστήματος. Μέσω των υπηρεσιών του και των αρμόδιων αρχών, όπως ο ΕΟΦ και το ΚΕΣΥ, πρέπει να μεριμνά για την ενιαία εφαρμογή των κανόνων, την τήρηση της ποιότητας, της διαφάνεια κτλ., μεταβιβάζοντας τις ευθύνες και τις αρμοδιότητες της καθημερινής λειτουργίας των μονάδων υγείας είτε σε περιφερειακό επίπεδο είτε στις ίδιες τις μονάδες που οφείλουν έτσι και αλλιώς στο πλαίσιο του ΕΟΠΠΥ να ενισχύσουν την αυτονομία και την αυτοτέλειά τους.
• Μεσοπρόθεσμα και με στενή συνεργασία με τις αιρετές περιφέρειες, πόροι και αρμοδιότητες σε ό,τι άφορα την εποπτεία και την καθημερινή λειτουργία των μονάδων υγείας πρέπει να αποκεντρωθούν. Σαν πρώτο βήμα η γεωγραφική ταύτιση των Υ.ΠΕ με τις Περιφέρειες και η διασύνδεσή τους θα μπορούσε να προλειάνει το έδαφος, μεταφέροντας στελέχη και τεχνογνωσία.
• Οι μεγάλες νοσοκομειακές μονάδες, σε πρώτη φάση, πρέπει να αυτονομηθούν από τον ασφυκτικό έλεγχο του Υπουργείου, να αποκτήσουν σταθερές, τεχνοκρατικά άρτιες διοικήσεις απαλλαγμένες από τις πελατειακές λογικές, να εξοπλιστούν με ένα νέο, σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο, ολοκληρωμένους προϋπολογισμούς και αυτονομία μεσοπρόθεσμα στις προσλήψεις και την κοστολόγηση των υπηρεσιών τους. Έτσι, θα μπορέσουν να ενταχθούν στο νέο περιβάλλον, να αξιοποιήσουν τις υποδομές και το προσωπικό τους. Σε πρώτη φάση πρέπει να εξεταστεί αν η μετατροπή τους σε ΝΠΙΔ ή ΑΕ του δημοσίου θα δρομολογήσει την αλλαγή.
• Η διοικητική μεταρρύθμιση θα παραμένει ατελής στο βαθμό που δεν θα συμπληρωθεί με ουσιαστικές παρεμβάσεις στην λειτουργία των ιατρικών υπηρεσιών. Η αναβάθμιση της ποιότητας και η επίτευξη ουσιαστικής οικονομίας ταυτόχρονα, προϋποθέτει τη διαρκή αξιολόγηση της ίδιας της ιατρικής πράξης. Η εισαγωγή άριστων πρακτικών, νέων ελεγμένων μεθόδων θεραπείας, η τήρηση πρωτοκόλλων θεραπείας αποτελούν ένα από τα μεγάλα στοιχήματα, καθώς αναφέρονται σε έναν τομέα με μεγάλη ανομοιομορφία, αντιστάσεις και καθυστέρηση που μεταφράζεται σε προβλήματα ποιότητας και σπατάλης. Η αναμόρφωση του ΚΕΣΥ ή η δημιουργία ενός νέου οργανισμού αρμόδιου για την έκδοση και την τήρηση οδηγιών και κανόνων και την εισαγωγή άριστων πρακτικών σε συνεργασία με τον ΠΙΣ και τις επιστημονικές εταιρείες είναι κομβικής σημασίας.
Τίποτα από τα παραπάνω δεν θα γίνει πραγματικότητα, εάν το νέο οργανωτικό μοντέλο δεν ενσωματώσει τις εξελίξεις στην τεχνολογία, εάν δεν κτιστεί πάνω σε ένα ενιαίο, ολοκληρωμένο, ανοικτό ψηφιακό περιβάλλον.
3. ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΥΓΕΙΑΣ
Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση είχε εξαρχής σχεδιαστεί ως αποκλειστικά ψηφιακή εφαρμογή, χωρίς την ανάγκη εκτυπώσεων και σφραγίδων. Δέκα σχεδόν χρόνια μετά, ο ΕΟΠΠΥ δυσκολεύεται να διαχειριστεί τον όγκο των εκτυπώσεων που συγκεντρώνει από όλη την Ελλάδα. Η καθυστέρηση στον τομέα της ψηφιακής διοίκησης είναι απελπιστική και στην περίπτωση της υγείας απαγορευτική για κάθε περαιτέρω αναβάθμιση της διοίκησης και της ιατρικής πρακτικής. Χαρτούρα, ασυμβατότητες συστημάτων, ατελείς εφαρμογές, τρομακτικές ελλείψεις στην αρχειοθέτηση, τη διακίνηση ιατρικής πληροφορίας, τη διασύνδεση γιατρών και υπηρεσιών συνθέτουν ένα χάος που δεν είναι δυνατό να μπαλωθεί. Πολύ περισσότερο τη στιγμή που η εισβολή νέων τεχνολογιών και δυνατοτήτων καθιστά ανεπίκαιρες εφαρμογές που σέρνονται και καθυστερούν για χρόνια.
Στόχος πρέπει να είναι η ολοκλήρωση ενός ενιαίου, διαδραστικού ψηφιακού περιβάλλοντος για την υγεία και τη διοίκησή της με βασικό άξονα τον διαρκή εκσυγχρονισμό και την επέκταση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Η χώρα έχει υπογράψει ήδη από το 2011 πρωτόκολλο μεταφοράς τεχνογνωσίας με τους πρωτοπόρους Εσθονούς, το οποίο δυστυχώς δεν έχει αξιοποιηθεί. Η μετάπτωση σε ένα ολοκληρωμένο ψηφιακό σύστημα, ένα σύστημα χωρίς χαρτί και φιλμ, πρέπει να αποτελέσει εθνικό στόχο με καταληκτική ημερομηνία και εξειδικευμένες δράσεις. Χωρίς αυτό κάθε μεσομακροπρόθεσμος σχεδιασμός είναι καταδικασμένος σε αποτυχία
4. ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ
Ο ΕΟΠΠΥ δημιουργήθηκε, για να ενοποιήσει ένα κατακερματισμένο τοπίο υπηρεσιών ΠΦΥ σε ένα ενιαίο σύστημα εξισώνοντας παροχές και δικαιώματα. Έβαλε τέρμα στον κατακερματισμό, σταμάτησε την κακή πρακτική της παροχής υπηρεσιών υγείας από τα ίδια τα ταμεία (ΙΚΑ κτλ) έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία ενιαίου φορέα ΠΦΥ. Η δημιουργία του αποσκοπούσε στην εισαγωγή ρήτρας αξιολόγησης των παρεχόμενων υπηρεσιών και στην αποζημίωση υπηρεσιών με ενιαίο τιμολόγιο βάση της σχέσης κόστους/απόδοσης.
Με την ίδρυση του ΠΕΔΥ επιχειρήθηκε η ρύθμιση ενός άναρχου τοπίου όπου τα χρήματα των ασφαλισμένων και του προϋπολογισμού κατανέμονταν σε ιδιωτικές και δημόσιες δομές με τρόπο άναρχο, σπάταλο και αντιπαραγωγικό.
Σε αντίθεση με το περιβάλλον του 1985, η Ελλάδα του 2017 έχει αναπτυγμένες δομές, ιδιωτικές και δημόσιες, σε πολύ μεγάλη έκταση και ποικιλία. ΚΥ, περιφερικά ιατρεία, διαγνωστικά κέντρα κτλ. υπάρχουν σε μεγάλη πυκνότητα σχεδόν σε όλη την επικράτεια (εκτός άγονων και παραμεθόριων περιοχών)
Η Ελλάδα έχει υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας. Έχει πολλές εγκατεστημένες δομές εν λειτουργία. Έχει διαθέσιμο μεγάλο αριθμό άρτια εκπαιδευμένων ειδικευμένων γιατρών όλων των ειδικοτήτων και στην πρωτοβάθμια. Ένα πρόβλημα που δεν μπορεί να παρακαμφθεί. Μια προίκα που δεν μπορεί να αγνοηθεί.
