Εργασία, Πρόνοια, Ασφαλιστικό Σύστημα

1. Απασχόληση: Μερίδιο Όλων Στην Ανάπτυξη

1.1 Γενική Προσέγγιση – Ανάπτυξη Και Απασχόληση

Τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα στην έξοδο από την κρίση έχουν να κάνουν με την εργασία: Την ανεργία, την χαμηλή απασχόληση, το brain drain, αλλά και την προσαρμογή στα νέα τεχνολογικά δεδομένα.

Βασικό μέλημα είναι η αποτροπή της επανάληψης της ανάπτυξης χωρίς θέσεις εργασίας (Jobless growth), που χαρακτήριζε την περίοδο πριν την κρίση. Στην περίοδο αυτή μεγάλες ομάδες – νέοι, γυναίκες, μετανάστες – στερούνταν της δυνατότητας να συνεισφέρουν και στοιβάζονταν στην ανεργία και την επισφαλή απασχόληση.

Η μεταμνημονιακή Ελλάδα πρέπει να αποφύγει μια αναβίωση της αγοράς εργασίας δύο ταχυτήτων, – με εντός και εκτός των τειχών των προνομίων. Να υπερνικήσει την αδήλωτη και τη χαμηλά αμειβόμενη εργασία.

Η τόνωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας έχει εξαντλήσει τις δυνατότητες να επιτυγχάνεται, με κύριο μέσο τη μείωση του κόστους εργασίας, ένα εργασιακό καθεστώς γενικευμένης ανασφάλειας, με κατάργηση δικαιωμάτων, με συνθήκες υπονόμευσης του απαραίτητου κοινωνικού διαλόγου μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων.

Όλα αυτά τα ζητήματα έχουν αιχμή σε τέσσερεις ομάδες με ειδικά χαρακτηριστικά, που αντιμετωπίζουν σημαντικές δομικές δυσκολίες: τους νέους, τις γυναίκες, τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και τα άτομα με αναπηρίες.

1.2 Προτάσεις

Ένα πρόγραμμα απασχολησιμότητας θα εντάσσει την απασχόληση μέσα στην αναπτυξιακή πρόταση και θα εξασφαλίζει ότι τα ειδικά προβλήματα αυτών των ομάδων αντιμετωπίζονται άμεσα και αποτελεσματικά. Το πρόγραμμα θα αφορά θεσμούς της αγοράς εργασίας, προγράμματα στήριξης και κατάρτισης αλλά και καταπολέμησης διακρίσεων, καθώς και τη θεσμική ενίσχυση και συνέργεια των ελεγκτικών μηχανισμών της πολιτείας για την καταπολέμηση της παραβατικότητας στην εργασία και απασχόληση.

Η κεντρική στόχευση, δεν θα αφορά μόνο τις υφιστάμενες θέσεις εργασίας αλλά θα συνδέεται με τη δημιουργία νέων.

Οι πολιτικές ενίσχυσης της απασχόλησης οφείλουν να είναι συγκεκριμένες, άμεσα εφαρμόσιμες και να αφορούν και τις δύο μορφές προσφοράς εργασίας: τους αυτοαπασχολούμενους και τους μισθωτούς, με έμφαση στην νέα γενιά.

1.α. Κάθε κυβερνητική δράση, που θα αφορά θέματα οικονομίας και ανάπτυξης, πρέπει να περιέχει τη «ρήτρα απασχόλησης». Το ίδιο και οποιαδήποτε δραστηριότητα του ιδιωτικού τομέα στηρίζεται ή ενισχύεται τόσο από κρατική επιχορήγηση όσο και από άλλες εκτός χώρας πηγές(π.χ. ΕΣΠΑ, Πακέτο Γιούνκερ)

1.β. Απαλλαγή των ασφαλιστικών εισφορών για τους νέους αυτοαπασχολούμενους για μια 3ετία και κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος, ώστε να απελευθερώσουν τις ατομικές τους δυνάμεις χωρίς το βάρος πάγιων εξόδων

1.γ. Διαγραφή οφειλών προς τον ΟΑΕΕ, για πρώην αυτοαπασχολούμενους, που είναι άνεργοι, και υπό συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια, ώστε να μπορούν να εκκινήσουν νέα δραστηριότητα

1.δ. Επιδότηση των εισφορών των εργοδοτών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, για νέες προσλήψεις ανέργων (αντί να δίδεται επίδομα ανεργίας, το επίδομα να καλύπτει τις εισφορές).

1.ε. Πάγωμα προσαυξήσεων και προστίμων για ασφαλιστικές οφειλές μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που βρίσκονται σε αποδεδειγμένη οικονομική αδυναμία, με «ρήτρα μη απόλυσης».

2. Χορήγηση συγκεκριμένων κινήτρων, ειδικά για νέους ανθρώπους που ψάχνουν για δουλειά ή για να αρχίσουν την δική τους επαγγελματική δραστηριότητα.

2.α. Επιδότηση της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα. Η μισθολογική δαπάνη για κάθε επί πλέον θέση εργασίας στις επιχειρήσεις να υπολογίζεται ως «έξοδο», το οποίο θα εκπίπτει της φορολογίας, με συντελεστή αυξημένο κατά 30%, για τα πρώτα 2 χρόνια.

2.β. Απαλλαγή για 3 χρόνια από τις συνταξιοδοτικές εισφορές των νέων, που ξεκινούν την δική τους επαγγελματική δραστηριότητα.

2. γ. Για κάθε ζευγάρι νέων αγροτών ασφαλιστικές εισφορές θα καταβάλλει μόνο ο ένας εκ των 2, για τα επόμενα 5 χρόνια.

2.δ. Δημιουργία, εντός 6 μηνών, για κάθε νέο άνεργο, με ευθύνη των Δημόσιων Υπηρεσιών Απασχόλησης, μιας ευκαιρίας για επιδοτούμενη θέση εργασίας, επαγγελματικής κατάρτισης ή εργασιακής εμπειρίας.

3. Μέτρα ενθάρρυνσης του κοινωνικού διαλόγου μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και ενδυνάμωσή του μέσα από τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας . Οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας οφείλουν να προσφέρουν προστασία και εξασφάλιση σε όλους χωρίς επιστροφή σε αγορά εργασίας πολλών ταχυτήτων.

3.1. Ο κατώτερος μισθός θα διαμορφώνεται μέσα από τη συμφωνία των κοινωνικών εταίρων στο πλαίσιο της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Έτσι η βελτίωσή του θα διασφαλίζεται στο πλαίσιο των αντοχών της οικονομίας

3.2. Στήριξη του θεσμού των Συλλογικών Συμβάσεων (Εθνική, Κλαδική, Επιχειρησιακές).

Επιχειρησιακές συμβάσεις με αμοιβαίες υποχρεώσεις και δικαιώματα για εργαζόμενους-εργοδότες, που να απορρέουν από γνήσια επιχειρησιακή διαπραγμάτευση. Το θέμα της διαπραγμάτευσης επιχειρησιακής σύμβασης από «ενώσεις προσώπων» σε πολύ μικρές επιχειρήσεις, πρέπει να επανεξεταστεί.

Επανεξέταση και αναβάθμιση του ρόλου των Κλαδικών Συμβάσεων ως δυνητικού μηχανισμού διασφάλισης και βελτίωσης της θέσης των εργαζομένων και διαμόρφωσης υγιών όρων ανταγωνισμού στους επί μέρους κλάδους.

**** Υπάρχει σαφώς διαφορετική άποψη με τα 3.1. και 3.2. Πρέπει να μην υπάρξει επιστροφή σε πρακτικές που κατοχύρωναν την αγορά δύο ταχυτήτων (εντός/εκτός τειχών). Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή. Θεωρείται ότι δεν πρέπει να προχωρήσουμε σε περαιτέρω αναλυτική προσέγγιση.

3.3. Οι στρεβλώσεις τις οποίες 35 χρόνια εφαρμογής και οι ποικίλες αποσπασματικές διατάξεις έφεραν στο «συνδικαλιστικό πλαίσιο», που καθιέρωσε ο Ν. 1264/82, αλλά και οι νέες προκλήσεις που υπάρχουν σήμερα , πρέπει να συζητηθούν και να αντιμετωπισθούν. Αυτό όμως πρέπει να γίνει μέσα από τον Κοινωνικό Διάλογο, με την ενεργό συμμετοχή των συνδικάτων και όχι με διαδικασίες επιβολής και κατασυκοφάντησής τους.

3.4. Ενίσχυση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, για την πλήρη και ισομερή εφαρμογή των Νόμων και των Συμβάσεων στους εργασιακούς χώρους και την πλήρη κατοχύρωση των μισθολογικών, εργασιακών, ασφαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζόμενων. Μέτρα αντιμετώπισης της αυθαιρεσίας, που υποχρεώνει εργαζόμενους με σύμβαση μερικής απασχόλησης να δουλεύουν 8ωρο, χωρίς υπερωριακή αμοιβή.

Η ενεργοποίηση της κάρτας εργασίας θα αποδειχθεί ισχυρό εργαλείο

4. Προστασία και υπηρεσίες για τους εργαζόμενους γονείς. Γενίκευση και επέκταση των υπηρεσιών που επιτρέπουν στην γυναίκα και μητέρα να εργάζεται συμφιλιώνοντας εργασιακή και οικογενειακή ζωή. Έμφαση σε υπηρεσίες αντί για επιδόματα. Θέσεις κοινωνικής εργασίας σε ευαίσθητες κατηγορίες – π.χ. μητέρες με 3+ παιδιά, άνεργοι μεγάλης ηλικίας κλπ. Σύστημα μακροχρόνιας φροντίδας με γνώμονα και την στήριξη ατόμων που φροντίζουν ηλικιωμένους.