Ταυτόχρονα η Ελλάδα δεν έχει σύστημα ΠΦΥ, ένα οργανωμένο δομημένο δίκτυο υπηρεσιών δηλαδή. Η νομοθέτηση του ΠΕΔΥ αποσκοπούσε ακριβώς στη δημιουργία ακριβώς ενός μηχανισμού, ενός συστήματος ρύθμισης και συντονισμού.
Η κυβέρνηση σήμερα επιλέγει θνησιγενείς ΤοΜΥ
• Η δημιουργία αμιγώς κρατικού δικτύου απαιτεί δις σε καινούργιες επενδύσεις υποδομών που δεν υπάρχουν, αύξηση των δαπανών της μισθοδοσίας έξω από τις δυνατότητες του προϋπολογισμού.
• Ανταγωνίζεται και αποδομεί τις υφιστάμενες δομές: Η στήριξη των ΚΥ αγροτικού και αστικού τύπου αναβάλλεται πρακτικά λόγω έλλειψης κεφαλαίων
• Κατευθύνει τα ελάχιστα διαθέσιμα με λάθος τρόπο: η Ελλάδα έχει ήδη υπερβολικά πολλά ιατρεία & γιατρούς, διαγνωστικά κέντρα κτλ. Δεν έχει ανάγκη δημιουργίας νέων, αλλά συντονισμού των υφιστάμενων.
Τι προτείνουμε;
• Εξάντληση των δυνατοτήτων του προϋπολογισμού και ειδική διαπραγμάτευση. Αναμόρφωση και ανακατεύθυνση των διαθέσιμων πιστώσεων σε μια νέα πυραμίδα προτεραιοτήτων με προτεραιότητα την ΠΦΥ
• Ελεύθερη επιλογή ιατρού (οικογενειακού & ειδικότητας), καθώς και νοσηλευτηρίου μέσα στο πλαίσιο μιας δομημένης ΠΦΥ Δικαίωμα σε δωρεάν ποιοτικές υπηρεσίες για τον πολίτη
• Ενιαίο σύστημα πρωτοβάθμιας με τον ΕΟΠΠΥ ρυθμιστή και εγγυητή της αξιοποίησης της δημόσιας δαπάνης
• Ενιαίους, διαφανείς κανόνες λειτουργίας με γνώμονα τη σχέση κόστους/ποιότητας.
• Αξιοποίηση όλων των δομών, όλων των επαγγελματιών υγείας με ενιαίο τρόπο και διαφανή, διαρκής αξιολόγηση όλων
• Κέντρα Υγείας σε όλους τους Αγροτικούς και ημιαστικούς Δήμους.
• Πολυδύναμα Κέντρα Υγείας 24ωης λειτουργίας σε όλα τα Μεγάλα Αστικά Κέντρα με δίκτυο υπηρεσιών στα δημοτικά διαμερίσματα.
• Τοπικά Δίκτυα ολοκληρωμένων υπηρεσιών (Κ.Υ.-Συμβεβλημένοι γιατροί – οικογενειακοί γιατροί) σε όλη τη χώρα.
• Πιστοποίηση και ένταξη στα δίκτυα των Δημοτικών ιατρείων και Υπηρεσιών υγείας και διασύνδεση των ιδιωτών ιατρών και ιατρείων με το δημόσιο σύστημα.
• Έμφαση στην πρόληψη. Ανάπτυξη ολοκληρωμένου δικτύου κέντρων και ολοκλήρωση ενός εθνικού προγράμματος για την πρόνοια.