5. Ειδικό πρόγραμμα για εργασία μεγαλύτερων εργαζόμενων – ηλικία 50+ ετών. Καταπολέμηση της ηλικιοφοβίας. Την στιγμή που όλο και περισσότερα άτομα άνω των 50 ετών αντιμετωπίζουν την απειλή της ανεργίας και την εισοδηματική αποτελμάτωση ως συνταξιούχοι, πρέπει να υλοποιηθεί ένα μεγάλο πρόγραμμα τόνωσης της ζήτησης και απασχολησιμότητας γυναικών και ανδρών αυτής της ηλικιακής ομάδας.

6. Θέσπιση Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος για τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό, που θα λειτουργεί στην λογική του εφαλτηρίου και της ενεργοποίησης αντί της παθητικής στήριξης. Καθορισμός ύψους κατώτατου εγγυημένου εισοδήματος ανά τύπο νοικοκυριού και ενίσχυση του πραγματικού του εισοδήματος κατά το ποσό που υπολείπεται του κατώτατου εγγυημένου. Ιδιαίτερη επικέντρωση στους μακροχρόνια άνεργους, τα νέα ζευγάρια και τις γυναίκες.

Ενοποίηση όλων των επιδομάτων που σχετίζονται με τη φτώχια κάτω από μία ομπρέλα.

Παράλληλες θετικές ενέργειες για την ένταξη των δικαιούχων στην αγορά εργασίας. Κατάρτιση, δια βίου μάθηση, σύνδεση με την αγορά εργασίας.

Θέση του Κινήματος Αλλαγής αποτελεί η εξαίρεση των δαπανών για Εκπαίδευση και Κατάρτιση από τα μέτρα λιτότητας και τους δημοσιονομικούς περιορισμούς του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

2. Ασφαλιστικό Σύστημα. Ένα Δίκαιο Σύστημα Με Το Βλέμμα Στο Μέλλον

Το ασφαλιστικό πρόβλημα αποτέλεσε μια από τις βασικές αιτίες της χρεοκοπίας της χώρας. Το πολιτικό σύστημα στο σύνολο του, την περίοδο της μεταπολίτευσης, έκλεινε τα μάτια του στην επερχόμενη κατάρρευση, προκειμένου να μη διαρρήξει τις σχέσεις του με μικρές και μεγαλύτερες ομάδες συμφερόντων. Η ελληνική́ κοινωνία αφέθηκε στις σειρήνες της μυθολογίας περί «αβύθιστου ασφαλιστικού́».

Στη πραγματικότητα όλα αυτά τα χρόνια, τα δανεικά χρηματοδοτούσαν την κοινωνική πολιτική. Το Ασφαλιστικό είχε χρεοκοπήσει πολύ πριν τη χρεοκοπία της χώρας. Η πορεία των επιμέρους δαπανών της Γενικής Κυβέρνησης αναδεικνύει τον καθοριστικό ρόλο του Ασφαλιστικού σε αυτό.

Ενώ οι δαπάνες για μισθούς, συντάξεις, υγεία και λοιπές κοινωνικές παροχές, ως ποσοστό των εσόδων από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, είχαν αντίστοιχη πορεία με τη συνολική δαπάνη, η συνταξιοδοτική δαπάνη αποτελεί μοναδική εξαίρεση, η οποία παρά τη δημοσιονομική προσαρμογή και τις περικοπές, συνεχίζει αυξητικά και μετά το 2009.

Οι νόμοι 3863/10 και 3865/10 αποτελέσαν τη πρώτη ουσιαστική προσπάθεια μεταρρύθμισης στο σύστημα και αυτό γιατί η ασφαλιστική μεταρρύθμιση αφορούσε για πρώτη φορά, στους κανόνες και τον τρόπο, με τον οποίο χορηγούνται οι μελλοντικές συντάξεις και καταβάλλονται οι μελλοντικές εισφορές. Η διαχείριση των υφιστάμενων συντάξεων είναι ζήτημα δημοσιονομικής τάξης.

Το Ασφαλιστικό που ψηφίστηκε από τη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ είχε ως αποτέλεσμα:

α) τη δραματική́ μείωση των συντάξεων για ένα μεγάλο πλήθος ασφαλισμένων, που έχουν συνεισφέρει με τη συνεπή και ανελλιπή καταβολή εισφορών καθόλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου,

β) την δυσανάλογη αύξηση των καταβαλλόμενων ασφαλιστικών εισφορών σε ένα σύστημα, που ήδη το ποσοστό των εισφορών είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη.

Ο Ν. 4387/16, «νόμος Κατρούγκαλου», αλλά και οι αλλαγές του με το Ν.4488/17 δεν έγινε ούτε στο όνομα των νεότερων γενεών. Η αλήθεια είναι ότι φορτώνει εξ ολοκλήρου τα βάρη της κρίσης και της εξόδου από αυτή, στις επόμενες γενιές.

Οι σημερινοί νέοι εργαζόμενοι υφίστανται μια τριπλή κακοποίηση. Αυξάνονται οι ασφαλιστικές εισφορές, μειώνονται οι συντάξεις, που θα λάβουν στο μέλλον, μέσω της μείωσης των συντελεστών αναπλήρωσης και εξισώνονται προς τα κάτω με αυτούς, που έχουν πληρώσει λιγότερα, αφού το σύστημα είναι ανάστροφα ανταποδοτικό. Χαμένοι είναι έτσι και οι τωρινοί και οι αυριανοί συνταξιούχοι.

Το μείγμα αυτό οδηγεί στην ηθελημένη αποφυγή καταβολής ασφαλιστικών εισφορών, δηλαδή στην άρνηση της τυπικής και νόμιμης ασφάλισης, ευνοώντας ξεκάθαρα την εισφοροδιαφυγή και εισφοροαποφυγή.

Το υφιστάμενο σύστημα συμβάλλει στην απαξίωση της εργασίας των μελλοντικών συνταξιούχων που εργάζονται σήμερα. Παράλληλα, διαμορφώνει ένα ασφαλιστικό τοπίο που δεν παρέχει καμιά προοπτική διασφάλισης της βιωσιμότητας του συστήματος.

Το θέμα των συντάξεων διατρέχει το σύνολο της οικονομίας και της κοινωνίας. Δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως θέμα που αφορά μόνο τους σημερινούς συνταξιούχους, αγνοώντας σημερινούς και αυριανούς εργαζομένους.

Απαιτούνται ριζικές αλλαγές ενταγμένες σε μια συνολικότερη αναπτυξιακή πρόταση προκειμένου να εμπεδωθεί ένα σύστημα με μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα, διαφάνεια και δικαιοσύνη.

Οι βελτιώσεις που προτείνουμε, αξιοποιούν τις μεταρρυθμίσεις των τελευταίων ετών, στρέφοντας την προσοχή στις νεότερες γενιές.

1. Διασφάλιση προϋποθέσεων ανάπτυξης ασφαλιστικού συστήματος τριών πυλώνων σε ορίζοντα 4ετίας (Κύρια Ασφάλιση, ΕΤΕΑΕΠ/Επαγγελματικά Ταμεία, Ιδιωτική Ασφάλιση).

Ριζική αλλαγή δομής κύριων συντάξεων, με ενίσχυση ανταποδοτικότητας και θεραπεία των ακραίων αδικιών, που έχουν δημιουργηθεί.

Α. Κύρια Σύνταξη

Μετεξέλιξη του υφιστάμενου ασφαλιστικού συστήματος σε ένα Νέο Μεικτό Σύστημα που θα είναι:

Βασική σύνταξη για όλους με 15 έως 20 έτη ασφάλισης. Το συνολικό ύψος της δαπάνης θα καθορίζεται ως ποσοστό του ΑΕΠ βάσει των δημοσιονομικών δυνατοτήτων της χώρας

Αναλογική σύνταξη, που θα στηρίζεται στην ενίσχυση της αναλογικότητας και ανταποδοτικότητας στη βάση των καταβαλλόμενων ασφαλιστικών εισφορών.

Β. Επικουρική/Επαγγελματική Σύνταξη

Υποχρεωτική ασφάλιση για Επικουρική/Επαγγελματική Σύνταξη και δυνατότητα των εργαζομένων για επιλογή μεταξύ ΕΤΕΑΕΠ και Επαγγελματικών Ταμείων.

Βελτίωση του θεσμικού πλαισίου για την ανάπτυξη των Επαγγελματικών Ταμείων(φοροαπαλλαγή για τις ασφαλιστικές εισφορές, δυνατότητα υπογραφής συλλογικών συμβάσεων για σύστασή τους).

2. Μείωση των εισφορών για ενίσχυση της εργασίας και καταστολή της εισφοροδιαφυγής. Διαχείριση ανείσπρακτων οφειλών με τρόπο ώστε να είναι δυνατή η εξυπηρέτηση της οφειλής και η ένταξη των οφειλετών στη ρύθμιση.

Μείωση εισφορών ελεύθερων επαγγελματιών/μισθωτών. Ανώτατο ασφαλιστέο μηνιαίο εισόδημα/μισθός τάξης €3.000. Απαλλαγή νέων επαγγελματιών και αγροτών από εισφορές για μία τριετία.

Ρύθμιση οφειλών με μεγάλη μείωση προσαυξήσεων και στόχο την επανένταξη οφειλετών.

Αντιμετώπιση προβλήματος υποψήφιων συνταξιούχων ελεύθερων επαγγελματιών και αγροτών οι οποίοι είναι εγκλωβισμένοι λόγω οφειλών προς το Ταμείο τους.

Εφαρμογή του μέτρου της κάρτας εργασίας ( νόμος 3996/2011) σε κάθε εργασιακό χώρο και σύνδεση με την ενοποιημένη ηλεκτρονική βάση ΙΚΑ-ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ.