• Εισαγωγή ποιοτικών κριτήριων
• Όχι στην μεταβίβαση του κόστους στον ασθενή
• Όχι στην διαιώνιση των άθλιων συνθηκών
Προϋπόθεση : η δημιουργία της ΠΦΥ με βάση ένα ολοκληρωμένο, νέο ψηφιακό σύστημα διοίκησης και ελέγχου. Ενιαία ψηφιακή πλατφόρμα τόσο για τις διοικητικές όσο και για τις ιατρικές υπηρεσίες (ο ιατρικός φάκελος, όπως θα εφαρμοζόταν το 2010, είναι ξεπερασμένος)
5. ΚΕΝΤΡΑ ΧΡΟΝΙΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ
Σήμερα υπάρχουν στη χώρα 2,3 εκατομμύρια ασθενείς που πάσχουν από σοβαρές χρόνιες παθήσεις, με πολλούς ασθενείς να πάσχουν από 2 ή και 3 χρόνια νοσήματα μαζί. Η αντιμετώπιση των χρόνιων αυτών παθήσεων απορροφά το 75% των δαπανών Υγείας με αποσπασματικές πρακτικές, που είναι αδύνατον να αξιολογηθούν τόσο για την ποιότητα όσο και για την αποτελεσματικότητά τους. Η χώρα σήμερα όσο ποτέ έχει την ανάγκη ενός στρατηγικού σχεδίου πρόληψης, αποτροπής προστασίας και αντιμετώπισης των κυριότερων κινδύνων και παραγόντων που ευθύνονται για τα χρόνια νοσήματα. Στον πυρήνα αυτής της πολιτικής είναι η έγκυρη και έγκαιρη διάγνωση και η αποκεντρωμένη και εξατομικευμένη διαχείριση και αντιμετώπιση της θεραπείας και της παρακολούθησης στη συνέχεια με την χρήση ηλεκτρονικών υπηρεσιών και της τηλεϊατρικής.
Προτείνουμε την καθιέρωση ενός νέου συστήματος αντιμετώπισης των χρόνιων νοσημάτων τόσο σε πρωτοβάθμιο όσο και σε δευτεροβάθμιο επίπεδο.
Σε επίπεδο ΠΦΥ τα κέντρα θα έχουν την πλήρη ευθύνη για την αντιμετώπιση του συνόλου των προβλημάτων του ασθενή, η οποία θα υποστηρίζεται από ηλεκτρονικό φάκελο. Οι υπηρεσίες θα παρέχονται τόσο από το Δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα με κοινοπραξίες ιατρών συνδεδεμένα με την αντίστοιχη κλινική του Νομαρχιακού νοσοκομείου που θα έχει την επιστημονική ευθύνη της αξιολόγησης των αποτελεσμάτων.
6. ΝΕΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η δραστική μείωση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης είχε δυστυχώς σοβαρές παρενέργειες, καθώς δεν συνοδεύτηκε από τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Η βασική είναι η μετακύληση ενός σημαντικού μέρους του κόστους στον ασθενή είτε λόγω αυξημένων συμμετοχών είτε λόγω αγοράς των φαρμάκων χωρίς ιατρική συνταγή. Η κατάσταση πρέπει να ομαλοποιηθεί. Το κόστος της φαρμακευτικής δαπάνης αυξάνεται σταθερά σε όλες τις ανεπτυγμένες κοινωνίες και λόγω αύξησης των αναγκών (γήρανση, νοσηρότητα), αλλά και λόγω εισαγωγής νέων καινοτόμων φαρμάκων. Η καθήλωση της δημόσιας δαπάνης στα επίπεδα του 2000 έχει πλέον αρνητικές συνέπειες στη δημόσια υγεία. Αποτελεί προτεραιότητα μας η ελάφρυνση των ασφαλισμένων, των χαμηλών εισοδηματικών τάξεων από τις ήδη επιπλέον επιβαρύνσεις του κόστους φαρμακοθεραπείας. Η παροχή κάθε αναγκαίου φαρμάκου, όσο ακριβό και αν είναι, πρέπει να γίνεται χωρίς γραφειοκρατικά εμπόδια. Ο έλεγχος πρέπει να επικεντρωθεί στην παραγωγή της συνταγής και όχι στον τελικό χρήστη ασθενή. Καθολική εφαρμογή Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων και ποιοτικός έλεγχος θεραπευτικών επιλογών.
Μέτρα πολιτικής:
• Σταδιακή ετήσια αύξηση του κλειστού προϋπολογισμού του ΕΟΠΥΥ κατά 50 εκατ. ευρώ το χρόνο για τα επόμενα 4 χρόνια, ώστε η Δημόσια Φαρμακευτική Δαπάνη να πλησιάσει τον Ευρωπαϊκό Μέσο Όρο.
• Καταπολέμηση της πολυφαρμακίας. Καθολική διάθεση όλων φαρμάκων μέσω Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης, ασχέτως αποζημίωσης, και έλεγχος της χρήσης φαρμάκων.
• Αυστηρός έλεγχος στη χορήγηση νέων καινοτόμων φαρμάκων μέσω πρωτοκόλλων και αρχείου ασθενών (Registries). Φορέας υλοποίησης ΕΟΠΥΥ και Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση.
• Συγκράτηση στη συνταγογράφηση φτηνών φαρμάκων.
• Αύξηση διείσδυσης γενοσήμων με κίνητρα όπως η μηδενική συμμετοχή στους άνω των 65, για όλα τα χρόνια νοσήματα αποκλειστικά για τη συνταγογράφηση γενοσήμων.
• Υπολογισμός και καταλογισμός rebates και clawback κατά μεγάλες θεραπευτικές κατηγορίες. Σταδιακή μείωση του clawback.
• Χάραξη μακροπρόθεσμης εθνικής στρατηγικής για το φάρμακο.
• Δέσμη μέτρων για την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής φαρμάκων.
• Επιτροπή αξιολόγησης τεχνολογίας φαρμάκων (ΗΤΑ) ως ανεξάρτητη αρχή.
• Ανεξάρτητη επιτροπή τιμολόγησης & επιτροπή διαπραγμάτευσης στον ΕΟΠΠΥ.
7. ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ -ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ
Στον τομέα της ψυχικής υγείας πρέπει επιτέλους να ισχύσουν οι κανόνες του ΕΣΥ. Η τομεοποίηση, η προσβασιμότητα, η ποιότητα, η στελέχωση είναι κάποια μόνο από τα προβλήματα στην παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Η εν εξελίξει ψυχιατρική μεταρρύθμιση προχωρά με πολύ αργούς ρυθμούς, όπως καταμαρτυρούν όλες οι ευρωπαϊκές εκθέσεις. Προτείνουμε:
• Άμεση ολοκλήρωση της αποασυλοποίησης, με το κλείσιμο των ψυχιατρείων που απομένουν και τη μετάθεση των υπηρεσιών στα γενικά νοσοκομεία και στις υπηρεσίες της κοινότητας (Μόνο πέντε από τα εννέα πρώην ψυχιατρικά νοσοκομεία έχουν κλείσει και σε ελάχιστες περιπτώσεις τα παραδοσιακά ψυχιατρικά νοσοκομεία αντικαταστάθηκαν από κλίνες οξέων ψυχιατρικών περιστατικών στα γενικά νοσοκομεία).
• Άμεση μείωση του αριθμού των ακούσιων εισαγωγών (το ποσοστό είναι τέσσερις φορές υψηλότερο από ό,τι το αντίστοιχο μέσο ευρωπαϊκό).
• Άμεση στελέχωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Οι υπηρεσίες φθίνουν υποστελεχωμένες λόγω υποχρηματοδότησης.
• Έμφαση στην ανάπτυξη υπηρεσιών για το ηλικιακό φάσμα 16-18 που λόγω και της εφηβείας παρουσιάζει ιδιαίτερα και δύσκολα θέματα ψυχοπαθολογίας.
• Έμφαση στην ανάπτυξη υπηρεσιών για τα παιδιά δεδομένης της πολύ περιορισμένης κάλυψης των αναγκών τους.
• Στον τομέα των εξαρτήσεων επιτέλους, Εθνικό Σχέδιο Δράσης. Ένα σχέδιο που θα ανταποκρίνεται όχι μόνο στις εξαρτήσεις από νόμιμες ή παράνομες ουσίες, αλλά και στις εξαρτητικές συμπεριφορές που απειλούν τις κοινωνίες, όπως ο τζόγος και το διαδίκτυο. Η σημερινή κυβέρνηση, όχι απλά δεν προσπαθεί να περιορίσει αυτές τις απειλές, αλλά προωθεί με τον τρόπο της την εξάπλωσή τους (διαφημίσεις σχετικά με τον τζόγο, άδειες καζίνο κλπ).