3. Σταδιακή μετάβαση σε ένα σύστημα ταυτόχρονης πληρωμής αποδοχών, εισφορών και ΦΜΥ μέσα από το τραπεζικό σύστημα.

4. Δημιουργία ηλεκτρονικού μητρώου ασφαλισμένων, με ατομικούς λογαριασμούς και πλήρη καταγραφή του ασφαλιστικού ιστορικού

5. Μεγαλύτερη αυτονομία τομέων Μισθωτών, Ελευθέρων Επαγγελματιών, Αγροτών εντός ΕΦΚΑ.

6. Ενίσχυση και αυτονόμηση ΑΚΑΓΕ. Δημιουργία επαρκούς αποθεματικού διασφάλισης συντάξεων νέας γενιάς(από την αξιοποίηση νέων κοιτασμάτων, μερίσματος από την ανάπτυξη κλπ) .

7. Η εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου μας βρίσκει αντίθετους. Με τις νέες μειώσεις από 1η Ιανουαρίου 2019 οδηγεί σε νέα αδιέξοδα. Είναι βαθιά η πεποίθησή μας ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει. Έναρξη διαλόγου για ένα νέο ασφαλιστικό σύστημα δίκαιο, λειτουργικό και βιώσιμο.

**** Υπάρχει η άποψη ότι δεν πρέπει να υπάρχει το σημείο 7 για τους παρακάτω 3 λόγους: α) δημιουργείται ένα δημοσιονομικό κενό της τάξης του 1% του ΑΕΠ ετησίως, αποτελεί ανευθυνότητα να προτείνεται διεύρυνση δαπανών χωρίς να συγκεκριμενοποιείται από πού θα προέλθει η χρηματοδότηση. Σημειώνεται ότι οι ανάγκες στην πρόνοια είναι πολύ πιο επείγουσες από αυτό το μέτρο, β) Δίδεται προβάδισμα στους συνταξιούχους και όχι στους νέους και στους ανέργους, γ) διευκολύνεται η κυβέρνηση να αποφύγει το πολιτικό κόστος ενός νόμου, που η ίδια ψήφισε προ έτους.

3. Πρόνοια: Υλοποίηση Της Πραγματικής Ελευθερίας

Σήμερα απαιτούνται σημαντικές προοδευτικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Προστασίας με στόχο την κοινωνική συνοχή και τον περιορισμό των αρνητικών συνεπειών της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης. Η κοινωνική πολιτική και η πολιτική απασχόλησης εντάσσονται σε πρόταση θετικού αθροίσματος: Η κοινωνική ενσωμάτωση και ενδυνάμωση αυξάνει το προϊόν που είναι διαθέσιμο για όλους.

Η κοινωνική πολιτική δεν διανέμει παθητικά εκ των υστέρων, αλλά συμμετέχει ως αναπτυξιακός κρίκος στην διαδικασία παραγωγής.

Οι παρεμβάσεις στην πρόνοια πρέπει να αντιμετωπίζονται ως τόνωση της πραγματικής ελευθερίας και αποδέσμευση των ατομικών δυνατοτήτων.

Για παροδικές ανάγκες – οικονομικές, κοινωνικές ή υγειονομικές – η πρόνοια να λειτουργεί ως εφαλτήριο επανενεργοποίησης, προκειμένου να προλάβει την περιθωριοποίηση και την δημιουργία αποκλεισμών.

Οι μόνιμες ανάγκες πρέπει να αντιμετωπίζονται με γνώμονα τους τρόπους που ξεπερνούν τα εμπόδιο και εξασφαλίζεται η ισότιμη ένταξη ενός εκάστου στην κοινωνική ζωή.

Τέλος, στην σύγχρονη πολύ-πολιτισμική κοινωνία η πρόνοια παίζει ένα κρίσιμο ρόλο όσο διαρκεί η ένταξη στην οικονομία και κοινωνία μεταναστών και προσφύγων.

3.1 Εθνικό Σύστημα Κοινωνικής Προστασίας

Το Εθνικό Σύστημα Κοινωνικής Προστασίας αποτελεί αναπτυξιακό παράγοντα και εγγυητή των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών, ενώ παράλληλα ανταποκρίνεται στις διεθνείς προδιαγραφές των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των δικαιωμάτων των επιμέρους κοινωνικών ομάδων, όπως είναι τα παιδιά, οι γυναίκες, οι μετανάστες, τα ΑμΕΑ κλπ (Συμβάσεις ΟΗΕ και Συμβουλίου της Ευρώπης, Συνθήκες ΕΕ).

Γνώμονας των μεταρρυθμίσεων είναι η κοινωνική επένδυση, η κοινωνική καινοτομία και η κοινωνική οικονομία με τις οποίες επανασχεδιάζεται η αναδιανεμητική διαδικασία και προωθείται η τριπλή αποστολή του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Προστασίας, όπως :

1) Η Οικογένεια της Ισότητας, η Παιδική Προστασία και ενεργός γήρανση.

Το πλαίσιό μας, συνδέει τις προνοιακές με τις αναπτυξιακές πολιτικές, την ένταξη των γυναικών στην αγορά εργασίας, την εξισορρόπηση επαγγελματικής – οικογενειακής ζωής, καθώς και την εξασφάλιση παροχής υψηλής ποιότητας υπηρεσιών φροντίδας των εξαρτημένων ατόμων (παιδιά, ηλικιωμένοι, ΑμΕΑ κλπ) για όλους τους πολίτες χωρίς διακρίσεις (καθολικές υπηρεσίες)

2) Η εξασφάλιση επίπεδου αξιοπρεπούς διαβίωσης των κοινωνικών ομάδων που στερούνται των απαραίτητων πόρων και πλήττονται περισσότερο από τη κρίση (δίκτυ ασφαλείας από την ακραία φτώχεια και την αυξανόμενη φτωχοποίηση )

3) Η προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων κοινωνικών ομάδων που υφίστανται διακρίσεις λόγω φύλου, φυλετικής και εθνικής καταγωγής, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού κ.τ.λ. (ίσες ευκαιρίες για όλους)

Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια αποβλέπει στην μετάβαση από προσεγγίσεις που ευνοούσαν την ιδρυματοποίηση, την επιδοματική πολιτική και την εκ των υστέρων αποκατάσταση του προβλήματος προς προσεγγίσεις που ευνοούν:

(α) τις ανοικτές δομές και (β) την ανάπτυξη συμπράξεων παροχής κοινωνικών υπηρεσιών ανάμεσα σε δήμους, τοπική οικονομία, εθελοντικό κίνημα, ΜΚΟ κοινωνικού έργου, εταιρική κοινωνική ευθύνη.

Προτείνουμε:

• νέες, θεσμικές πρωτοβουλίες για τη βελτίωση του οικογενειακού δικαίου, που καθιερώθηκε από το 1983, με μια νέα γενιά μεταρρυθμίσεων, όπως καθιέρωση οικογενειακού δικαστηρίου.

• καινοτόμα προγράμματα «φύλαξης στο σπίτι» για τις βρεφικές ηλικίες, την κάλυψη θέσεων όλων των παιδιών σε παιδικούς σταθμούς και γενίκευση του θεσμού των ολοήμερων σχολείων και νηπιαγωγείων. Προτείνουμε την καθιέρωση ελευθερίας επιλογής παιδικών-βρεφονηπιακών σταθμών με αυστηρή τήρηση των προδιαγραφών για τους σταθμούς.

Στις πολιτικές και τα προγράμματα στήριξης της οικογένειας – παιδιών θα έχουν ισότιμη πρόσβαση οι εργαζόμενοι και εργαζόμενες στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα καθώς και οι άνεργοι.

Στηρίζουμε κάθε τύπο οικογένειας και συμβίωσης, με έμφαση τις μονογονεϊκές οικογένειες, οικογένειες με μέλη ΑμΕΑ, τις άγαμες μητέρες, τις οικογένειες μεταναστών, τις πολύτεκνες οικογένειες, τις οικογένειες ειδικών ομάδων μειονοτικής μορφής.

Η αντιμετώπιση του δημογραφικού (τόνωση γεννήσεων και στήριξη οικογένειας) που αποτελεί όρο ανανέωσης για τη χώρα μας, τίθεται σε πρώτη προτεραιότητα, με πολιτικές που στηρίζονται στην ισότητα ευκαιριών, στην προσέγγιση, ως κοινωνικού αγαθού, της μητρότητας και της γονεϊκότητας και άρα στη θεσμοθέτηση πλέγματος μέτρων από την πολιτεία για την στήριξη των νέων ζευγαριών, κοινωνικές υποδομές, ειδικά κίνητρα και διευκολύνσεις.

Προτείνουμε την ενδυνάμωση της κοινωνικής προστασίας της οικογένειας και των παιδιών που αντιμετωπίζουν κοινωνικοοικονομικά προβλήματα, με προγράμματα κοινωνικής φροντίδας και παροχή υπηρεσιών.

Προτείνουμε την αναθεώρηση του θεσμού και των προγραμμάτων κοινωνικής προστασίας στα παιδιά που προέρχονται από τις Μονάδες Κοινωνικής Φροντίδας του Κράτους, την επιτάχυνση των διαδικασιών αποκατάστασης των παιδιών, μέσω του θεσμού της Αναδοχής και αποϊδρυματοποίησης, την θέσπιση ενιαίων θεσμικών διαδικασιών για τους θεσμούς της υιοθεσίας και Αναδοχής.

Βασικό ζήτημα αποτελεί η φροντίδα για τους ανήμπορους ηλικιωμένους, με την στήριξη του «Βοήθεια στο Σπίτι» και των Κέντρων ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων.

3.1.1 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΚΑΘΟΛΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ

• Γενίκευση της λειτουργίας ολοήμερων βρεφονηπιακών σταθμών και σχολείων για τη διευκόλυνση της απασχόλησης των γονέων.

• Επέκταση των ανοικτών Κέντρων ημερήσιας Φροντίδας ηλικιωμένων και των προγραμμάτων ενεργούς γήρανσης.

• Ανάπτυξη υποστηρικτικών υπηρεσιών για την αυτόνομη διαβίωση και τη προώθηση των ίσων ευκαιριών για τα ΑμΕΑ. Γενίκευση του θεσμού των Στεγών υποστηριζόμενης διαβίωσης

• Ενίσχυση και γενίκευση της «Βοήθειας στο Σπίτι» και της «νοσηλείας κατ’ οίκον» για όλα τα άτομα που δεν μπορούν να μετακινηθούν .

• Εκσυγχρονισμός του συστήματος αναδοχής παιδιών και περίθαλψης των απροστάτευτων ανηλίκων.

3.1.2 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΑΞΙΟΠΡΕΠΟΥΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ

Επέκταση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος (ΚΕΑ) με τρεις πυλώνες:

• την εισοδηματική ενίσχυση.

• τη διευκόλυνση πρόσβασης στις κοινωνικές υπηρεσίες.

• τη στέγαση και την ενεργό υποστήριξη της εργασιακής επανένταξης.

3.1.3 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

• Ενίσχυση των δομών και των υπηρεσιών που απευθύνονται σε ευάλωτες ομάδες, όπως είναι οι αιτούντες άσυλο, οι εξαρτημένοι από ουσίες, τα θύματα βίας λόγω φύλου, τα θύματα trafficking, οι οροθετικοί, οι αποφυλακισμένοι και άλλοι.

• Εντατικοποίηση της διαδικασίας παροχής ασύλου.

• Επέκταση των προγραμμάτων απεξάρτησης (ουσίες, αλκοόλ, κάπνισμα κλπ)

• Προγράμματα κοινωνικής επανένταξης των αποφυλακισμένων.

• Εκστρατείες ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης σε θέματα βίας λόγω φύλου, trafficking, ξενοφοβικών, σεξιστικών και ομοφοβικών συμπεριφορών.

3.2 Μακροχρόνια Φροντίδα Για Την Πραγματική Αλληλεγγύη

Με δεδομένο ότι αναμένεται να τριπλασιαστούν τα άτομα άνω των 80, η φροντίδα τους αποτελεί κρίσιμο τεστ για την Ελληνική κοινωνία. Όταν αυτό συνδυάζεται με μείωση του αριθμού παιδιών ανά οικογένεια -που παραδοσιακά αναλαμβάνουν τη φροντίδα των γονέων τους-, καθώς και με εργασιακή κινητικότητα, δημιουργείται ένα κενό στην φροντίδα των ηλικιωμένων. Σημειώνεται ότι αυτό θα μπορούσε να μετατραπεί σε ευκαιρία για την ενίσχυση της απασχόλησης ιδίως μεταξύ μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένων (πολλοί και πολλές από τους οποίους είναι εγκλωβισμένοι στην αγορά εργασίας ή αντιμετωπίζουν την προοπτική φτώχειας στα ώριμα χρόνια τους).

Απαιτείται έτσι σχεδιασμός ολοκληρωμένης πολιτικής για την μακροχρόνια φροντίδα ηλικιωμένων στο σπίτι· αρχίζοντας από την χρηματοδότηση και επεκτεινόμενη στην παροχή ποιοτικών υπηρεσιών και την αρωγή στην οικογένεια(ενδεικτικά: Φοροαπαλλαγή στον λήπτη μακροχρόνιας βοήθειας, ισόποση του ποσού που δίδει για φροντίδα στο σπίτι, ώστε να καταπολεμηθεί η αδήλωτη εργασία στον κλάδο).

• ΚΕ.Π.Α. Αποσύνδεση της αναπηρίας από την λειτουργικότητα. (άλλο λειτουργικότητα και άλλο αναπηρία): Η αναπηρία αποτελείται από ένα σύνολο διαγνωστικών κατηγοριών και όχι από μία διαγνωστική κατηγορία. Ισότιμα πρέπει να αντιμετωπίζονται παιδιά και ενήλικες με αναπηρία όλων των διαγνωστικών κατηγοριών. Επαναπροσδιορισμός των κριτηρίων για επιδόματα. Επανεξέταση της λίστας των χρόνιων παθήσεων. Εκσυγχρονισμός των ΚΕΠΑ με εξειδικευμένους γιατρούς των αντίστοιχων ειδικοτήτων με τις παθήσεις που κρίνουν και αντικειμενική αξιολόγηση.

• Ηλεκτρονική διακυβέρνηση- Κάρτα αναπηρίας

• Προσβασιμότητα στα μέσα μαζικής συγκοινωνίας, προσβάσιμες δημόσιες υπηρεσίες και δημόσιοι χώροι.

• Άστεγοι. Στέγαση σε εγκαταλελειμμένα κτίρια. Να χρησιμοποιηθούν ως στέγη αυτών των ανθρώπων με την υποχρέωση να τα συντηρούν και να τα τηρούν αξιοπρεπή διαβίωση.

• Εκπαίδευση. Πρόσβαση και φιλικό περιβάλλον στα σχολεία όλων των βαθμίδων. Εξ αποστάσεως σύγχρονη και ασύγχρονη εκπαίδευση.

• Απογκετοποίηση. Αποκεντρωμένες στέγες ανοιχτής διαβίωσης για χρήστες ουσιών (στελεχωμένες από εξειδικευμένο προσωπικό).

• Πολυπολιτισμικότητα- Ρομά. Κοινωνική ένταξη. Αναζήτηση καλών πρακτικών

• Αυτόνομη διαβίωση-αποϊδρυματοποίηση. Μικρές ευέλικτες δομές με καταρτισμένο προσωπικό.

• Αναπηρικός τουρισμός. Ενθάρρυνση πρωτοβουλιών για προσβάσιμες υποδομές στελεχωμένες με ιατρικό, παραϊατρικό και ειδικό βοηθητικό προσωπικό

3.3 Φορέας Υλοποίησης-Θεσμικές Αλλαγές

Νέα Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Προστασία και Ένταξη(Ε.Σ.Κ.Ε.)

Στον τομέα της Κοινωνικής Πρόνοιας κράτος έχει επιτελικό ρόλο σχεδιασμού, εποπτείας και αξιολόγησης. Το Υπουργείο συντονίζει και διασυνδέει τις υπηρεσίες σε εθνικό επίπεδο μέσω του «Εθνικού Μηχανισμού Παρακολούθησης, Συντονισμού και Αξιολόγησης των πολιτικών κοινωνικής ένταξης και κοινωνικής συνοχής».

Το κράτος σχεδιάζει επιτελικά το σύνολο των δράσεων Κοινωνικής Παρέμβασης στην βάση και ενός συγκεκριμένου Προνοιακού Χάρτη (δημιουργία Χάρτη Ποιότητας Υπηρεσιών Κοινωνικής Φροντίδας και Αλληλεγγύης), με βάση την αξιολόγηση των υπηρεσιών και των φορέων που τις παρέχουν.

Οι δομές των δημόσιων, αλλά και κοινωνικών και ιδιωτικών φορέων υλοποιούν, αφού πρώτα αξιολογούνται με βάση την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητά τους.

Δίνουμε βάρος στην Ποιότητα της Κοινωνικής Πολιτικής και την πλήρη αξιοποίηση των ανθρώπινων και υλικών πόρων.

Προτείνουμε να εξασφαλισθεί η αποκέντρωση των δράσεων, ώστε αυτές να πραγματοποιούνται εξατομικευμένα και αποτελεσματικά, εκεί που υπάρχουν τα προβλήματα με τη δημιουργία δικτύων Κοινωνικής Σύμπραξης και αλληλεγγύης σε κάθε Δήμο, με στόχο την υποστήριξη των ευπαθών ομάδων και την αντιμετώπιση της φτώχειας. Σε αυτά τα δίκτυα εντάσσονται, με ενιαίο σχεδιασμό, όλα τα νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου και εθελοντών που υλοποιούν δράσεις κοινωνικής φροντίδας και αλληλεγγύης.

Προτείνουμε το σύνολο των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου εθνικής και περιφερειακής εμβέλειας και των φορέων που έχουν πιστοποιηθεί για την πρόνοια-αλληλεγγύη, να αποτελούν το Πανελλαδικό Δίκτυο Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης.

Η παροχή κοινωνικών υπηρεσιών πρέπει γίνεται αποκλειστικά από τους Δήμους, σε ποιότητα και ταχύτητα. Προτείνουμε να προωθείται η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση στο τοπικό επίπεδο για την σύμπραξη έργων δημοσίου οφέλους, σε σύνδεση αφενός με το εθνικό ασφαλιστικό σύστημα και αφετέρου σε συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών (εθελοντές, μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς).

• Θεσμική ολοκλήρωση της μεταφοράς των αρμοδιοτήτων προς τους Δήμους (π.χ. Κέντρα Πρόνοιας) και τις Περιφέρειες (Κλειστές δομές κοινωνικής προστασίας, φιλανθρωπικά Ιδρύματα κλπ).

• Σύνταξη Χάρτη Κοινωνικών Αναγκών και Ποιότητας Κοινωνικών Δομών και Υπηρεσιών Φροντίδας, με στόχο τον καλύτερο σχεδιασμό των κοινωνικών παρεμβάσεων

• Διατύπωση ποιοτικών προδιαγραφών των υπηρεσιών και ενιαίων κανόνων παρακολούθησης και αξιολόγησης των δομών κοινωνικής πρόνοιας